Рухав?к

З В?к?педы?, свабоднай энцыклапеды?

Рухав?к ? прыстасаванне, якое пера?тварае як?-небудзь в?д энерг?? ? механ?чную работу . Таксама ?жываецца азначэнне мато?р , як?м звычайна называюць электрарухав?к? ? рухав?к? ?нутранага згарання (РУЗ).

Рухав?к? падзяляюць на першасныя ? другасныя. Да першасных адносяцца тыя, як?я непасрэдна пера?твараюць прыродныя энергетычныя рэсурсы ? механ?чную работу , а да другасных - як?я пера?твараюць энерг?ю , якая выраблена або накоплена ?ншым? крын?цам?.

Да першасных рухав?ко? (ПР) належаць ветравое кола, якое выкарысто?вае энерг?ю ветру, вадзяное кола ? г?равы механ?зм - дзейн?чаюць за кошт с?лы грав?тацы? , цеплавыя рухав?к? , у як?х х?м?чная энерг?я пал?ва або атамная энерг?я пера?твараецца ? ?ншыя в?ды энерг?? . Да другасных рухав?ко? (ДР) адносяцца электрарухав?к або электраматор, пне?марухав?к, г?драрухав?к або г?драматор.

Першым? ПР был? парус ? вадзяное кола. Ветразь выкарысто?ваецца ?жо болей 7 тысяч год . Воднае кола шырока выкарысто?вал? ? старажытных ?рыгацыйных с?стэмах Ег?пту , К?таю , ?нды? . Воднае ? ветраное кола шырока выкарысто?вал? ? сярэднявечнай Е?ропе як асно?ную энергетычную базу мануфактурнай вытворчасц?.

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У сярэдз?не 17 ст. был? зроблены першыя спробы перайсц? да машыннай вытворчасц?, як?я запатрабавал? стварэння рухав?ко?, як?я б не залежал? ад мясцовых крын?ц энерг?? (вады, ветру ? ?нш.). Першым рухав?ком, у як?м выкарысто?валася х?м?чная энерг?я пал?ва была параатмасферная машына , створаная па праекце французскага ф?з?ка Дэн? Папена ? англ?йскага механ?ка Томаса Северы . Гэтая машына не магла непасрэдна быць механ?чным прывадам, да яе дадавалася кола, якое вярцела вада , якая выц?скалася парай з катла ? рэзервуар воданапорнай вежы. Кацёл то падаграва?ся парай, то ахалоджва?ся вадою: машына дзейн?чала перыядычна. У 1763 рас?йск? механ?к ?ван ?ванав?ч Палзуно? выраб?? па свайму праекту стацыянарную паравую машыну бесперапыннага дзеяння. У яе был? два цыл?ндры , як?я па чарзе напа?нял?ся парай , ? таксама падавал? ваду ? вежу, але бесперапынна. Да 1784 англ?йск? механ?к Джэймс Уат ствары? больш дасканалую машыну, якую назвал? ?н?версальным паравым рухав?ком. Уат з дзяц?нства працава? падручным на машыне Северы. Ад яго патрабавалася пастаянна пераключаць краны, праз як?я падавал?ся пара ? цыл?ндры ? вада ? кацёл. Аднастайная праца падштурхнула Уата стварыць поршань двайнога ходу, а?таматычную клапанную скрынку, а потым ? цэнтрабежны засцерагальн?к. У цыл?ндры машыны Уата бы? цвёрды поршань, з кожнага боку якога па чарзе, а?таматычна ? бесперапынна, падавалася пара з катла. Поршань вярце? праз крывашыпна-шатунную с?стэму махав?к , як? забяспечва? пла?насць ходу. Паравая машына магла ?жо быць прывадам для розных механ?зма? ? больш не мела патрэбы ? воданапорнай вежы. Вузлы, як?я прыдума? Уат, выкарысто?вал?ся пасля ва ?с?х паравых машынах. Паравыя машыны ?дасканальвал? ? ?жывал? для вырашэння розных тэхн?чных задач: прывад станко?, транспарт. У 1880 сумарная магутнасць паравых машын у свеце перавышала 26 млн. кВт .

У 1816 шатландск? святар Роберт Стырл?нг прапанава? рухав?к знешняга згарання , як? зараз называецца рухав?ком Стырл?нга . У ?м рабочым целам бы? газ ( паветра ц? ?ншы). Роберт Стырл?нг ажыццяв?? тэрмадынам?чны цыкл , падобны на цыкл Северы ("да-?ата?ск?"), але награванне ? ахалоджванне адбывалася ? розных аб'ёмах машыны скрозь сценк? рабочых камер. Рухав?к Стырл?нга, як ? ?вогуле ?се рухав?к? знешняга згарання могуць працаваць ад розных крын?ц цяпла, але каэф?цыент карыснага дзеяння рухав?ка Стырл?нга адносна невял?к?.

У другой палове 19 ст. была створана паравая турб?на . У 1889 шведск? ?нжынер Карл Густа? дэ Лаваль прапанава? расшыральнае сапло ? ствары? быстраходную турб?ну (да 3200 аб/хв?л). Незалежна ад яго, яшчэ ? 1884 англ?чан?н Чарлз Алджэрон Парсан выраб?? першую прыдатную для прамысловага ?жывання рэакты?ную турб?ну , здольную вярцець суднавы в?нт . Паравыя турб?ны пачал? выкарысто?ваць на марск?х суднах, а з пачатку 20 ст. на электрастанцыях .

Праект першага рухав?ка ?нутранага згарання (РУЗ) належыць Хрысц?яну Гюйгенсу ? прапанаваны яшчэ ? 17 ст . Ц?кава, што ? якасц? пал?ва прапано?валася выкарысто?ваць порах , а сама ?дэя была падказана артылерыйскай гарматай . Усе спробы Дэн?са Папена пабудаваць дзеяздольную машыну на гэтым прынцыпе поспеху не мел?. Першы надзейна працуючы Рухав?к унутранага згарання ствары? у 1860 французск? ?нжынер Эжэн Ленуар . Рухав?к Ленуара працава? на газавым пал?ве. Праз 16 год нямецк? канструктар Н?калас Ота ствары? больш дасканалы 4-тактны газавы рухав?к. Удасканальваннем РУЗ займал?ся шматл?к?я ?нжынеры ? механ?к?. Напрыклад, у 1883 нямецк? ?нжынер Карл Бенц ствары? выкарыстаны ?м у далейшым 2-тактны рухав?к унутранага згарання. У 1897 яго суайчынн?к Рудольф Дызель прапанава? РУЗ з самазапальваннем рабочай сумес? ? цыл?ндры ад сц?скання паветра , як? бы? пасля названы яго ?мем .

У 20 ст. рухав?к унутранага згарання ста? асно?ным рухав?ком а?тамаб?льнага транспарту . У 70-я гады амаль 80 % сумарнай магутнасц? ?с?х РУЗ даводз?лася на транспартныя машыны. Паралельна ?шло ?дасканальванне г?дратурб?н.

У першай палове 20 ст. стварыл? новыя в?ды першасных рухав?ко?: газавая турб?на , рэакты?ны рухав?к, а ? 1950-х гг. ? ядзерная с?лавая ?стано?ка.

У 1834 рас?йск? навуко?ца Барыс Сямёнав?ч Якоб? ствары? першы прыдатны для практычнага карыстання электрарухав?к сталага току. У 1888 сербск? студэнт ? будучы вял?к? вынаходн?к Н?кола Тэсла выказа? прынцып пабудовы двухфазных рухав?ко? пераменнага току, а праз год рас?йск? ?нжынер М?ха?л Ос?пав?ч Дал?ва-Дабравольск? ствары? першы ? свеце трохфазны ас?нхронны электрарухав?к , як? ста? найбольш распа?сюджанай электрычнай машынай .

Пне?марухав?к? ? г?драмашыны [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Пне?марухав?к? ? г?драмашыны працуюць ад сетак (балона?) высокага ц?ску паветра або вадкасц? , пера?твараючы г?дра?л?чную (пне?матычную) энерг?ю ? механ?чную. ?х шырока выкарысто?ваюць у якасц? выкана?чых механ?зма? у розных прыстасаваннях ? с?стэмах (напрыклад, пне?малакаматывы, прыдатныя для працы ? выбухованебяспечных умовах). З дапамогай г?драмашын ажыцця?ляецца прывад гусен?ц трактаро? ? танка? , рабочых частак бульдозера? ? экскаватара? . Другасныя рухав?к? маюць вял?кую ролю ? тэхн?цы, але ?х магутнасць адносна невял?кая.

Клас?ф?кацыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Рухав?к? могуць выкарысто?ваць наступныя тыпы крын?ц энерг??:

Атрыманую энерг?ю рухав?к? могуць пера?твараць у наступныя тыпы руху:

  • вярчальны рух цвёрдых цел;
  • паступальны рух цвёрдых цел;
  • зваротна-паступальны рух цвёрдых цел;
  • рух рэакты?нага струменя;
  • ?ншыя в?ды руху.

Электрарухав?к?, як?я забяспечваюць паступальны ?/або зваротна-паступальны рух цвёрдага цела:

  • л?нейныя;
  • ?ндукцыйныя;
  • п'езаэлектрычныя.

Некаторыя тыпы электраракетных рухав?ко?:

  • ?онныя ;
  • стацыянарныя плазмавыя ;
  • рухав?к? з анодным слоем;
  • радыё?ан?зацыйныя;
  • кало?дныя.

Рухав?к?, у як?х для атрымання механ?чнай энерг?? выкарысто?ваюцца ?нутраная энерг?я рабочага цела :

Рухав?к? ?нутранага згарання:

  • са знешн?м сумесе?тварэннем
  • бенз?навыя;
  • карбюратарныя;
  • з размеркавальным упырскваннем (?нжэктарныя);
  • газавыя.

Паветрана-рэакты?ныя рухав?к?:

  • праматочныя рэакты?ныя (ППРР);
  • пульсуючыя рэакты?ныя (ПуПРР);
  • газатурб?нныя:
  • турбарэакты?ныя (ТРР);
  • двухконтурныя (ТРРДз);
  • турбав?нтавыя (ТВР);
  • турбавентылятарныя (ТВПР).

Ракетныя рухав?к?:

  • вадкасныя;
  • цвердапал??ныя;
  • ядзерныя;
  • электрычныя.

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]


commons: Рухав?к на В?к?схов?шчы


Узята з " https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Рухав?к&oldid=4708104 "