Кала?ротк?
Навуковая клас?ф?кацыя
прамежныя ранг? Дамен:  Э?карыёты Царства:  Жывёлы Падцарства :  Э?метазо? Без рангу :  Двухбакова-с?метрычныя Без рангу :  Першаснаротыя Надтып :  Platyzoa Тып:  Кала?ротк?
М?жнародная навуковая назва
Rotifera Cuvier , 1817
С?стэматыка на В?к?в?дах Выявы на В?к?схов?шчы ITIS    58239 NCBI    10190 EOL    6851 FW    67114

Кала?ротк? ^[1] ( Rotifera = Rotatoria ) ? тып мнагаклетачных водных жывёл , раней аднос?л?ся да групы першаснаполасцевых чарвей . Асно?най прыкметай з'я?ляецца ная?насць так званага кала?ротнага апарата на пярэдн?м канцы цела, як? выкарысто?ваецца для харчавання ? руху.

Ап?санне [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Найменшыя жывёлы з шматклетачных (да?жыня 0,04?2,5 мм), бясколерныя ? каляровыя, двухбаковас?метрычныя. Кожнаму в?ду ?ласц?ва пэ?ная ? пастаянная кольнасць клетак (напр., асплянхна першасназубая мае 900 клетак). Цела выцягнутае, шарападобнае, звычайма падзелена на галаву, тулава ? нагу (зрэдку рэдукаваную), укрыта кутыкулай. У мног?х кала?ротак ёсць панцыр або вакол цела ?твараюцца футляры, дом?к?, чахлы. На зад­н?м канцы це­ла знаходз?цца рухомая нага, якая заканчваецца адным ц? дву­ма вы­растам?, з дапамогай як?х кала?ротк? мо­гуць прымацо?вацца да субстрату.

На галаве маецца с?стэма расн?чак (звычайна два рады) ? ?х вытворных. Яны акружаюць пярэдн? канец цела ? спускаю­цца на брушны бок, утвараюць вадаварот, з дапамогай ?х кала?ротк? перамяшчаюцца ? ?цягваюць у рот ежу. Б?ццё расн?чак нагадвае рух кала?рота , ? гэта дало назву ор­га­ну ? тыпу жывёл. Ротавая адтул?на размешчна на брушным баку.

Першасная поласць цела запо?нена вадкасцю, якая мае крывяносную ? дыхальную функцы?. Ёсць стрававальная , выдзяляльная, мышачная, полавая ? нервовая с?стэмы. Характэрна жавальная глотка, якая знаходз?цца ? пярэдн?м аддзеле к?шэчн?ка. Нервовая с?с­тэма складаецца з гала?нога ганг­л?я ? двух бакавых нервовых цяжа?, злучаных з некальк?м? парам? бо­льш дробных бакавых ганг­л?я? (усяго да 200 ней­ро­на?); сен­сор­ныя органы прадста?лены ме­ха­на-, хе­ма- ? фо­тарэцэптарным? сен­с?ла­м?. Органы выдзялення (про­танефрыды?) адкрываюцца ? клаа­ку.

Большасць адкладвае яйцы, ёсць жывародныя. Яечн?к? (няпарныя або парныя) з пастаян­най колькасцю аацыта? , часта з жа?точн?кам?, як?я забяспечваюць жы?ленне зародка. Самцы карл?кавыя, не кормяцца, вядомыя не ва ?с?х в?да?.

Пашырэнне [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Касмапал?ты. Пашыраны ? прэсных ? саланаватых вадаёмах, а таксама ? прыбярэжным пяску, ?мху, глебе. Адз?ночныя ц? калан?яльныя (калон?? дыяметрам да 3?4 мм), плаваюць ц? прымацаваныя да субстрату.

Вядома каля 1500 в?да? кала?ротак, у Беларус? ? каля 100 в?да?. У асно?ным гэта прэснаводныя насельн?к?, але таксама яны водзяцца ? моры ? в?льготных глебах . Уваходзяць у склад бентасу ? планктону .

Асабл?васц? б?ялог?? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Пераважна пал?фаг? ? кормяцца водарасцям? , бактэрыям?, дэтрытам. Ёсць драпежн?к? (кормяцца прасцейшым?, радзей ? дробным? кала?роткам?) ? параз?ты беспазваночных ? расл?н. Маса пажывы, якая паглынаецца за су­тк?, можа перавышаць масу цела асоб?ны ? 6 разо?.

У жыццёвым цыкле адзначаецца спалучэнне аднаполага размнажэння з двухполым (гетэраген?я) ц? выключна аднаполае ( партэнагенез ). Партэнагенетычнае размнажэнне пераважае, але чаргуецца з палавым: у пэ?ны момант з’я?ляюцца карл?кавыя га­п­ло?д­ныя самцы ; пасля спа­ро?вання самк? адкладваюць яйцы са шчыльнай двайной абалонкай, з як?х пасля перыяду спакою з’я?ляюцца партэнагенетычныя сам­к?.

Разв?ццё прамое. Праз 2?4 сутак з яйца вылупл?ваецца маленьная кала?ротка, якая праз 2?4 сутак пачынае адкладваць яйцы. Пры неспрыяльных умовах упадаюць у анаб?ёз.

Значэнне ? прыродзе [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Удзельн?чаюць у самаачышчэнн? вадаёма?. Пажыва для планктонаеднай моладз? рыб. Гадуюць на корм для л?чынак рыб.

Зноск?

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Г?г?няк Ю. Кала?ротк? // Энцыклапедыя прыроды Беларус? . У 5-? т. Т. 5. Ста?раструм ? Яшчур / Рэдкал. ?. П. Шамяк?н (гал. рэд.) ? ?нш. ? Мн. : БелСЭ ?мя Петруся Бро?к? , 1986. ? 583 с., ?л. ? 10 000 экз.