Зычныя гук? ? гук? чалавечай мовы, пры выма?ленн? як?х на шляху паветра , што выдыхаецца з лёгк?х , узн?кае перашкода. ^[1]

Якасц? зычных гука? залежаць ад характару перашкоды ? яе месца ? галасавым тракце . У беларуск?м мовазна?стве зычныя клас?ф?куюцца ? асно?ным паводле характару перашкоды, паводле акты?нага ? пас??нага органу артыкуляцы? (месца перашкоды). Таксама выдзяляюць палатал?заванасць або г.зв. ≪мяккасць≫ зычнага гуку; яе адсутнасць могуць называць ≪цвёрдасцю≫.

У акустычных аднос?нах зычныя гук? складаюцца з голасу ? шуму. У залежнасц? ад пераваг? голасу ц? шуму зычныя ? беларуск?м мовазна?стве падзяляюцца, адпаведна, на санорныя ? шумныя (у сваю чаргу падзяляюцца на глух?я ? звонк?я ). Крын?ца гуку пры ?тварэнн? зычных лакал?зуецца ? раёне перашкоды гукавай хвал? ? мае шумавы або ?мпульсна-шумавы характар.

У мо?най плын? зычныя ?твараюць фанетычную с?стэму ? кансанантызм .

Артыкуляцыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Для артыкуляторнага ап?сання зычных выкарысто?ваюць наступныя крытэры?:

• Дзяленне на звонк?я ? глух?я ;
• Па спосабу ?тварэння ; (гл. н?жэй)
• Па месцу ?тварэння . (гл. н?жэй)

Напрыклад, англ?йскае /d/, паводле гэтых крытэра?, з’я?ляецца звонк?м альвеалярным выбухным зычным .

Утварэнне зычных [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Выбухныя  ? мяккае паднябенне паднятае ? паветра праходз?ць у ротавую поласць; размыканне змычк? адбываецца рэзка ? нагадвае выбух. Напрыклад: p / b, t / d.
• Насавыя
• Дрыготк?я
• Фрыкаты?ныя  ? артыкулятары падыходзяць бл?зка адз?н да аднаго, але не змыкаюцца цалкам, у вын?ку чаго ? ротавай поласц? адбываюцца турбулентныя ваганн? паветра, як?я ствараюць прыкметны шум. Напрыклад: ≪f≫, ≪v≫.
• Афрыкаты  ? спалучаюць выбухны зычны з фрыкаты?ным, звычайна таго жа месца утварэння. Напрыклад: ≪ц≫ ? (≪т≫ + ≪с≫).
• Апракс?манты  ? санарныя зычныя, падобныя па спосабу ?тварэння фрыкаты?ным зычным, але без (або амаль без) стварэння шуму.
• Бакавыя
• Эд’екты?ныя  ? хутк? рух гартан? ?верх пры зачыненай галасавой шчыл?не, а затым расслабленне ротавай змычк?.
• ?мплаз??ныя  ? гартань рухаецца ?верх ? ?н?з; узн?кае паветраны паток.
• Пстрычк?

Мяккасць зычных [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Паняцце мякк? зычны выкарысто?ваецца для азначэння дадатковай артыкуляцыйнай якасц? зычнага гука, пры выма?ленн? якога сп?нка языка, незалежна ад месца ?тварэння гука, роб?ць рух да сярэдняга паднябення. Кал? ж сп?нка языка роб?ць рух да задняга паднябення, утвараецца цвёрды зычны .

Дадатковым азначэннем цвёрдага зычнага гука паводле г?старычных змянення? (у адрозненне ад азначэння? асабл?васця? артыкуляцы?), як?я з ?м адбыл?ся, можа быць зацвярдзелы зычны . Зацвярдзелыя зычныя вылучаюцца ? асобную групу у некаторых мовах, напрыклад, у беларускай, таму што некаторыя назо?н?к? з асновай на зацвярдзелы зычны маюць ?ншыя канчатк?: пута?у пуце , футра?у футры , аркуш?у аркушы , дождж?на дажджы .

Месца утварэння зычных [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Месца утварэння зычных  ? прыкмета, якая паказвае ? як?м месцы ротавай поласц? паветраны струмень сустракае перашкоду.

Зноск?

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Фанетыка беларускай л?таратурнай мовы / ?. Р. Бурлыка, Л. Ц. Выгонная, Г. В. Лос?к, А. ?. Падлужны; Рэд. А. ?. Падлужны. ? Мн.: Навука ? тэхн?ка, 1989. ? 335 с. ISBN 5-343-00292-7 .