Пенелопа
? персанаж
грэчаскай м?фалог??
М?фало?г?я
(
грэч.
μυθολογ?α
ад
грэч.
μ?θο?
? ≪паданне≫ ?
грэч.
λ?γο?
? ≪слова≫, ≪расказ≫, ≪вучэнне≫) можа азначаць
[1]
:
- с?стэму
м?фа?
таго ц? ?ншага народа, рэг?ёна, усяго свету (збор падання?, легенд, эпас арха?чных этнаса?),
- навуку пра м?фы. Больш дакладна, м?фалог?я ? раздзел навук?, як? вывучае так?я мадэл? свету, як?я выражаны, я?на ц? няя?на, у сукупнасц? м?фа?, што належаць да той ц? ?ншай
культуры
.
М?фы был? вядомыя яшчэ ?
Старажытнай Грэцы?
, дзе так называл? сказы пра баго? ? героя?. Вывучэнне м?фа? вялося практычна з часо? антычнасц?, а ?х навуковым вывучэннем з XIX?XX ст. займаецца м?фалог?я.
М?фалог?я з’я?ляе тэарэтычныя веды аб тым, што такое м?ф, якое месца ён займае ? чалавечай культуры, кал? ? чаму ?зн?каюць м?фы, чаму яны трывала ?снуюць у чалавечай памяц?. М?фалог?я таксама займаецца тлумачэннем значэння м?фалаг?чных вобраза? ц? с?мвала?, вывучае падабенствы м?фа? розных народа? ? ?нш. Асно?ныя аб’екты ц?кавасц? м?фалог?? ? нябачны свет, цуд, а таксама смерць-уваскрэсенне.
У пачатку XXI ст. ?зрастае ц?кавасць да духо?ных праблем, да таямн?ц чалавечай
пс?х?к?
, а таксама адчуваецца тэндэнцыя да збл?жэння
навук?
?
рэл?г??
. Узрастанне рол? ? значэння м?фалог?? як навук? звязана з названым? працэсам? ? тэндэнцыям?.
М. Эл?адэ
адзнача?, што разуменне м?фа аднойчы будзе аднесена да найбольш важных адкрыцця? XX ст.
Дз. Л?хачо?
гавары?, што расшыфро?ка м?фа? стане, магчыма, найбольш прыкметным дасягненнем у гуман?тарных навуках XXI ст. Г. Гадамер л?чыць, што ≪м?фы ? першадумк? чалавецтва≫.
Ю. Антанян адзначае, што м?фалог?я ? гэта асабл?вы, таямн?чы, вечны свет, створаны чалавекам для таго, каб растлумачыць прыроду, космас ? самога сябе, каб зразумець тую с?лу, якая ?с?м к?руе. На думку
Т. Шамяк?най
м?фы ? гэта выя?ленне ?мкнення калекты?нага чалавечага розуму набл?з?цца да спасц?жэння сапра?днай задумы Творцы Сусвету. М?ф заснаваны на веры ? Бога ? бессмяротнасць. Гало?ная ц?кавасць м?фа ? Бог ? душа чалавека. Асабл?васць м?фа ? ? тым, што ён ?мкнецца разгадаць тое, што немагчыма разгадаць да канца: чалавека, прыроду, космас, нараджэнне ? смерць, сэнс быцця, ?снаванне ? ?ншасвеце. Усё таямн?чае, да канца неразгаданае, м?стычнае называецца сакральным ? гэта паняцце таксама адно з гало?ных у м?фалог??.
Навуковы падыход да вывучэння м?фалог?? ?зн?к у эпоху
Адраджэння
. Аднак да 18 ст. ? Е?ропе вывучалася пераважна
антычная м?фалог?я
. У 18 ст. г?старычнае тлумачэнне м?фалог?? да? ?тальянск? ф?лосаф
Дж. В?ка
.
Рамантызм
узмацн?? ц?кавасць да м?фалог??; пачалося зб?ранне ? пераказванне народных падання?, казак ? м?фа?, стала складвацца
м?фалаг?чная школа
, якая тлумачыла м?фы як крын?цу нацыянальнай культуры. У рамках м?фалаг?чнай школы ? сярэдз?не 19 ст. ?зн?к шэраг тэорый:
салярна-метэаралаг?чная вытлумачвала м?фы як алегорыю астранам?чных з’я?;
тэорыя ≪н?жэйшай м?фалог??≫ разглядала м?фы як адлюстраванне звычайных з’я? жыцця;
прых?льн?к? ан?м?стычнай тэоры? л?чыл?, што м?фы ? вын?к пераносу ?я?лення? аб чалавечай душы на ?сю прыроду;
пашыраная ? 19 ст. г?сторыка-ф?лалаг?чная тэорыя разглядала м?ф як пераасэнсаванне старажытных маг?чных абрада?.
М?ф
адлюстро?вае рэальнасць надзвычай своеасабл?ва. Ён не адэкватны рэальнасц?, м?ф гаворыць мовай знака?, с?мвала?,
архетыпа?
. Ад ?ншых форм спазнання (напрыклад, навуковага) м?ф адрозн?ваецца тым, што абап?раецца на звышнатуральнае. М?фалог?я ? знакавая с?стэма, с?мвал?чная ≪мова≫, у тэрм?нах якой чалавек мадэл?рава?, абагульня? з’явы свету. Усё ? ?сным м?ф ?мкну?ся растлумачыць, перадаць менш вядомае праз больш вядомае. М?ф за?сёды абагульняе, але ? праз канкрэтнасць.
З’ява пастаянная ? нязменная для ?с?х людзей ? ва ?се часы. Мадэл?, сюжэты ? нават дэтал? з м?фа? сустракаюцца па?сюдна. Найбольш агульныя мадэл? называюцца
архетыпам?
. М?ф ? тое, што дайшло ад продка?, закладзена генетычна, уваходз?ць у структуру падсвядомасц?.
М?ф ? расказ пра падзе?, што был? да п?сьмовай г?сторы?, ? пра падзе?, што тольк? адбудуцца некал?, ланцуг, як? злучае м?ну?шчыну, сучаснасць ? будучыню.
Своеасабл?вая мова ап?свае рэал??, як?я знаходзяцца па-за ?спрыманнем пачуццям? чалавка. М?ф запа?няе мяжу пам?ж вобразам?
падсвядомасц?
? мовай
лог?к?
.
М?ф садзейн?чае самавызначэнню
этнаса?
(рода?, плямён, нацый), фарм?руе нацыянальны светапогляд. Гэта неабходны элемент маральных кодэкса?. Мараль выводз?лася з м?фалог??, з рэл?г?йных веравання?.
М?фалог?я ? комплекс уя?лення?, як? надае сэнс жыццю чалавека. Яна дапамагае асобным людзям, усяму грамадству адэкватна прыстасо?вацца да асяроддзя.
М?фалог?я занатавала аднос?ны чалавека ? прыроды. Гэта зведзеныя ? с?стэму наз?ранн? чалавека над прыродай, макс?мальна абагульнены вопыт, выя?лены праз с?стэму вобраза?. М?ф заснаваны на тым, што ? Космасе ?сё знаходз?цца ? сувяз?. Чалавек уключаны ? агульны кругаварот, не ста?ць над прыродай, а жыве суладна з ёю.
М?фы, сусветныя рэл?г?? (як?я ?зн?кл? з м?фалог??), легенды ? паданн? народа? свету зыходзяць з ?снавання ? у нейк? час ? ? нейк?м месцы ? асабл?вых веда?, намнога багацейшых за сённяшн?я. М?фалог?я ? гэта зашыфраваныя ? с?мвал?чнай форме старажытныя веды. Канкрэтным с?мвал?чным увасабленнем такога роду веда? был?
Залатое Руно
,
Жар-птушка
,
Грааль
,
ф?ласофск? камень
.
Сучасныя даследчык? звяртаюць увагу на тое, што м?фалог?я ? народны аналаг навук?, бо яна занатавала найбагацейшыя веды продка? аб прыродзе. Паводле Т. Шамяк?най, м?ф ? народная ф?ласоф?я, ф?ласоф?я ? вобразах.
М?фалог?? Па?ночна-Заходняй Аз?? ? Па?ночнай Афрык?
[
прав?ць
|
прав?ць зыходн?к
]
- М?фалог?я //
Беларуская энцыклапедыя
: У 18 т. Т. 10: Малайз?я ? Мугаджары / Рэдкал.:
Г. П. Пашко?
? ?нш. ?
Мн.
:
БелЭн
, 2000. ? Т. 10.
С. 479.
- Шамяк?на Т. М?фалог?я: Выток? нашай самасвядомасц? // Роднае слова. 1993. № 8.
- Шамяк?на Т. М?фалог?я ? беларуская л?таратура: нарысы ? эсэ / Таццяна Шамяк?на; паслясло?е I. Чароты. ? М?нск: Маст. л?т., 2008. ? 391 с. (Б?бл?ятэка школьн?ка).
ISBN 978-985-02-0925-2
.
- Беспамятных Н.
Мифология: введение в теорию мифа / Николай Беспамятных. ? Минск: ООО ФУАинформ, 2004. ? 240 с.
ISBN 985-6564-84-0
. С. 13?15.