Пале?ссе  ? г?сторыка-этнаграф?чны рэг?ён Беларус? , Укра?ны , Польшчы ? Рас?? . Размешчана ? па?днёва-заходняй частцы Усходне-Е?рапейскай ра?н?ны , у межах Палескай н?з?ны пераважна паабапал беларуска-?кра?нскай мяжы, а таксама часткова ? Польшчы ? Рас?? . Агульная плошча ? каля 270 тыс. км². Вышыня ? 150?200 м над узро?нем мора.

Палессе ? найбуйнейшая з е?рапейск?х балотных тэрыторый. Гало?ныя рэк? Палесся ? Прыпяць , Дняпро , Дзясна . У 1960-1980-я гг. земл? Палесся был? значна мел?ярыраваны .

Геаграф?чнае станов?шча, межы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Гл. таксама Палеская н?з?на , Беларускае Палессе .

Палеская прав?нцыя ахопл?вае по?дзень Беларус? , по?нач Укра?ны , заходз?ць на тэрыторыю Польшчы ? Рас??. Паверхня ? плоска?вагнутая пясчаная н?з?на з высок?м узро?нем грунтавых вод. Большая частка тэрыторы? дрэнуецца р. Прыпяць ? яе прытокам?. Межы прав?нцы? выя?ляюцца ? рэльефе, будове антрапагенавых адклада?, глебах, расл?ннасц?. На па?днёвым захадзе гэта мяжа ?я?ляе сабой невысок? ?ступ лёсавай ра?н?ны да пясчанай н?з?ны, на левабярэжжы Дняпра ландшафты зоны мяшаных лясо? па шырок?х тэрасах паступова пераходзяць у лесастэпавыя.

Паводле этнаграф?чнага прынцыпу на тэрыторы? Беларускага Палесся вылучаюць раёны Усходняга ? Заходняга Палесся . Усходняе Палессе займае вял?кую тэрыторыю Палескай н?з?ны ад рэчышча Дняпра на ?сходзе да Гарын? , прытока Прыпяц? , на захадзе. Усходняе Палессе таксама вядома ? этнаграф?чных даследаваннях як Мазырскае Палессе.

?ларыён Зяленск? п?са? у Х?Х ст.: ^[1]

Межы Палесся не могуць быць вызначаныя з дакладнасцю з той прычыны, што кра?на, якая нос?ць гэтую назву, не складае якой-небудзь асобнай прав?нцы?, заключае ? сабе сумежныя частк? некальк?х губерня?, як?я маюць адз?н тапаграф?чны характар: вял?зныя, неаглядныя балоты, то адкрытыя, то зарослыя кустам? ц? лясам?, ? надзвычайны недахоп у сухапутных шляхах знос?н, як? асабл?ва адчувальны ? веснавы ? восеньск? час, кал? з-за балоц?стага грунту ?се дарог? зал?ваюцца вадою, ? малое насельн?цтва, раск?данае па вёсках ? засценках, аддаленых адз?н ад аднаго на значныя адлегласц?, ? вял?зныя, часта непраходныя лясы ? вось адметныя рысы гэтага краю

Прырода [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Геалаг?чная будова [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Крыштал?чны фундамент складзены з архейска-пратэразойск?х метамарф?заваных парод, мае разломна-блочную будову, апускаецца да 6?8 км, перакрыты асадкавым? пародам?. Н?з?на сфарм?равалася на тэктан?чных структурах Валына-Падольскай пл?ты , Рускай пл?ты ды Укра?нскага шчыта . У платформавым чахле пашыраны адклады верхняга пратэразою, палеазою (дэвону ? ?нш.), мезазою, кайназою. Пароды антрапагену ствараюць покрыва магутнасцю ? ледав?ковых лагчынах да 200 м, на по?дн? ? ?сходзе ?х магутнасць не перавышае 50 м. Пашыраны флюв?ягляцыяльныя , алюв?яльныя, азёрна-алюв?яльныя пяск? ? супеск?, а таксама марэнныя ? балотныя адклады. На Укра?нск?м шчыце старажытны крыштал?чны фундамент месцам? выходз?ць на паверхню.

Карысныя выкапн?: нафта , гаручыя сланцы , буры вугаль , торф , кал?йныя ? каменная сол?, буда?н?чы ? абл?цовачны камень, пяск?, жв?р, гл?ны ? ?нш.

Розныя паводле геалаг?чнай структуры частк? Палескай н?з?ны аб’яднаны ? адз?ную вобласць па г?псаметрычных характарыстыках, што адлюстро?вае ? агульнасць ?х геамарфалаг?чнага разв?цця ? неагене ? антрапагене. Неаднароднасць геалаг?чных структур абумов?ла адрозненн? ? асабл?васцях рэльефу. У будове чацвярц?чнай то?шчы пераважаюць водна-ледав?ковыя ? ледав?ковыя пароды. Асно?ныя формы рэльефу ?твораны дняпро?ск?м ледав?ком ? расталым? водам? сожскага ледав?ка. У эпоху макс?мальнага (дняпро?скага) зледзянення ледав?к распа?сюджва?ся на ?сё Палессе. Пры яго адступленн? палеск?я н?з?ны пакрывал?ся расталым? водам? ? запа?нял?ся пясчаным? наносам?. Сожскае зледзяненне ?стотна змян?ла рэльеф. Палеск?я н?з?ны был? арэнай дзейнасц? ледав?ковых вод, што адклал? тут шмат пясчанага матэрыалу. Да гэтага зледзянення аднос?цца фарм?раванне друг?х надпоймавых тэрас мног?х палеск?х рэк. Мяжа больш позняга, паазерскага, зледзянення знаходз?лася на по?начы. У гэты час адбывалася фарм?раванне алюв?ю першых надпоймавых тэрас у рачных дал?нах. З гэтага перыяду захавалася шмат азёр ? балот. Значная рэльефа?тваральная роля належыць эраз?йна-акумуляты?най дзейнасц? Прыпяц?, ?ншых буйных рэк, старажытных ? сучасных азёр, балота?тваральным ? эолавым працэсам.

Хоць большая частка Палесся ? знаходз?лася пад дняпро?ск?м ледав?ком, аднак марэна тут захавалася слаба, як вын?к размыву яе водна-ледав?ковым? патокам?. Пасля адступлення ледав?ка тут ?снава? вял?к? вадаём, асушэнне якога было звязана з фарм?раваннем ? ?рэзам рэк Дняпра , Прыпяц? , Дзясны ? ?нш.

Геамарфалог?я, рэльеф [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

На Палесс? пераважаюць водна-ледав?ковыя, азёрна-алюв?яльныя ? алюв?яльныя формы рэльефу. Трапляюцца марэнныя ра?н?ны ? канцова-марэнны градава-?вал?ста-?згорысты рэльеф. Цэнтральную найбольш пан?жаную частку тэрыторы? (105?140 м) уздо?ж Прыпяц? ? Дняпра займаюць Палеская ? Прыдняпро?ская н?з?ны з слабахвал?стым ? плоск?м рэльефам, ускладненым дзюнна-?згорыстым? формам?, лагчынам? сцёку, затарфаваным? катлав?нам?. 3 захаду ? ?сходу да ?х далучаюцца хвал?стыя водна-ледав?ковыя, месцам? марэнныя ра?н?ны ? Прыбугская , Загароддзе , Церахо?ская , Хойн?цка-Браг?нская (140?150 м). Тут жа трапляюцца дэнудаваныя марэнныя грады ? Лаг?шынская , Вятчынска-Чалюшчав?цкая, Камянецкая з дробна?згорыстым рэльефам (160?170 м). Узгорыста-градавы канцова-марэнны рэльеф прадста?лены Мазырскай градой (да 221 м). Рачныя дал?ны маюць шырок?я поймы ? тэрасы. На пан?жаных участках характэрныя балоты ? забалочаныя тэрыторы? з азёрным? катлав?нам?.

Заходняя частка Палесся звязана з Падляска-Брэсцкай упадз?най ? Палескай седлав?най Рускай пл?ты. На Заходн?м Палесс? пераважае плоск? ? спадз?стахвал?сты рэльеф водна-ледав?ковых н?з?н ? ра?н?н з забалочаным? ?часткам? азёрна-алюв?яльнай н?з?ны. Трапляюцца ?частк? марэннага рэльефу, месцам? сустракаюцца невысок?я грады. На павышаных водападзелах разв?ты эолавы рэльеф (дзюны, грады, мас?вы), у лагчынах, арыентаваных пераважна з па?ночнага захаду на па?днёвы ?сход, ? забалочаныя старажытныя ? сучасныя азёрныя катлав?ны. Характэрны шырок?я рачныя дал?ны з надпоймавым? тэрасам?. Шмат скразных дал?н. Любл?нскае Палессе характарызуецца бл?зк?м да паверхн? заляганнем старажытных (мелавога ?зросту) вада?порных мергеля? ? вапняко?, што спрыяе застою грунтовых вод ? забалочанасц?, тут утварыл?ся шматл?к?я азёры карставага паходжання. Сярод антрапагенавых парод пашыраны пяск?, жв?р, ?л?стыя адклады. Абсалютныя вышын? дасягаюць 212 м.

Шырокая дал?на Буга абмяжо?вае з захаду Брэсцкае Палессе . Далей паверхня павышаецца на ?сход, дзе знаходз?цца ра?н?на Загароддзе (да 179 м), што з’я?ляецца часткай Балтыйска-Чарнаморскага водападзелу. Загароддзе ?творана ледав?ковым? ? водна-ледав?ковым? адкладам?. У па?ночнай частцы вылучаюць краявы ледав?ковы комплекс, у па?днёвай ? пан?жаную, пераважна водна-ледав?ковую ра?н?ну. Паверхня па?ночнай частк? ?згорыста-градавая, перасечаная. Уздо?ж правабярэжжа Ясельды працягнулася канцова-марэнная града з адорвеням? даантрапагенавых парод ? гляцыядыслакацыям? на па?ночных сх?лах. На по?дзень ад яе спадз?ста-хвал?стая ? плоская водна-ледав?ковая ра?н?на, уздо?ж па?днёвай ускра?ны якой пашыраны пясчаныя дзюны, грады ? ?згорк?. Характэрны пласкадонныя забалочаныя лагчыны.

Па?днёва-заходнюю частку прав?нцы? займае Валынскае Палессе , прымеркаванае да Гал?цка-Валынскай упадз?ны Валына-Падольскай пл?ты . Тут прыкметны ?плы? трэшчынаватых мелавых парод, як?я залягаюць бл?зка да паверхн?. З дзейнасцю праточных вод звязана ?тварэнне эраз?йна-дэнудацыйнай паверхн?, зыходнай для сучаснага рэльефу. У межах тэрыторый з самым н?зк?м г?псаметрычным станов?шчам у далейшым адбывалася назапашванне алюв?ю. Антрапагенавыя адклады прадста?леныя пераважна пяскам?.

Вызначальным фактарам прыроднай своеасабл?васц? Жытом?рскага Палесся з’я?ляецца яго станов?шча ? межах па?ночна-заходняй частк? Укра?нскага шчыта . Сярод найбольш важных рыса? адносна высокае г?псаметрычнае станов?шча, значная роля крыштал?чных парод, разв?ццё вузк?х, глыбока ?рэзаных рачных дал?н, ная?насць вял?к?х лёсавых астраво? ? значна меншая забалочанасць тэрыторы?.

Асабл?ва выдзяляецца Славечанска-О?руцк? краж (да 319 м). Яго геалаг?чную аснову фарм?руе О?руцк? грабен, складзены дакембрыйск?м? кварцытападобным? пескав?кам? ? кварцытам?, як?я ? заходняй частцы выходзяць на паверхню, а ? цэнтральнай ? ?сходняй частках укрыты то?шчаю лёсу. Краж адносна прылеглай н?з?ны ?зняты на 100 м. Увогуле сх?лы кража не стромк?я, але яны разб?тыя рачным? дал?нам? ? глыбок?м? ярам?.

Цэнтральную частку Палесся займае Прыпяцк? праг?н Рускай пл?ты . Уздо?ж сярэдняга цячэння Прыпяц? ? рэльефе спалучаюцца азёрна-алюв?яльныя, алюв?яльныя тэрасаваныя, поймавыя ? водна-ледав?ковыя ра?н?ны, з асобным? ?часткам? марэнных ра?н?н, краявым? ?згоркам? ? градам?; характэрна ная?насць буйных затарфаваных мас?ва? ? азёр. Найбольшыя вышын? (да 186 м) прымеркаваны да краявых марэнных утварэння?.

Вял?к?я забалочаныя азёрна-алюв?яльныя ра?н?ны вылучаюцца на па?ночным захадзе (з азёрам? Выганашчанскае , Чорнае, Спора?скае), уздо?ж р. Арэса ? вакол воз. Чырвонае , пам?ж рэкам? Сцв?га ? Убарць . Водна-ледав?ковыя ра?н?ны маюць хвал?стую паверхню з нах?лам у бок Прыпяц?, ускладненую ланцугам? дзюн або асобным? марэнным? ?згоркам?. Сустракаюцца дэнудаваныя краявыя ледав?ковыя грады ? ?згорк?, згладжаныя ? выцягнутыя ? субшыротным напрамку.

У дал?не р. Прыпяць у сярэдн?м цячэнн? выражана пойма ? дзве надпоймавыя тэрасы. Пойма н?зкая, забалочаная, яе паверхня ?складнена пясчаным? грывам?. Першая надпоймавая тэраса акумуляты?ная, дасягае шырын? 8 км (на левабярэжжы), а ? месцах упадзення найбольшых прытока? да 10?18 км, паверхня ро?ная, месцам? забалочаная. Другая тэраса эраз?йна-акумуляты?ная, шырынёй да 18 км, паверхня плоска-хвал?стая, характэрны астанцы марэннай ра?н?ны. Абедзве тэрасы ?складнены эолавым? формам?.

Мазырскае Палессе ? большай часткай пласкахвал?стая водна-ледав?ковая ра?н?на з асобным? дэнудаваным? ?згоркам?. Вылучаюцца шырок?я лагчыны з тарфян?кам?. У па?ночна-?сходняй частцы на правабярэжжы Прыпяц? захавал?ся краявыя ледав?ковыя ?тварэнн? Мазырскай грады (да 221 м). Града складзена з марэны, якая перакрыта водна-ледав?ковым? пяскам? з рэдкай галькай ? жв?рам, месцам? ? лёсападобным? супескам?, трапляюцца гляцыядыслакацы? з палеагенавых ? неагенавых парод, звернутыя да Прыпяц? сх?лы стромк?я, абрыв?стыя, глыб?ня яро? дасягае 40?60 м. На левабярэжжы Прыпяц? знаходз?цца невял?кае Юрав?цкае ?звышша, якое ? канцы паазерскага зледзянення аддзял?лася ад Мазырскай грады ? вын?ку прарыву яе водам? Прыпяц?. На Мазырск?м Палесс? сустракаюцца дзюны, затарфаваныя катлав?ны, дал?ны рэк звычайна маюць нязначную глыб?ню, забалочаныя.

У межах Гомельскага Палесся глыб?ня залягання крыштал?чнага падмурку павял?чваецца ва ?сходн?м напрамку, на сх?ле Варонежскай антэкл?зы. Паверхня пласкахвал?стая, радзей хвал?стая, з нах?лам на по?дзень. Азёрна-алюв?яльная ? алюв?яльная тэрасаваныя ра?н?ны пашыраны на ?сходзе, у межах Прыдняпро?скай н?з?ны. Хойн?цка-Браг?нск?я вышын? размяшчаюцца пам?ж Прыпяццю ? Дняпром, паверхня тут спадз?стахвал?стая, месцам? плоская, складзена з водна-ледав?ковых, алюв?яльных, азёрных, балотных, эолавых адклада?; сярод краявых ледав?ковых утварэння? трапляюцца камавыя ?згорк?, характэрны суфаз?йныя западз?ны. Уздо?ж правага берага Дняпра вылучаюцца зандравыя ра?н?ны. У дал?нах рэк Дняпро, Прыпяць ? Сож выразныя поймы ? дзве надпоймавыя тэрасы. Паверхня тэрас слабахвал?стая, ускладненая дзюнам?, астанцам?, марэнам? ? выглядзе ?згорка?, лагчынам?, западз?нам?.

К?е?ское Палессе ляжыць на сх?ле Укра?нскага шчыта, крыштал?чныя пароды паступова пагружаюцца ва ?сходн?м напрамку (да дал?ны Дняпра) пад асадкавую то?шчу. Шырока распа?сюджаны палеагенавыя адклады (пяск? ? гл?ны агаляюцца ? некоторых рачных дал?нах). Вял?кую ролю ? рэльефе маюць рачныя дал?ны Дняпра, Прыпяц?, Ужа, Цецерава, Здв?жа, ?рпеня ? ?нш., як?я фарм?руюць па некальк? тэрас, што дасягаюць значнай шырын?. Распа?сюджаны эолавыя формы рэльефу, прадста?леныя дзюнам?, пясчаным? градам? ? ?згоркам?. Сустракаюцца невял?к?я лёсавыя астравы.

Чарн?га?скае Палессе распрасц?раецца на ?сход ад Дняпра, у межах Дняпро?ска-Данецкай упадз?ны. Палеагенавыя ? неагенавыя адклады залягаюць тут вышэй мясцовых баз?са? эроз?? ? аказваюць непасрэдны ?плы? на прыродныя ?мовы. Сярод антрапагенавых адклада? найбольш распа?сюджаны ледав?ковыя, водна-ледав?ковыя ? алюв?яльныя, марэна ? асно?ным размыта, характэрна значная колькасць лёсавых астраво?. Шырока прадста?лены эраз?йныя формы рэльефу ? сучасныя ? старажытныя рачныя дал?ны, тэрасы. Значная колькасць балотных мас?ва?.

Дзяснянскае Палессе ? самая ?сходняя з палеск?х падправ?нцый, знаходз?цца на мяжы з Сярэднеруск?м узвышшам. Тэрыторыя размяшчаецца на па?днёва-заходн?м сх?ле Варонежскай антэкл?зы. У рачных дал?нах часта агаляюцца мелавыя адклады, прадста?леныя мергелем ? мелам, месцам? на ?х захавал?ся плямы палеагенавых адклада?. Невял?кая то?шча антрапагенавых асадка? прадста?лена марэнай, водна-ледав?ковым?, алюв?яльным?, элюв?яльным? адкладам? ? лёсападобным? сугл?нкам?. Буйныя рачныя дал?ны глыбока ?рэзаны ? карэнныя пароды, а на ?х сх?лах разв?ты яры ? балк?. На мелавых адкладах утварыл?ся карставыя формы рэльефу (лейк?, правалы). Балоты тут займаюць значна меншыя плошчы ? не ?твараюць буйных мас?ва?.

Кл?мат [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Кл?мат Палесся адносна цёплы, ня?стойл?ва в?льготны. Сярэдняя тэмпература студзеня ад -4 да -7 °С, л?пеня ад 18 да 19 °С. З?мовыя тэмпературы павял?чваюцца з усходу на захад, летн?я з по?начы на по?дзень. Вегетацыйны перыяд працягваецца каля 200 сут. Гадавая колькасць ападка? вагаецца ад 500 да 650 мм. Снегавое покрыва трымаецца да 100 дзён. Пры перамяшчэнн? на па?днёвы ?сход колькасць ападка? памяншаецца, а летн?я тэмпературы растуць, гэта набл?жае кл?мат да лесастэпавага.

Унутраныя воды [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Рэк? Дняпро ? яго прыток? Сож , Бярэз?на, Прыпяць, Дзясна ? ?нш. належаць да басейна Чорнага мора; Заходн? Буг з прытокам? ? да басейна Балтыйскага мора. Пры невял?к?х абсалютных вышынях паверхн? ?рэз рачных дал?н нязначны, цячэнне павольнае, характэрны шырок?я забалочаныя поймы, рэчышчы зарастаюць азёрна-балотнай расл?ннасцю. Буйныя рэк? маюць шырок?я дал?ны са шматл?к?м? старыцам?.

Значная частка вод паступае з прылеглых узвышша?. ?стотнае значэнне маюць талыя ? дажджавыя воды, як?я выкл?каюць разводдз? (да катастраф?чных). У гэты перыяд пад'ём вады ? р. Прыпяць дасягае 4?5 м (часам 6?7 м), шырыня разл?ва? Прыпяц? 5?15 км, месцам? да 25 км. Перыяд разводдзя? до?жыцца 40?90 дзён.

Буйныя азёры-разл?вы ( Чырвонае , Выганашчанскае ? ?нш.) ляжаць у плоск?х забалочаных пан?жэннях. У карставых катлав?нах утварыл?ся азёры Св?цязь , Пулемецкае ? ?нш. У поймах рэк мноства старычных азёр.

Асабл?васц? рэльефу вызначаюць дрэнаж мясцовасц?, высокую ступень забалочанасц? Палесся. Балоты тут пераважна н?з?ннныя, што вызначаецца размяшчэннем прав?нцы? на по?дн? лясной зоны. У вын?ку асушэння забалочаных зямель створана густая сетка мел?ярацыйных канала? ? кана?, а таксама вадасхов?шчы.

Глебы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Глеба?тваральным? пародам? служаць пераважна пяск?, на ?звышшах ? ра?н?нах глебы разв?ваюцца на марэнных ? лёсападобных супесках. Пашыраны забалочаныя глебы (дзярнова-падзол?стыя забалочаныя, дзярнова-гле?стыя, тарфяна-балотныя ), значная частка ?х асушана. У поймах рэк вял?кая доля алюв?яльных (поймавых) глеб. Занальныя дзярнова-падзол?стыя глебы займаюць да паловы тэрыторы?. На лёсападобных адкладах разв?ваюцца дзярнова-палева-падзол?стыя сугл?н?стыя глебы. На мелавых пародах Валынскага Палесся сфарм?равал?ся перагнойна-карбанатныя глебы. У па?днёва-?сходняй частцы прав?нцы? глеба?тварэнне адбываецца ва ?мовах бл?зк?х да лесастэпа?, тут сустракаюцца светла-шэрыя, шэрыя ападзоленыя ? шэрыя лясныя глебы, а на Чарн?га?ск?м Палесс? на лёсавых адкладах пры бл?зк?м заляганн? грунтовых вод можна сустрэць ? засоленыя глебы.

Расл?ннасць [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Прав?нцыя багатая лясам?, у сярэдн?м цячэнн? Прыпяц? яны пакрываюць каля паловы тэрыторы?. Значна меншыя паказчык? ляс?стасц? на по?дн? ? ?сходзе Палесся, на мяжы з лесастэпам. У структуры лясо? дам?нуюць хваёвыя, у т.л. шыракал?ста-хваёвыя, ? драбнал?стыя карэнныя фармацы?. На по?начы трапляюцца ?частк? шыракал?ста-яловых лясо?. На марэнных узвышшах, ра?н?нах ? тэрасах разв?ваюцца шыракал?стыя лясы, пераважна дубовыя, дубова-грабавыя, ясянёва-дубовыя ? ясянёвыя, на н?з?нных балотах чорнаалешн?кавыя ? пушыстабярозавыя, у поймах рэк дубровы ? алешн?к?.

Найбольш пашыраны згуртаванн?, у як?х пераважае хвоя звычайная . Хваёвыя бары пануюць на пясчаных ? супясчаных глебах. У барах Палесся няма некаторых па?ночных в?да? (напр. ядло?ца), затое сустракаюцца лесатэпавыя ( дрок , рак?тн?к ? ?нш.). На друг?м месцы па распа?сюджанасц? бяроза пав?слая . Бярозавыя лясы маюць у асно?ным другаснае паходжанне, фарм?руюцца пасля вырубак. Бярэзн?к? часта займаюць супясчаныя глебы, трапляюцца на тарфяна-балотных глебах ? з бярозай пушыстай . Вольха чорная стварае згуртаванн? ?здо?ж рэк, бераго? стаячых вадаёма?, ручаё?, па краях балот, у пан?жэннях рэльефу з высокай насычанасцю глебы праточнай вадою. Дубовыя лясы ? значнай ступен? вырубаны, цяпер дуб звычайны адна?ляецца, шмат маладых дрэ? сустракаецца ? друг?м ярусе лясных згуртавання?. Сваеасабл?вая лясная фармацыя створана дубам скальным на камян?стых глебах Славечанска-О?руцкага кража . У лясах растуць таксама ас?на , ясень , вяз , граб , л?па , клён . Сярод ?нтрадукаваных в?да? на по?дн? адзначаецца белая акацыя , што высаджвалася на лёсавых адкладах для барацьбы з эроз?яй.

Вельм? распа?сюджаныя на Палесс? поймавыя луг? ? адкрытыя балоты. Высакатра?ныя н?з?нныя балоты характэрны для правабярэжжа Прыпяц? , асаковыя ? г?пнава-асаковыя балоты асабл?ва распа?сюджаны ? н?з?нных м?жрэччах на по?начы Палесся (Выганашчанскае ? ?нш.). Лясныя н?з?нныя балоты прадста?леныя алешн?кам? ? бярэзн?кам?. Вярховыя балоты ? асно?ным слабавыпуклыя, парослыя хвойн?кам сфагнавыя тарфян?к? з травяна-кусц?кавым покрывам. Асушаныя мас?вы выкарысто?ваюцца як сельскагаспадарчыя земл?. У поймах рэк распа?сюджаны злакавыя г?драмезаф?льныя ? астэпаваныя лут?.

Мова [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Яшчэ ? 1903 г. вядомым вучоным ? мовазна?цам Я. Карск?м была складзена ≪Этнаграф?чная карта беларускага племен?≫, якая з'яв?лася пасля шматл?к?х дасладавання?. Вобласць выкарыстання па?днёвага (палескага) дыялекту, згодна з картай, можна вызначыць на по?дзень ад мяжы Слон?м  ? Слуцк  ? Гомель . Тут вучоным адзначаны дыялект з цвёрдым ≪р≫ , умераным ≪аканнем≫ (адзначана выма?ленне ? ненац?скных паз?цыях: вада , галава ). Таксама пазначым, што на по?дзень ад сучаснай мяжы Пружаны  ? Лун?нец  ? Тура? , Я. Карск? гаворыць аб выкарыстанн? ?кра?нск?х гаворак.

Згодна з сучасным? даследаванням?, на тэрыторы? Палесся вылучаецца асабл?вы па?днёва-заходн? дыялект беларускай мовы , як? пануе на па?днёвым захадзе Беларус? , яго па?ночная мяжа праходз?ць па л?н?? Л?да?М?нск?Бабруйск?Рэчыца?Лое?.

Г?старычна, у сувяз? з вял?к?м працэнтам я?рэйскага насельн?цтва (у П?нску да 80 %), якое пражывала на гэтай тэрыторы? да вайны, карыстал?ся мовай ?дыш , у горадзе таксама разма?лял? па-руску. Мовай больш высок?х кола? грамадства была польская. Яна пачала страчваць свае паз?цы? пасля па?стання 1863?1864 у сувяз? з масавым засяленнем тэрыторы? носьб?там? рускай мовы: чыно?н?кам?, вайско?цам?, чыгуначным? рабочым?. У перыяд з 1921 па 1939 г. наз?ралася масавая палан?зацыя гэтых зямель. Таксама разв?валася ?кра?нская мова, у перыяд грамадзянск?х война? ? нястач 1920-х гг. наз?ралася ?кра?н?зацыя Палесся.

Сёння на Палесс? ? дзяржа?ных установах пераважае руская мова. Беларуская мова часткова страц?ла сваё значэнне, мясцовае насельн?цтва карыстаецца дыялектам, ужывае трасянку . Польская ? ?кра?нская мовы выкарысто?ваюцца ? асно?ным як мовы нацыянальных меншасцей.

Рухам ≪Пол?сьсе≫ ? канцы 1980-х гг. была створана так званая заходнепалеская м?крамова .

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

	Палессе ? В?к?крын?цах
	Палессе на В?к?схов?шчы

• Палескае па?станне, 1918-1919
• Палессе, тып судна  ? названы ? гонар Палесся
• палешук?

Зноск?