Стары Запавет
Выданне	Catholic Old Testament [d] , Септуаг?нта , Танах , Gamla Testamentet ofversatt af O. F. Myrberg [d] , Biblia Hebraica , Mikraot Gedolot [d] , Biblia Hebraica Stuttgartensia ? Benedictine Vulgate [d]
Выданне або пераклад	Танах
Вывучаецца ?	Old Testament theology [d] ? Hebrew Bible studies [d]
Л?таратурны маты?	flood as punishment [d] [1] , descent of human from animals [d] [1] , human made from clay (earth) [d] [1] , creation of first woman from man's rib [d] [1] , paradise lost [d] [1] , paradise lost because of forbidden fruit (drink) [d] [1] , confusion of tongues [d] [1] , phoenix [d] [2] , animal executed for crime [d] [2] , forbidden tree [d] [3] , tabu: building too high a tower [d] [3] , magic mandrake [d] [4] , speaking blood reveals murder [d] [4] , magic bell disperses demons [d] [4] , waters magically divide and close [d] [4] , magic strength resides in hair [d] [4] , ladder to upper world [d] [5] , strong person [d] [5] , tower of Babel: remarkably tall tower designed to reach sky [d] [5] , Jonah [d] [5] , person swallowed and disgorged [d] [5] , seven years of service imposed on suitor [d] [6] , queen of Sheba propounds riddles to Solomon [d] [6] , riddle contests [d] [6] , Solomon's judgment: the divided child [d] [7] , Uriah letter changed [d] [8] , secret of strength treacherously discovered [d] [8] , mark of Cain [d] [9] , exposure in boat [d] [10] , undesirable children exposed, desirable preserved [d] [10] ? conception from eating mandrake [d] [11]
Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

Хрысц?янства
Б?бл?я
Стары Запавет Новы Запавет Апокрыфы Евангелле Дзесяць запаведзей Нагорная пропаведзь
Тройца
Бог Айцец ?сус Хрыстос Святы Дух
Г?сторыя хрысц?янства
Храналог?я хрысц?янства Апосталы Сусветныя саборы Вял?к? раскол Крыжовыя паходы Рэфармацыя
Хрысц?янскае багасло?е
Грэхападзенне Грэх Дабрадзейнасць Выкупленне Выратаванне Уваскрэсенне Другое прышэсце Богаслужэнне Дабрадзейнасц? Та?нствы
Гал?ны хрысц?янства
Катал?цтва Правасла?е Пратэстанцтва Сацын?янства

Стары Запавет  ? першая, самая старажытная з двух (нара?не з Новым Запаветам ), частка хрысц?янскай Б?бл?? , старажытнае я?рэйскае Святое П?санне (≪ Я?рэйская Б?бл?я ≫), агульны свяшчэнны тэкст ??да?зму , хрысц?янства ? ?сламу .

А?тары Старога Запавету шматл?к?я, некаторыя даследчык? прытрымл?ваюцца меркавання, што большасць кн?г была нап?сана анан?мна. Кн?г? Старога Запавету нап?саны ? перыяд з XIII па I стагоддз? да н.э. на старажытная?рэйскай мове, за выключэннем некаторых частак кн?г Дан??ла ? Ездры, нап?саных на арамейскай мове . У перыяд з III стагоддзя да н.э. па I стагоддзе н.э. Стары Запавет бы? перакладзены на старажытнагрэчаскую мову . Гэты пераклад (≪ Септуаг?нта ≫) бы? прыняты першым? хрысц?янам? ? адыгра? важную ролю ? стана?ленн? хрысц?янскага канона. Кн?га Тоб?я, Юдыф? ? Мудрасц? С?раха захавал?ся тольк? ? грэчаск?м перакладзе. Кн?га мудрасц? Саламона ? другая Ездры нап?саны на грэчаскай мове. Трэцяя кн?га Ездры захавалася тольк? на лац?нскай мове .

У канцы IV ? пачатку V стагоддзя? Блажэнны ?еран?м перакла? Стары Запавет на лац?нскую мову. Яго пераклад называецца ≪Вульгата≫. ?м ? сярод ?ншых ? карыста?ся Ф. Скарына , перакладаючы Б?бл?ю на старабеларускую мову . На царко?наславянскую мову пераклад зраб?л? святыя браты К?рыл ? Мяфодз?й у X стагоддз?. Друкаванае выданне Старога Запавету ?першыню з’яв?лася ? XV стагоддз?.

Тэрм?н ≪Стары Запавет≫ з’я?ляецца калькай з грэчаскай мовы. У б?блейск?м свеце ≪запавет≫ бы? шырока распа?сюджаным тыпам узаемааднос?н, ? выя?ля?ся ва ?рачыстай згодзе бако?, якая суправаджалася выма?леннем клятва?. Друг? тып запавету абазнача? урачыстае абяцанне аднабаковага характару, свайго роду прысягу, зарок. Асабл?вым в?дам з’я?ля?ся запавет, як? заключа?ся пам?ж Богам ? чалавекам. Так? запавет мае падабенства з дагаворам аб наданн? право? к?ра?н?ком сва?м падданым, шырока распа?сюджанай на Бл?зк?м Усходзе .

У Старым Запавеце тры вял?к?я цыклы:

• Закон (Тора), або Пяц?кн?жжа .
• Прарок? .
• П?санне .

Асабл?ва важны для рэл?г?? ??да?зму першы цыкл ? Закон, або Тора , як? прып?сваецца прароку Ма?сею . Тут выкладзены асно?ныя нормы, прав?лы, ф?ласофск?я ды маральныя прынцыпы ??да?зму.

У друг?м цыкле Старога Запавету ? Прароках ? ёсць некальк? твора?, прысвечаных г?сторы? я?рэя? ад прыходу ?х у Палесц?ну прыкладна ? XIII стагоддз? да н.э. ? да падзення ?зра?ля ? ??дзе? ? VI стагоддз? да н.э. у вын?ку наступлення? вав?лонск?х ? ас?рыйск?х войска?. Гэта старажытныя хрон?к?, а таксама творы трох вял?к?х прарока? (?са?, Ерам??, Езек??ля) ? дванаццац? так званых ≪малых≫ прарока? . Прарокам? л?чацца людз?, вуснам? як?х гаворыць сам Бог. Гало?ны пафас ?х твора? ? папрок? свайму народу за грах? ? прадказанн? бедства? ?зра?лю за тое, што я?рэ? адступ?л?ся ад Бога, не выконвал? яго запавета?, спакушал?ся вераю ? ?ншых, язычн?цк?х, баго?. Пра?да, адначасова кн?г? прарока? прасякнуты надзеяй на прыход Мес??-Выратавальн?ка, пасланага Богам. Хоць вобраз Мес?? ахутаны таямн?чым арэолам, усё ж ясна, што ён будзе чалавекам, больш за тое ? з царскага роду Дав?да. Прыход Выратавальн?ка ? найвышэйшы пункт разв?цця чалавецтва, апафеоз г?сторы?.

Трэц? цыкл Старога Запавету ? П?санне ? уключае розныя па характары тэксты: л?рычныя, дыдактычныя, г?старычныя; гэта Псалтыр , Песня Песень , Эклез?яст , Кн?га Руф , Кн?га Эсф?р , Кн?га ?ова . Гало?ныя геро? тут ? цары Дав?д ? Саламон , падчас пра?лення як?х старажытны ?зра?ль дасягну? найвял?кшай магутнасц?.

Упершыню тэрм?н ≪Стары Запавет≫ з’я?ляецца ? друг?м пасланн? апостала Па?ла да Карынфян, дзе ён перакл?каецца з Майсеевым Законам, зап?саным у Пяц?кн?жжы, ? магчыма, а?тар традыцыйна разумее яго як абавязак, накладзены Богам на народ. У алегоры? пра Сару ? Агар у пасланн? да Галата?, апостал Павел проц?паста?ляе С?найск? Запавет ? Новаму Запавету ?зра?ля, як? ?жо не з’я?ляецца аброкам, але заснаваны на жывых узаемааднос?нах пам?ж Богам ? чалавекам.

Стары Запавет у залежнасц? ад зацверджанага канона складаецца з рада кн?г. 39 кн?г нал?чвае я?рэйск? канон ? пратэстантск?я плын?. Старажытны, традыцыйны канон нал?чвае 39 кн?г, але выл?чвае 22, па л?ку л?тар я?рэйскага алфав?та , злучаючы некаторыя кн?г? ? адну, у некаторых крын?цах 24, усе кн?г? я?рэйскага канона першапачаткова был? агульнапрынятым? у хрысц?янск?х супольнасцях. 46 кн?г нал?чвае катал?цк? канон (альбо 47, кал? Л?ст Ерам?? вылучыць у асобную кн?гу, а не як шосты раздзел кн?г? Баруха ). 49 кн?г нал?чвае правасла?ны канон (альбо больш, у залежнасц? ад мясцовай традыцы?, ул?чваючы ?се кн?г?, змешчаныя ? Септуаг?нце ).

Стары Запавет ? збор розных па памеры ? па сва?м змесце твора?. Скразная ?х ?дэя ? запавет (дамо?ленасць) пам?ж Богам ? народам, а гало?ная тэма ? г?сторыя я?рэйскага народа. Тут став?цца ? шмат агульначалавечых праблем.

Пераклады [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Б?бл?я Францыска Скарыны (за выключэннем кн?г? ≪ Апостал ≫)
• Кн?г? Старога Закону // Сьвятая Б?бля. Кн?г? Сьвятога П?сьма Старога ? Новага Закону з мовы гэбрэйскае а грэцкае на вял?кал?то?скую (беларускую) нанава перакладзеныя Янам Станкев?чам ? Майсеем Г?тл?ным
• Стары Запавет у перакладзе Вас?ля Сёмух?
• Б?бл?я. Пяц?кн?жжа Майсея ? перакладзе Уладз?слава Чарня?скага
• Пераклады выбраных кн?г Старога Запавету Леан?да Галяка
• Цар Саламон. Песьн? песьня? Арх?вавана 12 чэрвеня 2021. у перакладзе Вацлава Ласто?скага
• В?ленск? кодэкс 262 ^[12]

Зноск?

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Шамяк?на Т. Б?бл?я // М?фалог?я ? беларуская л?таратура: нарысы ? эсэ: для ст. шк. узросту / Таццяна Шамяк?на. ? М?нск: Маст. л?т. , 2008. ? С. 257?280. ? ISBN 978-985-02-0925-2 .
• Стары? Запаве?т // Беларуская энцыклапедыя : У 18 т. Т. 15: Следав?к? ? Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашко? ? ?нш. ? Мн.  : БелЭн , 2002. ? Т. 15. ? С. 164. ? 10 000 экз.  ? ISBN 985-11-0035-8 . ? ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).