Кухня беларуска-л?то?ск?х татар  ? кухня, адметная сваёй самабытнасцю, разнастайнасцю стра? з назвам? цюркскага паходжання. Складалася з традыцыйнай (пятн?чнай ? святочнай) ? абрадавай. Рэцэпты татарск?х стра? вядомыя з да?н?х часо?. Некаторыя з ?х был? ап?саныя ?жо ? 17 ст.

Штодзённы стол, у адрозненне ад святочнага, нязначна адрозн?ва?ся ад стала суседзя?- беларуса? . Характэрным з’я?ляецца прысутнасць у меню татар, часцей чым у карэннага насельн?цтва, мяса . Традыцыя захавалася з да?н?х часо?, кал? татары займал?ся жывёлагадо?ляй . Татары аддавал? перавагу баран?не , ялав?чыне , гусяц?не ; раней ахвотна ел? казляц?ну , за што атрымал? ад суседзя?-хрысц?ян прозв?шча ≪коз?нца?≫, ≪казаеда?≫. Верныя рэл?г?йнай забароне, яны не ?жывал? св?н?ну . У адрозненн? ад крымск?х ? казанск?х татара?, перастал? ?жываць кан?ну . Сучасныя беларуск?я татары прытрымл?ваюцца рэл?г?йнага права ( шарыят ), не ?жываюць св?н?ну, адма?ляюцца ад кан?ны.

Мяса вэндз?л? ц? сушыл?, аб чым згадываецца ? працах даследчыка? 19 ст. Гэты спосаб прыгатавання мяса л?чыцца запазычаннем з матэрыяльнай культуры атаманск?х турак у 18  ? пач. 19 ст. татарам?, як?я наведывал? Турцыю пад час падарожжа?. Распа?сюджаны бы? на захадзе Беларус?.

Традыцыйныя стравы гатавал? па пятн?цах ? на святы ( байрам ). Гало?най стравай был? калдуны (кундумы) вял?к?х памера?. Цеста раб?лася на вадзе ? яйках у форме круглых ц? авальных п?ражко?. Для начынк? выкарысто?валася рубленая цяляц?на ц? ялав?чына з дадаткам прыпра?, цыбул?, перца ? сол?. Калдуны ядуць лыжкай, каб не разарваць цеста ? не дазвол?ць выцячы соку, як? з’я?ляецца дэл?катэсам для аматара?. На сённяшн? дзень ?снуюць разнастайныя спосабы прыгатавання калдуно?, характэрныя для пэ?ных раёна? Беларус?, дзе маюцца значныя асады татар.

Калдунам беларуск?х татар адпавядаюць некаторыя нацыянальныя стравы цюркск?х народа?, напрыклад, казанск? пяльмень (разнав?днасць п?ражко?) ? крымская закуска татараш ; разнав?днасцю яго з’я?ляюцца чэбурэк? крымск?х татар ? азербайджанск?х турак  ? вял?к?я плоск?я п?ражк? з мясной начынкай, смажаныя ? к?пячым баран?м тлушчы ц? але? .

Да святочнай стравы належыць бялюш (цюркскай назве стравы ? казанск?х татар адпавядае бел?ш ц? бел?ч ? круглы п?рог, часцей з яблычнай начынкай, як? бы? вядомы па ?с?м кол?шн?м СССР пад назвай беляшы ). Бялюш у беларуск?х татара? гатава?ся з тлустай баран?ны ц? гусяц?ны, якую рэзал? на дробныя кавалк? ? загортвал? ? цеста, зробленае з яек, мук?, масла ц? тлушчу, начыненае цеста запякал? ? форме ц? каструле . Беларуск?я татары ? сёння ?жываюць гэтую страву, але ? азначаных раёнах можна сустрэць некаторыя адрозненн? ? спосабах прыгатавання, ? тады яе называюць у адпаведнасц? з назвай мясцовасц?, напрыклад, клецк? , ляхав?цк? бялюш ? т.д.

Традыцыйнай стравай татарскай кухн? з’я?ляецца перакача?н?к (ад беларуск., польск. ? пшэкладанец, руск. перекатываць) ? гэта тонкараскатанае цеста без дрожжай , якое кладуць пластам?, кожны з як?х змазываюць маслам ? прыправам? ; пам?ж пластам? кладуць разнастайную начынку : з рубленага мяса з даба?леннем вял?кай колькасц? цыбул? ? сырога тлушчу ; з сыру ; з разынак (у цяперашн? час ? са сл?? , але гэта ?жо нова?вядзенне); з сыра ? разынак. Начыненае цеста закручваюць рулетам ? пякуць у круглай меднай каструле. Дзе-н?дзе татары памылкова называюць перакача?н?к бялюшам. Да распа?сюджаных стра? традыцыйнай кухн? належаць цыбульн?к?  ? п?раг? з дробна пасечаным ? змешаным з цыбуляй, ялав?чынай, баран?най ц? гусяц?най. У да?н?я часы кал? начынку гатавал? з гусяц?ны, то раб?л? гэту страву звычайна восенню, кал? гус? был? найбольш адкормленыя.

Стравы традыцыйнай кухн? падаюць на стол у адпаведным парадку пад час байрама? ( Курбан-байрама , Раджаб-байрама , Ураза-байрама ) ? традыцыйных татарск?х свята?. Байрам святкуюць два дн?: ? першы дзень гатуюць перакача?н?к?, на друг? ? калдуны, булачк? , бл?нчык? , разнастайныя салодк?я стравы, з напое? ? узвар .

Асабл?вую групу абрадавай кухн? беларуск?х татар складае абрадавая выпечка з нагоды пэ?ных свята? ? абрада?. Джайма (ад цюркск. джаймак ? расц?лаць) ? невял?к?я бл?нчык?, як?я раздаюць удзельн?кам пахавальнага ц? пам?нальнага абрада. Мяркуючы па назве гэтай стравы, рэдкай у цюркск?х дыялектах ? выступаючай тольк? ? кыпчацкай мо?най групе, джайма аднос?цца да найбольш старажытных элемента? матэрыяльнай культуры беларуск?х татара?. Джайму гатавал? з пшан?чнай мук? , вады ? сол?, раб?л? маленьк?я булачк?, затым раскатывал? ?х на тонк?я круглыя бл?нчык? ? смажыл? ? але? на патэльн? . Так?я бл?ны был? вельм? тлустым?.

З салодк?х стра? абрадавай кухн? адметнае месца займае гальма . Страва ?я?ляе сабой крутое цеста з мёда , мук? ? масла ? ро?ных прапорцыях. Цеста раскатывал? на патэльн? ? рэзал? на куск?. Гальму, як ? джайму раздаюць у выглядзе садаг? (м?ласц?ны) удзельн?кам пахавання ? штогадовых пам?нальных мерапрыемств на татарск?х мог?лках (м?зарах). У анатал?йск?х турак гэты выраб называл? хелва ? таксама раздавал? на пам?нках. Такую ж роль ?грала халва ? ? туркменск?х плямён. У Казан? халву звычайна прадавал? ля мячэцей пад час посту ? свяшчэнны месяц Рамазан .

На пам?нках беларуск?я татары падавал? наступныя стравы: локшыну  ? булён з макаронам? ? галушкам? з рубленага мяса з перцам , цыбуляй, соллю; печаную ялав?чыну ц? баран?ну; рысавую кашу на малаке з разынкам? ? ?звар.

Пад час свята Ашурэ гатавал? аднайменную страву, яе традыцыя захавалася ? дагэтуль.

Традыцыйным напоем беларуск?х татар з’я?лялася сыта , ц? вада з даба?леннем мёда. Сыту падавал? пад час урачыстасцей ? сямейных абрада? (напр., пад час абраду надання ?мя дз?цяц?, заручэння, пахавання ? ?нш.). Традыцыйны татарск? напой кумыс , г.зн. кабыл?нае малако, беларуск?м? татарам? не ?жываецца.

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Азу

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Канапацкая З. Кухня татара? Беларус? // Праект ≪Наша ежа≫