Польск? кам?тэт нацыянальнага вызвалення , ПКНВ ( польск. : Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego ) ? часовы (з 21 л?пеня па 31 снежня 1944 года ) орган выкана?чай улады Польшчы .

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У той час, кал? Чырвоная Арм?я перайшла Заходн? Буг , у СССР знаходз?лася дэлегацыя Краёвай Рады Нарадовай, якая мела па?намоцтвы Польскай рабочай парты? ? бл?зк?х ёй партый для стварэння свайго прадста?н?чага органа. Польск? кам?тэт нацыянальнага вызвалення бы? створаны 21 л?пеня 1944 года ? горадзе Масква . У склад ПКНВ ?вайшл? прадста?н?к? Польскай рабочай парты? , Саюза польск?х патрыёта? , Польскай сацыял?стычнай парты? (фракцыя . Э. Асубк?-Мара?скага), партый Строн?цтва людове ( па-польску. Stronnictwo Ludowe "Wola Ludu" ) ? Строн?цтва демакратычне ( па-польску. Stronnictwo Demokratyczne ) , у тым л?ку:

• Эдвард Асубка-Мара?ск?;
• Балесла? Берут ;
• Ванда Вас?ле?ская;
• Аляксандр Завадск? ;
• генерал Зыгмунд Берл?нг;
• генерал М?хал Жымерск? ;
• Марыян Спыхальск? ;
• Балесла? Дробнер;
• Стан?сла? Скшэшэ?ск?;
• Стэфан Ендрыхо?ск?;
• Анжэй В?тас;
• Эм?ль Зомерштэйн;
• палко?н?к Эдвард Охаб .

Кам?тэт узначал?? Эдвард Асубка-Мара?ск?.

ПКНВ бы? створаны як сябро?ск? да СССР часовы ?рад Польшчы пасля ?ступлення савецк?х войска? на яе тэрыторыю, нягледзячы на тое, што ме?ся ?рад у выгнанн? .

Першым дакументам ПКНВ бы? абвешчаны 22 л?пеня ? Хэлме Л?пеньск? ман?фэст 1944 ПКНВ , як? ?трымл?ва? праграму буда?н?цтва народна-дэмакратычнай Польшчы. Рэз?дэнцыяй ПКНВ з'я?ля?ся спачатку г. Хэлм, затым з 1 жн??ня 1944 года бы? Любл?н (адкуль папулярная назва ≪ Любл?нск? кам?тэт ≫).

Пасля стварэння ПКНВ на вызваленых савецк?м? войскам? тэрыторыях Польшчы пачалося фарм?раванне мясцовых органа? дзяржа?най улады ? Савета? народных (≪ рады нарадовых ≫), у агульнай складанасц? да канчатковага вызвалення тэрыторы? Польшчы было створана 8 ваяводск?х, 100 павятовых ? гарадск?х ? 300 гм?нных рад нарадовых ^[1] .

26 л?пеня 1944 года ?рад СССР ? ПКНВ падп?сал? пагадненне, як?м прызнавалася ?лада ПКНВ на акупаванай польскай тэрыторы?.

К?ра?н?цтва ПКНВ ?водз?ла новыя законы на вызваленых савецкай арм?яй тэрыторыях, узорам як?х служыл? савецк?я законы.

• 15 жн??ня 1944 г. ПКНВ выда? дэкрэт аб маб?л?зацы?, як? прадугледжва? прызы? у польскую арм?ю ваеннаабавязаных 1921-1924 гг. нараджэння, а таксама ?с?х аф?цэра?, падаф?цэра? ? ваенных спецыял?ста?, здольных да вайсковай службы. У вын?ку на працягу некальк?х месяца? 1944 г. у 1-ю польскую арм?ю было прызвана некальк?х дзясятка? тысяч паляка? на тэрыторы? СССР ? каля 100 тыс. чалавек ? на вызваленай тэрыторы? Польшчы. ^[2]
• 24 жн??ня 1944 года бы? прыняты дэкрэт ≪O rozwi?zaniu tajnych organizacji wojskowych na terenach wyzwolonych≫, як? прадугледжва? роспуск ? спыненне дзейнасц? таемных узброеных арган?зацый на вызваленых ад немца? тэрыторыях Польшчы;
• 31 жн??ня 1944 года бы? прыняты дэкрэт ≪O wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabojstw i zn?cania si? nad ludno?ci? cywiln? oraz dla zdrajcow Narodu Polskiego≫, як? усталё?ва? адказнасць для нацысцк?х ваенных злачынца? ? калабаранта?, в?наватых у здзяйсненн? забойства? ? злачынства? на тэрыторы? Польшчы;
• 6 верасня 1944 ПКНВ прыня? дэкрэт аб аграрнай рэформе ? правё? яе ? шэрагу ваяводства?. У вын?ку правядзення зямельнай рэформы сялянам было перададзена 260 тыс. га зямл?, пры гэтым 47 % зямель атрымал? беззямельныя сяляне ? парабк?, 49 % малазямельных сяляне ? серадняк?, 4 % ? рамесн?к? ? ?ншыя катэгоры? насельн?цтва. Пасля правядзення рэформы, павял?чылася падтрымка ПКНВ сярод сялян ^[3] .
• 7 кастрычн?ка 1944 года бы? прыняты дэкрэт ≪O Milicji Obywatelskiej≫, як? ?стале?ва? парадак стварэння м?л?цы? ? асно?ныя прынцыпы яе дзейнасц?.
• 30 кастрычн?ка 1944 года бы? прыняты дэкрэт ≪Аб абароне дзяржавы≫, як? прадугледжва? смяротнае пакаранне альбо турэмнае зняволенне за здзяйсненне 11 злачынства? супраць дзяржавы. Дэкрэт дзейн?ча? да 12 л?пеня 1946 года ? страц?? с?лу пасля прыняцця крым?нальнага кодэкса.

Акрамя гэтага, ПКНВ прызнава? за сабой права арышто?ваць паляка? у адпаведнасц? з савецк?м заканада?ствам. На гэтай падставе супрацо?н?к? М?н?стэрства грамадскай бяспек? (МГБ) арышто?вал? байцо? Арм?? Краевай . ^{[ крын?ца? ]}

Стварэнне ПКНВ ? Краёвай Рады Нарадовай, праводзячыя ?м? рэформы, стварэнне новай польскай арм?? выкл?кал? супрац?? з боку пал?тычных прац??н?ка? ПКНВ, як? прыма? розныя формы, аж да сабатажу ? пал?тычных забойства? актыв?ста? ? прых?льн?ка? новага ?рада. Тольк? на працягу 1944 года ахвярам? пал?тычных забойства? стал? 300 чалавек, на працягу 1945 года ? амаль 3500 ^[4] . У агульнай складанасц?, у перыяд 1945-1948 гг. польск?м? анты?радавым? ?зброеным? фарм?раванням? ? ?кра?нск?м? нацыянал?стам? был? заб?тыя 12 тыс. польск?х грамадзян (у тым л?ку, 4300 вайско?ца? Войска Польскага ? Корпуса Унутранай Бяспек? ) ^[5] .

Часовы ?рад Польскай Рэспубл?к? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У кастрычн?ку 1944 года пачал?ся перамовы аб фарм?раванн? новага складу ?рада Польшчы ^{[ крын?ца? ]} , у як?х удзельн?чал? прадста?н?к? ПКНВ ( Балесла? Берут  ? Эдвард Асубка-Мара?ск?) ? ≪лонданскага≫ эм?гранцкага ?рада ( Стан?сла? М?калайчык , Стан?сла? Грабск?  ? Тадэвуш Ромер ).

31 снежня 1944 года Краёва Рада Нарадова прыняла дэкрэт аб пера?тварэнн? ПКНВ ? Часовы ?рад Польскай Рэспубл?к? ( польск. : Rz?d Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej ). На гэтым жа пасяджэнн? пасада старшын? КРН была ператворана ? пост прэз?дэнта рэспубл?к? ^[6] .

За?ваг? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Л?таратура ? крын?цы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Большая Советская Энциклопедия. / редколл., гл. ред. Б. А. Введенский. 2-е изд. Т.33. М., Государственное научное издательство ≪Большая Советская энциклопедия≫, 1955. стр.659-660