Натуральная воспа

З В?к?педы?, свабоднай энцыклапеды?
Натуральная воспа
Дзяўчынка з Бангладэш, хворая на натуральную воспу (1973 год). Пра поўнае знішчэнне воспы ў Бангладэш было абвешчана ў снежні 1977 года, калі Сусветная арганізацыя аховы здароўя афіцыйна пацвердзіла гэты факт.
Дзя?чынка з Бангладэш, хворая на натуральную воспу (1973 год). Пра по?нае зн?шчэнне воспы ? Бангладэш было абвешчана ? снежн? 1977 года, кал? Сусветная арган?зацыя аховы здаро?я аф?цыйна пацвердз?ла гэты факт.
МКХ-10 B 03. 03.
МКБ-10-КМ B03
МКХ-9 050 050
МКБ-9-КМ 050.9 [1] ? 050 [1]
DiseasesDB 12219
MedlinePlus 001356
eMedicine emerg/885  
MeSH D012899
Лагатып Вікісховішча  Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

Натуральная воспа (лац. variola, variola vera) або, як яе яшчэ называл? раней, чорная воспа  ? высокакантаг?ёзная (заразная) в?русная ?нфекцыя, ад якой пакутуюць тольк? людз? . Яе выкл?каюць два в?ды в?руса?: variola major (смяротнасць 20-40 %, па некаторых дадзеных ? да 90 %) ? variola minor (смяротнасць 1-3 %). Людз?, што выжываюць пасля воспы, могуць часткова або цалкам губляць зрок, ? практычна за?сёды на скуры застаюцца шматл?к?я рубцы ? месцах былых язва? .

У 1979 годзе Сусветная арган?зацыя аховы здаро?я аф?цыйна паведам?ла, што воспа чалавека была цалкам л?кв?даваная з дапамогай вакцынацы? [2] , нягледзячы на гэта, усё яшчэ ?снуе магчымасць унутрылабараторнага заражэння пры правядзенн? навуковых даследавання? з наступным распа?сюджваннем хваробы .

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Эвалюцыя в?руса [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Пытанне з часам з'я?лення в?руса натуральнай воспы канчаткова не ?рэгулявана. Хутчэй за ?сё, в?рус воспы эвалюцыянава? пам?ж 68?16 тысяч гадо? таму [3] [4] . Шырок? дыяпазон дата? звязаны з розным адл?кам, як? выкарысто?ва?ся для кал?бро?к? малекулярнага гадз?нн?ка . Адна клада штама? належыць Variola major (в?руса, як? выкл?кае кл?н?чна больш цяжкую форму захворвання), якая перайшла на чалавека ? распа?сюджвалася з Аз?? , пам?ж V ? XVI стагоддзям? . Другая клада ?ключае дзве разнав?днасц? Variola Alastrim minor (фенатып?чная мяккая форма воспы), ап?саная ? Амерыцы ? ?заляваная ? Заходняй Афрыцы , якая аддзял?лася ад агульнага продка в?руса натуральнай воспы пам?ж XV стагоддзем да н.э. ? VII стагоддзем н. э . У далейшым гэтая клада разышлася на дзве субклады каля XIII стагоддзя .

Воспа ? старажытнасц? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Суправаджальныя малюнк? да тэксту з Фларэнтыйскага кодэкса ( 1540 ? 1585 гады), дзе ?ндзеец церп?ць на воспу.

Раней л?чылася, што натуральная воспа вядомая чалавецтву з найстаражытных часо?. Розныя крын?цы аднос?л? яе першае з'я?ленне альбо да Афрыцы , гэта значыць Старажытнага Ег?пту , альбо да Аз?? , гэта значыць да часо? Старажытнага К?таю. Аднак, згодна з генетычным? даследаванням, в?рус натуральнай воспы чалавека бл?зк? в?русу вярблюджай воспы , з-за чаго ? цяперашн? час мяркуецца, што да чалавека ён перайшо? ад вярблюда? у бл?зка?сходн?м рэг?ёне ? пачатку нашай эры [5] .

Эп?дэм?я чорнае воспы ?першыню пракац?лася па К?таю ? IV стагоддз? , а ? сярэдз?не VI стагоддзя эп?дэ?я дасягнула Карэю . У 737 годзе ад воспы памерл? больш за 30% насельн?цтва Япон?? , а ?зровень смяротнасц? ? густанаселеных раёнах даходз?? да 70% [5] . У ?нды? ?снавала адмысловая баг?ня воспы ? Марыятале ; ейныя выявы был? выраблены ? выглядзе маладой жанчыны ? чырвонай вопратцы, якая валодае вельм? раздражняльным характарам, гэта значыць паводле паданню, аднойчы яна за нешта раззлавалася на свайго бацьку ? ? гневе к?нула яму ? твар залатыя карал?, ? там, дзе пацерк? закранул? скуру, з'яв?л?ся пустулы . Памятаючы пра гэта, верн?к? ?мкнул?ся ?лагодз?ць ? ?м?лашчыць Марыятале, прынос?л? ёй ахвяры. У Карэ? эп?дэм?? воспы тлумачыл? наведваннем духу, якога звал? ≪паважаны госць воспа≫. Яму став?л? алтар , куды прынос?л? лепшую ежу ? в?на [6] .

Некаторыя даследчык? л?чыл?, што воспа згадваецца ? Б?бл?? , дзе ? ап?санн? дзесяц? кара? ег?пецк?х , сказана, што на людзях ? на быдле будуць запаленн? з нарывам? [7] , хоць пад ≪нарывам?≫ магла разумецца любая скурная хвароба. З ?нды? воспа магла быць распа?сюджаная ? ?ншыя рэг?ёны войскам? Аляксандра Македонскага . Меркавалася, што ва II стагоддз? гэтая хвароба пад назвай ≪чума Антон?юса≫ хап?ла рымск?я лег?ёны Марка А?рэл?я , а ? 60 годзе да н.э. з'яв?лася ? Старажытным Рыме [7] , але ап?санне ≪чумы Антон?юса≫ Галенам не адпавядае характару плын? захворвання пры заражэнн? натуральнай воспай [5] . У араба? , паводле сведчанн? арабскага лекара Арона , як? жы? у VII стагоддз? , воспа была вядома са старажытных часо?.

Згодна з досыць пэ?ным? навуковым? звесткам?, першым ап?саннем эп?дэм?? воспы ? заходняй частцы Старога Свету з'я?ляецца кароткае згадванне ? Каране , гэта значыць у 569 ? 570 гадах войска эф?опа? , як?я аблажыл? Меку , было паб?та невядомай ?м хваробай. У VI стагоддз? воспа ?жо гаспадарыла ? В?занты? , занесенай туды з Афрык? пры Юстын?яне I [7] . Арабы-мусульмане, прыступ??шы да заваёвы, у VII ? VIII стагоддзях разнесл? воспу ад ?спан?? да ?нды? [5] . Г?сторыя засведчыла з'я?ленне воспы ? С?ры? , Палесц?не ? Перс?? ? VII стагоддз? , у С?цыл?? , ?тал??, ?спан?? ? Францы? ? наступным, VIII стагоддз? [7] .

Сымптаматыка [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Воспеныя скарыначк? на руках у хворага

Пры тыповай плын? воспы ?нкубацыйны перыяд до?жыцца 8?12 дзён. Пачатковы перыяд характарызуецца дрыжыкам? , падвышэннем тэмпературы цела, моцным ?рваным болем у паясн?цы ? канечнасцях , моцнай смагай, галавакружэннем, гала?ным болем , рвотай . Часцяком пачатак хваробы бывае давол? мякк?м.

На 2?4 дзень раза з л?хаманкай з'я?ляецца ?н?цыяльная сып на скуры або ? выглядзе вучастка? г?перэм?? , альбо гемараг?чная сып па абодвум бакам грудной клетк? ? вобласц? грудных мышца? да падпахавых упадз?на? , а таксама н?жэй пупка ? гал?не пахв?нных зморшчын ? ?нутраных паверхня? сцёгна? , гэта значыць ≪трохвугольн?ку Сымона≫, кровазл?ццё выглядае як пурпура ? нават як экх?моза . Плям?стая сып трымаецца некальк? гадз?н, гемараг?чная ? больш працяглы час.

На 4 дзень наз?раецца зн?жэнне тэмпературы цела, саслабляюцца кл?н?чныя с?мптомы пачатковага перыяду, але з'я?ляюцца тыповыя восп?ны на скуры галавы, твару, тулава ? канечнасцей, як?я праходзяць стады? плямы, папулы , бурбалк?, пустулы , стварэння скарыначак, адарванне апошн?х ? стварэння рубца . Адначасова з'я?ляюцца восп?ны на сл?з?стай носу , гартан? , трахе? , бронхах , прамой к?шцы , мочаспускальнага канала. Яны не?забаве ператвараюцца ? эроз??. У жанчын наз?раецца стварэнне восп?н на палавых органах .

На 8?9 дн? хваробы ? стады? нагнаення бурбалак зно?ку пагаршаецца самаадчуванне хворых, узн?каюць прыкметы такс?чнай энцэфалапаты? ( парушэнне свядомасц? , трызненне , узбуджэнне, у дзяцей ? курчы ). Перыяд падсыхання ? адпадзення скарынак займае каля 1?2 тыдня?. На твары ? валасяной частк? галавы ?твараюцца шматл?к?я рубцы.

Змена крыв? характарызуецца лейкацытозам , пры цяжк?х формах маецца рэзк? зрух налева з выхадам у кро? м?елацыта? .

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Зноск?

  1. ↑ а б Disease Ontology ? 2016. Праверана 15 мая 2019.
  2. ↑ Натуральная воспа . Сусветная арган?зацыя здаро?я.
  3. ↑ Esposito JJ, Sammons SA, Frace AM, Osborne JD, Olsen-Rasmussen M, Zhang M, Govil D, Damon IK, Kline R, Laker M, Li Y, Smith GL, Meyer H, Leduc JW, Wohlhueter RM (2006) ≪Genome sequence diversity and clues to the evolution of variola (smallpox) virus≫. Science. 2006 Aug 11; 313(5788):807?812
  4. ↑ Li Y, Carroll DS, Gardner SN, Walsh MC, Vitalis EA, Damon IK (2007) ≪On the origin of smallpox: correlating variola phylogenics with historical smallpox records≫. Proc Natl Acad Sci USA 104(40):15787-15792
  5. ↑ а б в г Д. П. Кларк ≪Микробы, гены и цивилизация≫, ? М.: Эксмо, 2011, С. 31, 98, 196. ISBN 978-5-699-46634-4
  6. ↑ ≪Энциклопедия для детей≫ Аванта+. Биология. Серия: Энциклопедия для детей. М. 1996. ISBN 5-94623-126-X
  7. ↑ а б в г В. В. Святловский. ≪Эдуард Дженнер. Его жизнь и научная деятельность≫ , СПб., тип. Ю. Н. Эрлих, 1891

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Узята з " https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Натуральная_воспа&oldid=4581273 "