Фёдар М?хайлав?ч Дастае?ск?
руск. : Фёдор Михайлович Достоевский
Асаб?стыя звестк?
Псе?дан?мы	Д. , Друг Кузьмы Пруткова , Зубоскал , ?ий , М. , Летописец , М-ий , Н. Н. , Пружинин , Зубоскалов , Ред. , Ф. Д. ? N.N.
Дата нараджэння	30 кастрычн?ка ( 11 л?стапада ) 1821 [1] [2] […]
Месца нараджэння	Масква , Маско?ская губерня , Рас?йская ?мперыя [3] [4]
Дата смерц?	28 студзеня ( 9 лютага ) 1881 [2] [1] […] (59 гадо?)
Месца смерц?	Санкт-Пецярбург , Санкт-Пецярбургская губерня , Рас?йская ?мперыя [5] [6] […]
Пахаванне	Ц?хв?нск?я мог?лк? [d] [2]
Грамадзянства	Рас?йская ?мперыя
Бацька	Mikhail Andreyevich Dostoevsky [d]
Мац?	Maria Fiodorovna Dostoievskaia [d]
Жонка	Ганна Дастае?ская [d] ? Maria Dostoevskaya [d]
Дзец?	Любо? Дастае?ская [d]
Альма-матар	Ваенны ?нжынерна-тэхн?чны ?н?верс?тэт [d] М?калае?скае ?нжынернае вучыл?шча [d]
Месца працы	Пецярбургская акадэм?я навук
Прафес?йная дзейнасць
Род дзейнасц?	перакладчык , раман?ст , эсэ?ст , навэл?ст , журнал?ст , ф?лосаф , б?ёграф , п?сьменн?к , публ?цыст , праза?к
Гады творчасц?	1844 ? 1880
К?рунак	рэал?зм
Мова твора?	руская
Грамадская дзейнасць
Член у	Пецярбургская акадэм?я навук
Подп?с
fedordostoevsky.ru (руск.)
Творы ? В?к?крын?цах
Медыяфайлы на В?к?схов?шчы
Цытаты ? В?к?цытатн?ку

Фёдар М?ха?йлав?ч Дастае??ск? ( руск. : Фёдор Михайлович Достоевский ; 30 кастрычн?ка ( 11 л?стапада ) 1821 ^{[1] [2] […]} , Масква , Маско?ская губерня , Рас?йская ?мперыя ^{[3] [4]} ? 28 студзеня ( 9 лютага ) 1881 ^{[2] [1] […]} , Санкт-Пецярбург , Санкт-Пецярбургская губерня , Рас?йская ?мперыя ^{[5] [6] […]} ) ? рас?йск? п?сьменн?к ? ф?лосаф.

Б?яграф?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Па ?ласных словах Дастае?скага, ён паходз?? з л?то?скага шляхецкага роду Дастае?ск?х ^[7] .

Фёдар М?хайлав?ч Дастае?ск? нарадз??ся 30 кастрычн?ка 1821 года ? Маскве . Бы? друг?м з 7 дзяцей. Бацька, М?ха?л Андрэев?ч , працава? у лякарн? для бедных. Бацька паходз?? са шляхецкай сям’?. Мац? ? Марыя Фёдара?на Нячаева ? паходз?ла з купецкага роду.

Кал? Дастае?скаму было 15, яго мац? памерла ад сухота? ? бацька адправ?? старэйшых сыно?, Фёдара ? М?ха?ла (як? пасля таксама ста? п?сьменн?кам) у Пецярбург , у панс?ён К. Ф. Кастамарава.

П?сьменн?к хварэ? на эп?лепс?ю . Першы прыступ здары?ся ва ?зросце сям? гадо?.

1837  г. ? год смерц? яго мац? ? А. Пушк?на , творчасцю якога ён (разам з братам) захапля?ся з маленства, год пераезду ? Пецярбург ? паступлення ? вайскова-?нжынернае вучыл?шча. У 1839 годзе ён атрымл?вае вестку аб расправе над бацькам. За год да таго як к?нуць вайсковую кар’еру Дастае?ск? ?першыню перакладае ? выдае ≪Я?ген?ю Грандэ≫ Бальзака ( 1843 ). Выходз?ць у свет яго першы твор, ≪ Бедныя людз? ≫, ? п?сьменн?к адразу здабывае папулярнасць. Але наступная кн?га, ≪ Двайн?к ≫, натыкаецца на неразуменне. Пасля публ?кацы? ≪Белых начэй≫ Дасте?скага арыштавал? ( 1849 ) за ?дзел у рэвалюцыйным гуртку М.Петрашэ?скага. Суд ? наступны прысуд да пакарання смерцю (16 л?стапада 1849) на Сямёна?скай плошчы бы? абста?лены як траг?фарс (?нсцэн?ро?ка кары). У апошн? момант асуджаным абвясц?л? аб пам?лаванн?, прызначы?шы пакараннем катаржныя працы. Адз?н з прысуджаных да кары, Грыгор’е?, звар’яце?.

Наступныя 4 гады Дастае?ск? правё? на катарзе ? Омску . У 1854 годзе за добрыя паводз?ны ён бы? вызвалены з катарг? ? адпра?лены радавым у сёмы л?нейны с?б?рск? батальён. Служы? у крэпасц? ? Сям?палац?нску , дайшо? да лейтэнанта. Тут у яго пача?ся раман з Марыяй Дзм?трые?най ?саевай , жонкай былога чыно?н?ка па спецыяльных даручэннях, на момант знаёмства ? беспрацо?нага п’ян?цы. У 1857 годзе, не?забаве пасля смерц? яе мужа, ён ажан??ся з 33-гадоваю ?давой. Менав?та перыяд зняволення ? вайсковая службы был? паваротным? у жыцц? Дастае?скага: з вальнадумца ён ператвары?ся ? кансерваты?нага ? глыбока пабожнага чалавека.

У 1859 годзе Дастае?ск?я пак?даюць Сям?палац?нск, а ? 1860 годзе Дастае?ск? разам з жонкай ? прыёмным сынам Па?лам вяртаецца ? Пецярбург, але таемнае наз?ранне за п?сьменн?кам не спыняецца да канца яго дзён. У перыяд з 1860 па 1866  гг.: ён працуе з братам ва ?ласным часоп?се, п?ша раманы ≪ Занато?к? з мёртвай хаты ≫, ≪ Зняважаныя ? абражаныя ≫, ≪З?мн?я нататк? аб летн?х уражаннях≫ ? ≪Занато?к? з падполля≫.

Паездка за мяжу з маладою эманс?паванаю асобай Апал?нарыяй Суславай , спусташальная гульня ? рулетку , пастаянныя спробы, што называецца, узб?цца на капейку ? ? той самы час ? смерць жонк? ? брата ? 1864 годзе. Гэта час, кал? Дастае?ск? адкры? для сябе Захад, у вын?ку зненав?дзе?шы яго.

У ф?нансавай нявыкрутцы Дастае?ск? п?ша раздзелы ≪ Злачынства ? пакарання ≫, пасылаючы ?х адразу ? часоп?сны набор, ? яны друкуюцца з нумара ? нумар. Разам з тым ён абавязаны нап?саць ≪ Гульца ≫, на што яму не стае ф?з?чных с?л. Пара??шыся з сябрам?, Дастае?ск? наймае маладую стэнаграф?стку, якая дапамагае справ?цца з задачай. Раман ≪Злачынства ? пакаранне≫ скончаны ? аплачаны вельм? добра, але каб гэтых грошай у яго не адабрал? крэдыторы, п?сьменн?к выязджае за мяжу са сваёй памочн?цай Ганнай Рыгора?най ? яго новай жонкай. Сн?тк?на ?ладкавала жыццё п?сьменн?ка, узяла на сябе ?се ф?нансавыя пытанн? яго дзейнасц?, а з 1871 года Дастае?ск? наза?жды к?дае рулетку.

У 1868  г. нап?са? раман ≪ ?дыёт ≫.

Апошн?я гады жыцця п?сьменн?ка надзвычай плённыя: 1872  ? ≪ Нячысц?к? ≫, 1873  ? пачатак ≪Дзённ?ка п?сьменн?ка≫ (серыя фельетона?, нарыса?, палем?чных ? публ?цыстычных нататак), 1875 ≪Падлетак≫, 1876  ? ≪Рахманая≫, 1879 ? 1880  ? ≪ Браты Карамазавы ≫.

Не зважаючы на тую вядомасць, якую Дастае?ск? атрыма? у канцы свайго жыцця, сапра?ды вечная, сусветная слава прыйшла да яго па смерц?. Напрыклад, Фрыдрых Н?цшэ прызнава?, што Дастае?ск? адз?ны, хто здоле? яму растлумачыць, што такое чалавечая пс?халог?я.

Светапогляд [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Даследуючы складаны ? супярэчл?вы чалавечы свет, свабода ? ?дэалы якога зн?шчаюцца аб’екты?ным? ?мовам? быцця, Ф. Дастае?ск? бачы? перамогу добрага пачатку не ? знадворнай змене сацыяльнага асяроддзя, а найперш ва ?нутраным пера?тварэнн? асобы. Ап?рышчам чалавеку служыць не стольк? розум, кольк? маральнае пачуццё, здольнае ?звыс?цца над эга?стычным? ? карысл?вым? намерам?, дапамагчы знайсц? сябе ? самаадданым служэнн? ?ншым людзям. Без гэтага, на яго думку, немагчыма захаваць ? разв?ць у сабе асаб?стасць. Ён л?чы?, што кал? хочаш жыць асэнсавана, трэба быць сам?м сабой, але жыць не для сябе. Перамагчы зло, што ≪то?цца ? чалавецтве≫, можна тольк? так?м шляхам, хаця рэальнасць дасягнення гэтае мэты выкл?кала сумн?? ? ? самога п?сьменн?ка. Рэвалюцыйны рух, пазба?лены маральнай асновы, кал? мэта апра?двае сродк?, ён прызнава? як антыгуман?стычны. Дабро нельга навязваць с?лаю, набыць коштам ≪благ?х≫ учынка?. Асаб?сты прыклад ≪дабра ? дзеянн?≫ мацнейшы за любую тэорыю, любыя аргументы, ? Дастае?ск? шука? ≪стано?чага добрага чалавека≫. Пры ?сёй сваёй супярэчл?васц? творчасць п?сьменн?ка служыць гуман?зму, барацьбе чалавецтва за ?дэалы справядл?васц? ? дабра ^[8] .

Беларуск?я пераклады [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Бедныя людз?: раман / Т. М. Дастае?ск? ? перакла? з рас?йскай мовы Я. Плашчынск? . ? Менск [М?нск] : Беларускае дзяржа?нае выдавецтва, 1930
• Браты Карамазавы: Раман у чатырох частках з эп?логам. Перакладчык: Пётр Жа?няров?ч . ? Выдавецтва: ≪Янушкев?ч≫ , 2017. ? 890 с. (электроннае выданне)

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Зап?ск? з падполля
• Бедныя людз?
• Пецярбург Дастае?скага

Зноск? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Дастае?ск? Фёдар М?хайлав?ч // Беларуская энцыклапедыя : У 18 т. Т. 6: Дада?зм ? Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашко? ? ?нш. ? Мн.  : БелЭн , 1998. ? Т. 6. С. 60?61.
• Дастае?ск? Фёдар М?хайлав?ч // Чалавек ? грамадства: Энцыкл. даведн?к. ? Мн.: БелЭн, 1998. ISBN 985-11-0108-7

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• На В?к?схов?шчы ёсць медыяфайлы па тэме Фёдар М?хайлав?ч Дастае?ск?
• Фёдар Дастае?ск? на ≪Радаводзе≫ . Дрэва продка? ? нашчадка?