Пальмавыя
, або
Пальмы
, або
Арэкавыя
(
лац.
:
Palmaceae, Palmae, Arecaceae
) ?
сямейства
аднадольных расл?н. Прадста?лена пераважна дрэвам? з неразгал?наваным? ствалам?.
Сямейства прадста?лена
дрэвам?
з калонападобным? неразгал?наваным? ствалам? (у афрыканск?х пальм роду
Hyphaene
ствалы гал?нуюцца) ? кронам? буйных з чаранкам? л?сто? з перыста- ц? пальчатарассечаным? пласц?нкам?. Сустракаюцца пальмы з настольк? каротк?м? ствалам?, што здаецца, быццам л?сты, як?я утвараюць разетку, бессцябловыя ? выходзяць непасрэдна з зямл?. Так?м? пальмам? з'я?ляюцца па?днёваамерыканск?я пальмы
Astrocaryum aculeatum
i
Attalea spectabilis
. У мног?х ёсць падземныя парастк?, ? на паверхню выходзяць разам некальк? збл?жаных ствало? ц? разетак. Вядомы пальмы-л?яны, на як?х л?сты размяшчаюцца недалёка адз?н ад аднаго. Так?я пальмы прымацо?ваюцца да апоры розным? прышчэпкам?, часта перак?даюцца з аднаго дрэва-апоры на другое. Гэта аднос?цца да па?днёвааз?яцк?х ратанга? роду
Сalamus
. Да?жыня ?х сцёбла? пры та?шчын? ? 3 см дасягае 300 м. Гэта найбольш до?г?я сцёблы ? расл?н нашай планеты. У цэлым жыццёвыя формы пальмавых вельм? разнастайныя.
Буйныя л?сты пальм дасягаюць ?ншы раз рэкордных памера?. Так, у
раф?? факельнай
(
Raphia taedigera
) чаранок л?ста дасягае 4-5 м да?жынёй, а пласц?нка л?ста ? 19-22 м да?жынёй ? 10-12 м шырынёй. Л?сты пальм, акрамя чаранко? ? пласц?нак, маюць добра выражаныя похвы. Пласц?нка ? пупышцы разв?ваецца як суцэльная, ? яе перыстае, пальчатае ц? веернае расчляненне адбываецца пазней.
Кветк? пальм сабраны ? моцна разгал?наваныя мяцёлкавыя суквецц?, апранутыя адным ц? некальк?м? шчыльным? крыючым? л?стам? простай (похвавай) формы ? з пакрывалам. На гал?нах суквецця? кветк? сядзяць, як у каласах, ц? ? мног?х в?да? пальм ? як у пачатках, або больш ц? менш пагружаныя ? мяс?стую вось.
Суквецц? пазушныя, тольк? ? нямног?х в?да? верхав?нныя; у апошн?м выпадку расл?ны монакарп?чныя, г?нуць пасля цв?цення (у
сагавай пальмы
(
Metroxylon
),
тал?потавай пальмы
(
Corypha umbraculifera
)). Суквецц? пальм буйныя. Найвял?кшага памеру яны дасягаюць у тал?потавай пальмы ? 14 м вышынёй ? 12 м шырынёй; кветак у суквецц? каля 50000. Кветк? двухполыя ц? ? вын?ку рэдукцы? аднаполыя, расл?ны аднадомныя, радзей двухдомныя. Калякветн?к у двух кругах; чашал?сц?к? ? пялёстк? падобныя, але драбнейшыя за пялёстк?; жо?ты, радзей бураваты, зеленаваты. Г?нецэй у найбольш прым?ты?ных пальм апакарпны. У большасц? рода? ён с?нкарпны, з трох пладал?сц?ка?. Г?нецэй псе?даманамерны з адным семязачаткам у адным гняздзе.
Плод ?
касцянка
(п?рэнарый), у некаторых ягада.
У сямейства ?ваходзяць да 240 рода? ? 3,5 тысяч в?да?.
Вобласць натуральнага распа?сюдання пальмавых ? троп?к? ? субтроп?к?.
Па значэнн? ? жыцц? чалавека пальмы ?ступаюць, верагодна,
злакам
, а па разнастайнасц? выкарыстання яны займаюць першае месца сярод ус?х расл?н. Для насельн?цтва трап?чных абласцей Аз??, Афрык?, Па?днёвай Амерык?, астраво? Ак?ян?? ?х значэнне выключна вял?кае. Пальмы даюць шмат кашто?ных прадукта?. Усе надземныя частк? пальм знаходзяць тое ц? ?ншае прымяненне.
Зноск?
- Сапег?н Л. М.
Батан?ка. С?стэматыка вышэйшых расл?н: вучэбны дапаможн?к для студэнта? устано? вышэйшай адукацы? па б?ялаг?чных спецыяльнасцях. ? Гомель: ГДУ, 2012. ? 337 с.
ISBN 978-985-439-644-6