Французск? контр-м?наносец ≪Магадор≫
Брытанск? л?дар флатыл?? ≪Кодрынгтан≫
Л??дар
эска?драных м?нано?сца?
? падклас тарпедна-артылерыйск?х
караблё?
, як? ?снава? у
ваенна-марск?х с?лах
шэрагу кра?н у першай палове
XX стагоддзя
.
Тэрм?н
≪л?дар флатыл??≫ (
англ.
:
flotilla leader
) упершыню з'яв??ся ?
брытанск?м флоце
? гады
Першай сусветнай вайны
? абазнача? буйны эсм?нец, прыстасаваны для размяшчэння
камандз?ра
флатыл??
са сва?м штабам, ? большы за звычайныя эсм?нцы памерам?,
хуткасцю
?
?збраеннем
. Савецкая
ваенна-марская клас?ф?кацыя
вызначала л?дар, як карабель падкласа эсм?нца?, але большага
водазмяшчэння
, з большай хуткасцю ? ?змоцненым
артылерыйск?м узбраеннем
, прызначаны для вываду ?
атаку
эсм?нца?
[1]
.
Фактычна, л?дарам? ? савецкай ваенна-марской л?таратуры традыцыйна называюць як карабл?, пабудаваныя для падтрымк? эсм?нца? ? к?равання ?м?, так ? баявыя карабл?, не прызначаныя для падобных задач, напрыклад,
французск?я
≪контр-м?наносцы≫ (
фр.
:
Contre-Torpilleurs
),
?тальянск?я
≪разведчык?≫ (
?тал.
:
Esploratori
), а таксама буйныя эсм?нцы, як?я вылучаюцца сва?м? характарыстыкам? ? названыя ? заходняй л?таратуры ≪суперэсм?нцам?≫ (
англ.
:
Super Destroyer
)
[2]
. Так?м чынам, да л?ку л?дара? прыл?чвал? небран?раванныя тарпедна-артылерыйск?я карабл?, як?я займал? прамежкавае станов?шча пам?ж
эскадраным? м?наносцам?
?
лёгк?м? крэйсерам?
.
Акрамя таго, у
ВМС ЗША
?
1954
?
1975 гадах
выкарысто?валася фармальнае пазначэнне ≪л?дар эсм?нца?≫ (
англ.
:
Destroyer Leader
) у аднос?нах да ракетных караблях, водазмяшчэннем да 10 000
тон
, звычайна менава?шым?ся
фрэгатам?
. У
1975 годзе
? адпаведнасц? з новай клас?ф?кацыяй караблё? ВМС ЗША, яны был? падзеленыя на два класа: ракетныя крэйсеры ? эсм?нцы
[3]
.
Контр-м?наносец ≪Магадор≫, падб?ты ? ба? ? Мерс-эль-Кеб?ра.
3 л?пеня
1940
года.
Да пачатку Другой сусветнай вайны л?дары разглядал?ся як прамежкавы пам?ж лёгк?м? крэйсерам? ? эсм?нцам? клас хуткаходных артылерыйска-тарпедных караблё?, прызначэннем як?х, на думку вядучых ваенна-марск?х спецыял?ста?, з'я?лялася:
- Пада?ленне л?дара? ? м?наносца? прац??н?ка;
- Забеспячэнне абароны сва?х караблё? ад напада? тарпедных с?л прац??н?ка;
- Вывядзенне сва?х м?наносца? у атак? супраць с?л прац??н?ка;
- Тактычная разведка;
- Выкарыстанне тарпеднай збро?;
- М?нныя пастано?к?.
Аднак у ходзе ваенных дзеяння? не было выпадка? вывядзення эсм?нца? л?дарам? ? тарпедную атаку. Рэальна ба? з ужываннем тарпеднай збро? эсм?нцам? адбывал?ся альбо пам?ж сам?м? эсм?нцам?, альбо з удзелам крэйсера?
[4]
. Не паказал? гэтыя карабл? сябе до?жным чынам ? ? якасц? суперэсм?нца?. Кал? французск?я контр-м?наносцы был? хутка выведзеныя з вайны кап?туляцыяй Францы?, а савецк?я л?дары
[5]
? ?тальянск?я ска?ты вырашал?, у асно?ным, зус?м не прадугледжаныя для ?х задачы, то нямецк?я цяжка?зброеныя эсм?нцы раб?л? спробы весц? марск?я ба? з надводным прац??н?кам, але не праяв?л? сябе са стано?чага боку
[6]
. Асабл?ва характэрным бы? бой у Б?скайск?м зал?ве
28 снежня
1943 года
, кал? два брытанск?х лёгк?х крэйсера, адз?н з як?х бы? састарэлым, упэ?нена разграм?л? нямецкае злучэнне з пяц? суперэсм?нца? ? шасц? м?наносца?, не нясучы пры гэтым н?як?х страт
[7]
.
Да сярэдз?ны вайны эсм?нцы ператварыл?ся з малых ударных караблё? у эскортныя баявыя адз?нк?, як?я абараняюць гало?ныя с?лы флоту ад
паветранай
? падводнай пагрозы. Пры гэтым яны магл? прыняць удзел у ба? цяжк?х караблё?, але гэта ?жо не з'я?лялася ?х гало?най задачай
[8]
. Так?м чынам, наступальнае ?збраенне эсм?нца? адышло на друг? план, а гэта азначала, што сэнс ?снавання спецыяльных л?дара? эсм?нца? страчва?ся. Да заканчэння вайны яны зн?каюць з клас?ф?кацы? ?с?х кра?н, акрамя Вял?кабрытан?? ? СССР, прычым брытанск?я л?дары ?жо практычна н?чым не адрозн?вал?ся ад эсм?нца?
[9]
.
Нягледзячы на зн?кненне з клас?ф?кацый амаль ус?х флато? тэрм?на ≪л?дар эсм?нца?≫, ён фармальна выкарысто?ва?ся ? ВМС ЗША з
1950-х
гадо?. Па-першае, ранейшая клас?ф?кацыя ваенных караблё?, створаная ? эпоху, кал? асно?ным в?дам баявых дзеяння? на моры бы? бой, карабель супраць карабля, страц?ла значэнне. Надводны савецк? флот у пачатку 1950-х гадо? бы? занадта слабы, каб браць яго пад увагу. Разам з тым, вопыт Другой сусветнай вайны паказа?, што асно?ную пагрозу для надводных караблё? цяпер будуць прадста?ляць ав?яцыя ? падводныя лодк?. Хуткае разв?ццё рэакты?най ав?яцы?, к?раваных ракет ? ядзернай суднавой энергетык? раб?ла гэтую перспектыву яшчэ больш актуальнай
[10]
. Па-другое, габарыты новай ракетнай збро?, напрыклад зен?тных ракет ≪Тэр'ер≫ ? ≪Тэйлас≫, раб?л? немагчымым размяшчэнне яго на караблях з памерам? эсм?нца часо? Другой сусветнай вайны
[11]
. Патрабавалася стварыць новы клас караблё? для новай збро?, асно?най задачай як?х меркавалася эскартаванне ав?яносных груп
[12]
.
У
1954 годзе
спецыяльна створаны кам?тэт па пытаннях ваеннага суднабудавання, як? ?значальва? У. Шындлер, прапанава? змян?ць ?снуючую клас?ф?кацыю ? дачыненн? да новых умо?. У прыватнасц?, ствара?ся новы клас ваенных караблё? ? ≪
фрэгаты≫
[13]
. Пры гэтым меркавалася асацыяцыя не з супрацьлодачным? караблям? часо? Другой сусветнай вайны, але з парусным? фрегатами
XVII
?
XIX стагоддзя?
. Фрэгатам? або караблям? флоцкага эскорту, стал? называцца баявыя адз?нк? па сва?м водазмяшчэнн? займаючыя прамежкавае месца пам?ж эсм?нцам? ? крэйсерам?. Але для захавання пэ?най пераемнасц? з папярэдняй клас?ф?кацыяй, яны стал? аф?цыйна л?чыцца ? складзе флоту як л?дары эсм?нца?, прычым падпадзялял?ся на л?дары ?
DL
(
англ.
:
Destroyer Leader
Destroyer Leader), ракетныя л?дары ?
DLG
(
англ.
:
Destroyer Leader Guided
Destroyer Leader Guided) ? атамныя ракетныя л?дары ?
DLGN
(
англ.
:
Destroyer Leader Guided Nuclear
Destroyer Leader Guided Nuclear).
Ацэньваючы нядо?гую г?сторыю разв?цця падкласа л?дара?, варта перш за ?сё сказаць, што сама назва ≪л?дар≫, прынятая ? савецкай ваенна-марской тэрм?налог??, з'я?ляецца не цалкам удалым. Характэрна, што большая частка караблё?, традыцыйна уключаная ? разрад л?дара?, на самай справе не прызначалася для л?дараван?я эсм?нца?. У гэтай сувяз?, прыняты ? заходняй л?таратуры тэрм?н ≪суперэсм?нец≫ у значна большай ступен? адлюстро?вае сутнасць гэтага карабля.
Вопыт баявога прымянення паказа?, што н? ? Першай, н? ? Другой сусветнай войнах л?дарам не прыйшлося выводз?ць эсм?нцы ? атаку. Больш таго, не маючы пераважнай пераваг? над эсм?нцам?, л?дар верагодна ? не мог гэтага зраб?ць
[14]
. Невыпадкова ? якасц? л?дара? тарпедна-артылерыйск?х караблё? неаднаразова выступал? лёгк?я крэйсеры. Напрыклад, л?дарам эскадры французск?х контр-м?наносца? бы? лёгк? крэйсер ≪Эм?ль Берц?н≫, радыкальна пра?зыходзячы сва?х падапечных па агнявой моцы
[15]
.
Яшчэ адной праблемай бы? прамежкавы статус л?дара?. З аднаго боку, пастаянны рост водазмяшчэньня ? баявой моцы эсм?нца? прыводз?? да таго, што ?жо пабудаваны л?дар губля? свае пераваг? ? станав??ся ≪звычайным≫ эсм?нцам. З ?ншага, спробы стварыць л?дар на новым якасным узро?н? прыводз?л? да таго, што атрымл?ва?ся карабель, як? ме? лёгкае бран?раванне ? в?давочную перавагу ? агнявой моцы, так?, як галандск? ≪Тромп≫. Але падобная баявая адз?нка ?жо мела вял?кае водазмяшчэнне ? а?таматычна разглядалася маракам? не як л?дар эсм?нца?, але як вельм? слабы крэйсер ? выкл?кала жаданне будаваць па?навартасныя крэйсеры
[16]
.
Гало?най жа прычынай зн?кнення л?дара? з клас?ф?кацы? баявых караблё? стала змяненне самога характару марской вайны. Ба? пам?ж надводным? с?лам? паступова гублял? сваё значэнне, тарпедныя атак? эсм?нца? стал? рэдкасцю ? хутчэй вын?кам удалага збегу абстав?на?. Клас эскадраных м?наносца? ператвары?ся перш за ?сё ? эскортныя карабл? СПА ? СЛА, а так?м эсминцам л?дары ?жо был? не патрэбныя.
Зноск?
- ↑
Военно-морской словарь. ?
М
.: Военное издательство, 1990. ? С. 223. ?
ISBN 5-203-00174-X
.
- ↑
Кофман В. Л.
Лидеры типа ≪Могадор≫. ? Морская коллекция, 2008. ? № 8. ? С. 2.
- ↑
Friedman N.
The U. S. Destroyers: An Illustrated Design History. ? Annapolis, Maryland, U.S.A.: Naval Institute Press, 1982. ? P. 293. ?
ISBN 978-087021-733-X
.
- ↑
Литинский Д. Ю.
Суперэсминцы советского флота. ? С. 30.
- ↑
Платонов А. В.
Энциклопедия советских надводных кораблей, 1941?1945;? СПб.: ООО ≪Издательство Полигон≫, 2002;? С. 130-143. ?
5 000 экз.
- ↑
Патянин С. В., Морозов М. Э.
Немецкие эсминцы Второй мировой. Демоны морских сражений. ? С. 148.
- ↑
Патянин С. В., Морозов М. Э.
Немецкие эсминцы Второй мировой. Демоны морских сражений. ? С. 110-113.
- ↑
Патянин С. В., Морозов М. Э.
Немецкие эсминцы Второй мировой. Демоны морских сражений. ? С. 147.
- ↑
Платонов А. В.
Советские миноносцы. Ч.2. ? СпБ: Галея-Принт, 2003. ? С. 3. ?
ISBN 5-8172-0078-3
.
- ↑
Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1947?1995. ? С. 544.
- ↑
Osborne E. W.
Destroyers. An illustrated history of their impact. ? P. 130.
- ↑
Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1947?1995. ? С. 547.
- ↑
Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1947?1995. ? С. 551.
- ↑
Платонов А. В.
Советские миноносцы. Ч.1. ? С. 76.
- ↑
Патянин С. В., Дашьян А. В. и др.
Крейсера Второй мировой. Охотники и защитники. ? С. 276.
- ↑
Донец А. И.
Голландские крейсера Второй мировой войны. ? Новороссийск: Пьедестал, 2000. ? С. 41.
- Дашьян А. В., Патянин С. В.
, и др. Флоты Второй мировой. ? М.: Коллекция, Яуза, ЭКСМО, 2009. ? С. 561 - 564. ?
ISBN 978-5-699-33872-6
.
- Эдгар Дж. Марч
. Британские Эсминцы. История Эволюции. 1892-1953. Часть 3. ? СПб.: Галея Принт, 2013. ? 167 с. ? 300 экз. ?
ISBN 978-5-8172-01321
.
- Платонов А. В.
Советские миноносцы. Ч.1. ? СПб.: Галея-Принт, 2003. ?
ISBN 5-8172-0078-3
.
- Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1906?1921. ? London: Conway Maritime Press, 1986. ?
ISBN 0-85177-245-5
.
- Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1922?1946. ? London: Conway Maritime Press, 1980. ?
ISBN 0-85177-146-7
.
- Osborne E. W.
Destroyers. An illustrated history of their impact. ? Santa Barbara, California, USA: ABC-CLIO Inc, 2005. ?
ISBN 1-85109-479-5
.