Тах?ён (ад грэч. ταχ?? , ≪хутк?≫) ? г?патэтычная часц?ца ^[1] , якая рухаецца са скорасцю, якая перавышае скорасць святла ^[2] у вакууме , у супрацьлегласць звычайным часц?цам, званым ? тэарэтычных працах па тах?ёнам тардыёнам?, як?я рухаюцца за?сёды павольней святла, здольным пако?цца, ? люксонам (напрыклад, фатону ), як?я рухаюцца за?сёды тольк? са скорасцю святла.

Г?патэтычныя пал?, як?я адпавядаюць ап?санай часц?цы, называюцца тах?ённым? палям?. Звычайна ? якасц? так?х разглядаюцца пал?, што падпарадко?ваюцца ?ра?ненню Клейна-Гордана (або Дз?рака , тэорыя Янга ? М?лса ^[3] ? пад.) з проц?леглым знакам у масавага члена (гэта значыць з адмо?ным квадратам масы; часам, як у выпадку ?ра?нення Дз?рака , дзе параметр масы ?ваходз?ць ? першай ступен?, яго прыходз?цца раб?ць ?я?ным ? ц? матрычным ? т. п. ? в?давочна). Ц?кава за?важыць, што падобныя пал? досыць лёгка рэал?зуюцца ? тым л?ку ? простых механ?чных мадэлях, а таксама могуць сустракацца пры ап?санн? ня?стойл?вых асяроддзя? ? ф?з?цы цвёрдага цела .

Кал? тах?ёны наогул ?снуюць, то могуць ?снаваць розныя ?х тыпы, як?я адрозн?ваюцца масам? ? ?ншым? ?ласц?васцям?. Пры навуковым ?жыванн? тэрм?на пад тах?ёнам? (або тах?ённым? палям?) маюцца на ?вазе ? прынцыпе Лорэнц-?нварыянтныя аб’екты, г.зн. аб’екты, як?я не парушаюць прынцып адноснасц? ^[4] .

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Элементарныя часц?цы, чыя скорасць больш за скорасць святла ? вакууме, был? ?першыню разгледжаны Зомерфельдам у 1904 годзе ^[5] , а ? 1939 годзе матэматычны апарат для ап?сання ?х паводз?н бы? дасканала распрацаваны В?гнерам ^[6] . Л?чыцца, што канцэпцыю тах?ёна? прапанава? у 1962 годзе Джэральд Фейнберг ^{[en] [7]} , ён жа ? ?вё? сам тэрм?н. Савецк? навуковец Ле? Штрум у 1923 годзе таксама разгляда? гэтую канцэпцыю. ?дэя аб ?снаванн? тах?ёна? на макраскап?чным узро?н? была выказана Якавам Цярлецк?м у 1960 годзе.

Тах?ёны ? тэоры? адноснасц? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Самы просты спосаб фармальнага ?вядзення тах?ёна ? межах спецыяльнай тэоры? адноснасц? складаецца ? тым, каб задаць у формулах для энерг?? ? ?мпульсу

${\displaystyle E={mc^{2} \over {\sqrt {1-{v^{2} \over {c^{2}}}}}}}$; ${\displaystyle {\stackrel {\rightarrow }{p}}={m{\stackrel {\rightarrow }{v}} \over {\sqrt {1-{v^{2} \over {c^{2}}}}}}}$

масу ${\displaystyle m}$ не рэча?сным , а чыста ?я?ным л?кам. Тады, мяркуючы, што энерг?я ? ?мпульс пав?нны быць рэча?сным? , прыходз?м да неабходнасц? ${\displaystyle v}$ ${\displaystyle >}$ ${\displaystyle c}$. Гэта значыць, што атрымл?ваем тах?ён ? часц?цу, скорасць якой не можа быць менш за скорасць святла.

Адз?н ц?ка?ны эфект заключаецца ? тым, што, у адрозненне ад звычайных часц?ц, скорасць тах?ёна павял?чваецца па меры памяншэння яго энерг??. Энерг?я набл?жаецца да нуля, кал? скорасць v ?мкнецца да бясконцасц?. Таму тах?ён не здольны мець скорасць н?жэй за скорасць святла c, таму што для дасягнення бар’ера зверху ц? зн?зу патрабуецца бясконцая энерг?я. Як адзначал? Альберт Эйнштэйн ? Рычард Толман, спецыяльная тэорыя адноснасц? мяркуе, што часц?цы са звышсветлавой скорасцю, кал? яны ?снуюць, могуць быць выкарыстаны для зваротнай сувяз? ? часе ^[8] .

Для тах?ёна?, гэтак жа як ? для тардыёна?, у межах СТА суаднос?ны энерг?? ? ?мпульсу будуць наступным?:

${\displaystyle E^{2}=p^{2}c^{2}+m^{2}c^{4}}$

За?ваг? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Тэорыя струн
• Звышсветлавы рух

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Feinberg, G.   Particles That Go Faster than Light (англ.) // Scientific American . ? February 1970. ? Vol. 222. ? № 2. ? P. 68-81.
• Benford, G. A., Book, D. L., & Newcomb, W. A.  The Tachyonic Antitelephone (англ.) // Physical Review D . ? American Physical Society, 1970. ? Vol. 2. ? № 2. ? P. 263?265. ? DOI : 10.1103/physrevd.2.263
• Барашенков В. С.   Тахионы. Частицы, движущиеся со скоростями больше скорости света // УФН . ? 1974. ? Т. 114. ? С. 133?149. ? DOI : 10.3367/UFNr.0114.197409f.0133

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Сверхсветовая волна в усиливающей среде. Оптические тахионы.
• Корухов, В. В. Теоретические и методологические аспекты кинематики тахионов . ? из первоисточника 21-05-2009.
• Манида, С. Н. Преобразования Лоренца-Фока: относительность бесконечности (недаступная спасылка) .