Мар’ян Пецюкев?ч
Дата нараджэння	24 верасня 1904 ( 1904-09-24 )
Месца нараджэння	Цяцерк? , Дз?сенск? павет , В?ленская губерня , Рас?йская ?мперыя
Дата смерц?	13 верасня 1983 ( 1983-09-13 ) (78 гадо?) ц? 25 верасня 1983 ( 1983-09-25 ) (79 гадо?)
Месца смерц?	Торунь , Таруньскае ваяводства , Польшча
Месца пахавання	Мог?лк? Святога Ежы ? Торун? [d]
Грамадзянства	Польская Рэспубл?ка   Польская Народная Рэспубл?ка
Род дзейнасц?	мемуарыст , этнолаг , фалькларыст , этнограф
Месца працы	Шлях моладз? (1929)
Альма-матар	В?ленская беларуская г?мназ?я Радашков?цкая беларуская г?мназ?я Ун?верс?тэт Стэфана Баторыя
Член у	Беларускае навуковае таварыства Беларуск? студэнцк? саюз Беларуск? ?нстытут гаспадарк? ? культуры Беларускае грамадска-культурнае таварыства Беларускае л?таратурнае аб’яднанне ≪Белавежа≫
Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

Марыян (Мар'ян) Язэпав?ч Пецюкев?ч (Псе?дан?мы ? крыптан?мы: Марв?ч ; Дзед Марц?н ; М. П. ; 24 верасня 1904 , вёска Цяцерк? , Новааляксандра?ск? павет , Ковенская губерня , цяпер Брасла?ск? раён , В?цебская вобласць  ? 25 верасня 1983 ^[1] , Торунь , Польшча ) ? беларуск? этнограф , педагог ? мемуарыст .

Б?яграф?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Нарадз??ся ? сям'? малазямельнага селян?на-катал?ка. Пачатковую адукацыю атрыма? у Ша?лянск?м народным вучыл?шчы ? самастойна. Пасля Першай сусветнай вайны з дапамогай беларуск?х ксяндзо? В. Шутов?ча ? А. Станкев?ча трап?? у В?ленскую беларускую г?мназ?ю , прыма? акты?ны ?дзел у беларуск?м нацыянальным руху, пасля вучы?ся Радашков?цкай беларускай г?мназ?? (да 1928). Паспрабава? выехаць для вучобы ? Прагу . Пры нелегальным пераходзе мяжы затрыманы. Адпра?лены служыць у польскае войска . Пасля службы ? войску паступ?? на гуман?тарны факультэт Ун?верс?тэце Стэфана Баторыя , дзе вывуча? этнаграф?ю , археалог?ю , слав?стыку ? ? 1938 атрыма? ступень маг?стра ф?ласоф??. Яшчэ падчас вучобы ?ладкава?ся на працу ? б?бл?ятэцы ?нстытута Усходняй Е?ропы (цяпер Б?бл?ятэка ?мя Урубле?ск?х ), ме? доступ да спецфонда?, сярод як?х был? выданн? з БССР . Дапамага? мног?м в?ленск?м беларусам знаём?цца з забароненым? ? Польшчы выданням?. Бы? членам Беларускага студэнцкага саюза , Беларускага ?нстытута гаспадарк? ? культуры , Беларускага навуковага таварыства . У 1930?1935 ? першы рэдактар часоп?су ≪ Шлях моладз? ≫, змяшча? у ?м свае творы пад псе?дан?мам Марв?ч , пры канф?скацыях нумаро? часоп?са двойчы прыцягва?ся да судовай адказнасц?, некальк? разо? бы? пакараны грашовым? штрафам?. На грамадск?х пачатках супрацо?н?ча? з Беларуск?м музеем ?мя ?. Луцкев?ча .

Пасля заняцця В?льн? Чырвонай Арм?яй падчас паходу ? Заходнюю Беларусь (1939), М. Пецюкев?ч ? рэдактар беларуск?х перадач на В?ленск?м радыё, выконваючы абавязк? дырэктара Дзяржа?най б?бл?ятэк? (цяпер Б?бл?ятэка ?мя Урубле?ск?х), а з Пасля перадачы В?льн? Л?тве, з кастр. 1940 ? дырэктар Беларускага музея ?мя ?. Луцкев?ча. У пачатку Вял?кай Айчыннай вайны пераеха? на нейк? час у вёску. Скончы? наста?н?цк?я курсы ? В?льн?, працава? павятовым ?нспектрам асветы ? Ашмянах . Потым выклада? беларускую мову ? эваку?раваным з Маг?лёва ? Новую В?льню Медыцынск?м ?нстытуце. Арыштаваны савецк?м? ?ладам? 1.1.1945; утрымл?ва?ся ? Лук?шскай турме . Вызвалены 19.3.1945. Пасля 2-й сусветнай вайны жы? на вёсцы ? працава? з сям'ёй на гаспадарцы ? Неменчынку на В?леншчыне. Бы? абраны старшынёй Ажула?скага сельскага савета на В?леншчыне . 27.3.1949 разам з сям'ёй (жонкай ? дзвюма дачкам?) арыштаваны ? сасланы ва Ужурск? раён Краснаярскага края . Працава? у калгасе ?мя Жданава пчалаводам. 31.7.1952 паводле Пастановы Генеральнага пракурора Л?тССР арыштаваны, даста?лены ? В?льнюс ? асуджаны за ≪ нацыянал?зм ≫ да 25 гадо? пазба?лення вол?. У канцы сак. 1953 адпра?лены ? Варкуту . У 1957 пасля перагляду справы бы? вызвалены, па рэпатрыяцы? пераеха? у Польшчу, куды ?жо раней выехал? яго жонка ? дачка. Дзякуючы дапамозе прафесара?-этнолага? Каз?м?ра Машынскага ? Мары? Знамяро?скай-Прыферовай , з 1959 уладкава?ся на працу ? этнаграф?чны аддзел акруговага музея г. Торунь , адкуль выйша? на пенс?ю ? л?ст. 1970.

У Польшчы Марыян Пецюкев?ч, хоць жы? у Торун?, бы? звязны з беларуск?м рухам на Беласточчыне . Дзейн?ча? у навуковым гуртку БГКТ , апрацава? ≪Апытальн?к да народнага адзення, абутку ? аздоб≫, выдадзены БГКТ у 1959. Шмат уваг? ? сваёй дзейнасц? ?дзяля? вывучэнню народнай культуры беларуса? Беласточчыны, правё? этнаграф?чныя экспедыцы? на Сакольшчыне ? Гайна?шчыне . Хаце? арган?заваць Беларуск? музей у Польшчы. Як сведка ? ?дзельн?к беларускага нацыянальнага руху супрацо?н?ца? з г?сторыкам? Юрыем Туронкам ? Аляксандрай Бергман . Бы? адным са стваральн?ка? л?таратурнага аб'яднання ≪ Белавежа ≫.

Творчасць, даследчыцкая дзейнасць [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

А?тар прац ≪Уваг? дзеля зап?сання беларускай народнай творчасц? ? абрада?≫ (1933), ≪М?кола Н?к?фаро?ск? ? беларуск? этнограф≫ (1935), ≪Беларуская мелаграф?я≫ (1936), ≪Аб паходжанн? назвы Беларусь≫, ≪Родная мова ? найдаражэйшы скарб≫ (1957), ≪Аб паходжанн? ?мён≫ (1958), ≪Старада?н?я вел?кодныя звыча? ? беларуса?≫ (1960), ≪Беларуская этнаграф?я ? працах польск?х даследчыка?≫ (1968).

Друкава?ся ? шматл?к?х часоп?сах ? газетах. Выступа? у беластоцкай газеце ≪Н?ва≫ з артыкулы пра беларускую мову, ?мёны ? прозв?шчы, традыцыйныя святы ? абрады, з успам?нам? пра дзеяча? беларускага руху, напрыклад Бран?слава Тарашкев?ча , з як?м бы? асаб?ста знаёмы. Таксама ≪Н?ва≫ змяшчала ? ≪Этнаграф?чным куточку≫ здымк? з этнаграф?чных экспедыцый Пецюкев?ча.

А?тар жарто?ных г?сторый, пад псе?дан?мам Дзед Марц?н . Пак?ну? успам?ны.

Б?бл?яграф?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• У пошуках зачараваных скарба?. В?льня, 1998;
• Кара за служэнне народу. Беласток, 2002. Арх?вавана 11 л?стапада 2007. ISBN 83-915029-1-0

Зноск?

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Войц?к Г., Луцкев?ч Л. Марыян Пецюкев?ч. Сэрыя ≪Партрэты В?ленчуко?≫. В?льня: Выдавецтва беларуса? Л?твы ≪Рунь≫, 2001.
• Глаго?ская Г. Уводз?ны // Пецюкев?ч М. Кара за служэнне народу. Рэд.: Глаго?ская Галена, Харужы Вячасла?. Беласток: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, 2002. ISBN 83-915029-1-0
• Кожан К. Мар'ян Пецкжев?ч: жыццё ? дзейнасць // Брасла?ск?я чытанн?. Брасла?, 1994.
• Кожан К. Рупл?вец беларускай культуры / К. Кожан // Памяць: Брасла?ск? раён : г?сторыка-дакументальныя хрон?к? гарадо? ? раёна? Беларус? / рэдкал. К. В. Вел?чков?ч ? ?нш. ? Мн., 1998. ? С. 589?593.
• Рэпрэсаваныя л?таратары, навуко?цы, работн?к? асветы, грамадск?я ? культурныя дзеячы Беларус?. Энцыклапедычны даведн?к у 10 тамах (15 кн?гах). Т. 2 / Укладальн?к Л. У. Марако? . ? Смаленск, 2003.