Кот Шродз?нгера
? уя?ны эксперымент, прапанаваны а?стрыйск?м ф?з?кам-тэарэтыкам, адным з заснавальн?ка? квантавай механ?к?,
Эрв?нам Шродз?нгерам
, як?м ён хаце? паказаць непа?нату
квантавай механ?к?
пры пераходзе ад субатамных с?стэм да макраскап?чных.
У арыг?нальным артыкуле Шродз?нгера эксперымент ап?саны так:
Можна пабудаваць ? выпадк?, як?я маюць дастаткова
травесц??
. Нейк? кот
[1]
зачынены ? сталёвай камеры побач з наступнай
пякельнай машынай
(якая пав?нна быць ахавана ад прамога умяшання ката): унутры
л?чыльн?ка Гейгера
знаходз?цца малюсенькая колькасць
радыеакты?нага рэчыва
, настольк? маленькая, што на працягу гадз?ны можа распасц?ся тольк? адз?н
атам
, але з такой жа ?мавернасцю можа ? не распасц?ся; кал? ж гэта здарыцца, счытываючая трубка разраджаецца ? дзейн?чае
рэле
, якое спускае молат, як? разб?вае колбачку з
с?н?льнай к?слатой
. Кал? на гадз?ну пак?нуць усю гэтую с?стэму ? так?м стане, то можна сказаць, што кот будзе жывы па сканчэнн? гэтага часу, кал? распаду атама не здарыцца. Першы жа распад атама атруц?? бы ката.
Пс?-функцыя
с?стэмы ?вогуле будзе выражаць гэта, змешваючы ? сабе ц? размазваючы жывога ? мёртвага ката (прабачце за выказванне) у ро?ных долях.
Тыпавым у падобных выпадках з'я?ляецца тое, што неакрэсленасць, першапачаткова абмежаваная атамным светам, пера?твараецца ? макраскап?чную неакрэсленасць, якая можа быць ух?лена з дапамогай прамога нагляду. Гэта перашкаджае нам на??на прыняць ≪мадэль размыцця≫ як адлюстро?ваючую рэча?снасць. Само па сабе гэта не азначае н?чога няпэ?нага ц? супярэчл?вага. Ёсць розн?ца пам?ж выразным ц? расфакус?раваным фота ? здымкам аблока? ц? туману.
?
[2]
Згодна з квантавай механ?кай, кал? над ядром не выконваецца нагляданне, то яго стан ап?сваецца
суперпаз?цыяй
(змяшэннем) двух стана? ? распадзенага ядра ? нераспадзенага ядра, значыць, кот, як? сядз?ць у скрын?, ? жывы, ? мёртвы адначасова. Кал? ж скрыню адчын?ць, то эксперыментатар можа ?бачыць тольк? як?-небудзь адз?н канкрэтны стан ? ≪ядро распалася, кот мёртвы≫ ц? ≪ядро не распалася, кот жывы≫.
Пытанне ста?ць так:
Кал? с?стэма перастае ?снаваць як змяшэнне двух стана? ? выб?рае адз?н канкрэтны?
Мэта эксперыменту ? паказаць, што квантавая механ?ка няпо?ная без некаторых прав?л, як?я паказваюць, пры як?х умовах здараецца
калапс хвалевай функцы?
, ? кот альбо станов?цца мёртвым, альбо застаецца жывым, але перастае быць змяшэннем таго ? другога.
Пакольк? зразумела, што кот абавязкова пав?нны быць альбо жывым, альбо мёртвым (не ?снуе стану пам?ж жыццём ? смерцю), то гэта будзе аналаг?чна ? для атамнага ядра. Яно абавязкова пав?нна быць альбо распадзеным, альбо нераспадзеным.
Арыг?нальны артыкул выйша? у 1935 годзе. Мэтай артыкулу было абмеркаванне
ЭПР парадокса
, апубл?каванага
Эйнштэйнам
,
Падольск?м
?
Розэнам
раней у тым жа годзе
[3]
. Артыкулы ЭПР ? Шродз?нгера адзначыл? дз??ную прыроду ≪
квантавай заблытанасц?
≫ (
ням.
:
Verschrankung
,
англ.
:
quantum entanglement
, уведзенае Шродз?нгерам азначэнне), характэрнай для квантавых стана?, як?я з'я?ляюцца суперпаз?цыяй стана? дзвюх с?стэм (напрыклад, дзвюх субатамных часц?ц).
Зноск?
- ↑
Згодна з Шродз?нгерам, усё-так?
кошка
. З арыг?нальнага артыкула Шродз?нгера: ≪
ням.
:
Die Psi-Funktion des ganzen Systems wurde das so zum Ausdruck bringen, daß in ihr die lebende und die tote
Katze
(s. v. v.) zu gleichen Teilen gemischt oder verschmiert sind
.≫
- ↑
E. Schrodinger. Die gegenwartige Situation in der Quantenmechanik (≪Бягучая с?туацыя ? квантавай механ?цы≫) // Naturwissenschaften. V. 23 (1935),
№ 48
, pp. 807-812;
№ 49
, 823-828;
№ 50
, 844-849.
- ↑
EPR article: Can Quantum-Mechanical Description Reality Be Considered Complete?
Арх?вавана
8 лютага 2006.