Другая грамадзянская вайна ? Судане

З В?к?педы?, свабоднай энцыклапеды?
У паняцця ёсць ? ?ншыя значэнн?, гл. Грамадзянская вайна ? Судане .
Другая грамадзянская вайна ? Судане

Дата 1983 ? 2005
Месца Судан
Прычына пал?тыка араб?зацы? По?дня
Вын?к Найвашскае пагадненне
Прац??н?к?
  Судан
пры падтрымцы :
  ?ран [1]
  Л?в?я [2]
  Беларусь [3] 		  Па?днёвы Судан НАВС
пры падтрымцы:
  Эф?оп?я [4]
  Уганда [4] [5]
  Эрытрэя [4]
  ?зра?ль [6]
Камандуючыя
Сцяг Судана Джафар Мухамед Н?мейры
Сцяг СуданаАмар Хасан аль-Башыр 		Сцяг Паўднёвага Судана Джон Гаранг
Агульныя страты
каля 2 000 000 заг?нулых

Другая грамадзянская вайна ? Судане  ? вайна араба? Судана супраць неарабск?х народа? По?дня , якая до?жылася 22 гады (1983?2005) ? суправаджалася актам? генацыду , масавым? забойствам? ? выгнанням? м?рнага насельн?цтва. Па ацэнцы 2001 года, ужо да гэтага часу каля 2 м?льёна? чалавек заг?нул?, а 4 м?льёны аказал?ся бежанцам? [7] . Ваенныя дзеянн? ? забойствы грамадзян выкл?кал? таксама голад ? эп?дэм?чныя захворванн?, як?я суправаджал?ся г?беллю людзей.

Вайна вялася пам?ж арабск?м урадам Судана , як? баз?рава?ся на по?начы, ? ?зброенай групо?кай НАВС ( Народная арм?я вызвалення Судана , SPLA), якая прадста?ляла па?днё?ца?-неараба?. Прычынай вайны была пал?тыка ?слам?зацы? , пачатая ?радам Судана на чале з Джафарам Н?мейры ? 1983 годзе. Штуршком пачатку вайны стала напружанасць ва ?зброеных с?лах кра?ны, выкл?каная адпра?кай на По?нач падраздзялення?, як?я складал?ся з неарабск?х жыхаро? По?дня [8] . Баявыя дзеянн? ?шл? з пераменным поспехам. У 2002 годзе пача?ся м?рны працэс, як? завяршы?ся ? студзен? 2005 года падп?саннем Найвашскага м?рнага пагаднення .

Перадг?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У часы, кал? Судан бы? калон?яй Брытанскай ?мперы? , по?нач ? по?дзень Судана был? падзелены адм?н?страцыйна ? практычна не мел? агульных рыс. Аднак ? 1946 годзе брытанцы скасавал? гэты падзел. Арабская мова стала аф?цыйнай на ?сёй тэрыторы? Судана [9] . Уц?сканне право? экватарыяльнага англамо?нага насельн?цтва выкл?кала незадаволенасць на по?дн?. Пасля дэкалан?зацы? ? абвяшчэння незалежнасц? ?нтарэсы па?днё?ца? не ?л?чвал?ся. Л?дыруючыя паз?цы? ? кра?не заняла па?ночная арабская эл?та, пасля чаго на по?дн? кра?ны пачал?ся беспарадк?.

У 1962 годзе с?туацыя ? Судане абвастрылася, ?сламск? ?рад забаран?? уезд у кра?ну хрысц?янск?м м?с?янерам ? абвясц?? пра закрыццё хрысц?янск?х школ. Гэта прывяло да сутыкнення? на по?дн? кра?ны пам?ж урадавым? войскам? ? незадаволеным? па?днё?цам?. Паступова сутычк? перарасл? ? грамадзянскую вайну. Першая грамадзянская вайна завяршылася ? 1972 годзе падп?саннем м?рнага пагаднення ? Адыс-Абебе . Дагавор прадугледжва? шырокую рэл?г?йную ? культурную а?таном?ю По?дня [10] .

Унутраная пал?тыка суданскага ?рада (ня?далая аграрная пал?тыка) прывяла да пачатку шырокамаштабных сутыкнення? на ?сёй тэрыторы? Судана. Грамадзянская вайна пам?ж урадам ? па?станцам? на по?дн? кра?ны праходз?ла паралельна з ?ншым? канфл?ктам? ? дарфурск?м канфл?ктам, сутыкненням? на по?начы кра?ны ? вайной пам?ж народам? дз?нка ? нуэр [5] .

Ход вайны [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Ран?цай 16 мая 1983 года ? лагеры 105-га батальёна суданск?х узброеных с?л (SAF) за некальк? к?ламетра? ад горада Бор успыхнула ?зброенае па?станне. Па?сталыя адкрыл? агонь па нешматл?к?х у лагеры арабск?х вайско?цах, узял? на час пад свой кантроль вакол?цы Бора. Там жа днём, атрыма?шы вестку пра Борск? мецяж, за некальк? дзесятка? к?ламетра? на па?ночны ?сход таксама па?ста? 104-ы батальён SAF.

Супраць мяцежн?ка? был? к?нуты значныя с?лы, што прымус?ла па?станца? бегчы ва ?сходн?м к?рунку ? Эф?оп?ю. Не?забаве ? гэту кра?ну хлыну? паток незадаволеных урадам Судана грамадзян, як?я пазней сфарм?равал? Народную арм?ю вызвалення Судана (НАВС).

На пачатку 1985 года ? Хартуме адчувалася вострая нястача пал?ва ? харчавання, засуха, голад ? эскалацыя канфл?кту на по?дн? кра?ны прывял? да цяжкай унутрыпал?тычнай с?туацы? ? Судане. 6 красав?ка 1985 года генерал Абдэль ар-Рахман Свар ад-Дагаб з групай старшых аф?цэра? здзейсн?? дзяржа?ны пераварот. Яны не ?хвалял? спроба? татальнай ?слам?зацы? Судана. Канстытуцыя 1983 года была скасавана, к?руючая партыя Суданск? сацыял?стычны саюз распушчана, былы прэз?дэнт адправ??ся ? выгнанне, аднак законы шарыяту адменены не был?. Пасля гэтага бы? створаны пераходны ваенны савет, а пасля сфарм?раваны часовы грамадзянская ?рад. У красав?ку 1986 года ? кра?не прайшл? выбары, пасля як?х бы? сфармаваны новы ?рад на чале з Садз?кам аль-Махдз? з парты? ≪Ума≫. Урад склада?ся з каал?цы? парты? ≪Ума≫, Дэмакратычнага саюза, Нацыянальнага ?сламскага фронту Хасана Тураб?. Гэтая каал?цыя была распушчана ? змянялася некальк? разо? на працягу некальк?х гадо?. Прэм’ер-м?н?стр Садз?к аль-Махдз? ? яго партыя ?грал? цэнтральную ролю ? Судане ? гэты час.

У ма? 1986 года ?рад аль-Махдз? пача? м?рныя перамовы з НАВС на чале з Джонам Гарангам. На працягу ?сяго года прадста?н?к? Судана ? НАВС сустракал?ся ? Эф?оп?? ? дамов?л?ся пра адмену закона? шарыята не?забаве ? правядзенне канстытуцыйнай канферэнцы?. У 1988 годзе НАВС ? Дэмакратычны саюз Судана дамов?л?ся пра праект плана м?рнага ?рэгулявання, як? ?ключа? адмену ваенных пагаднення? з Ег?птам ? Л?в?яй , адмену шарыята, адмену надзвычайнага станов?шча ? спыненне агню.

Аднак з-за абвастрэння станов?шча ? кра?не ? цяжкай эканам?чнай с?туацы? ? л?стападзе 1988 года прэм'ер-м?н?стр аль-Махдз? адмов??ся ?хвал?ць план м?рнага ?рэгулявання. Пасля гэтага Дэмакратычны саюз Судана выйша? з урада, пасля чаго ва ?радзе застал?ся прадста?н?к? ?сламск?х фундаментал?ста?.

У лютым 1989 года пад ц?скам арм?? аль-Махдз? сфармава? новы ?рад, пакл?ка?шы члена? Дэмакратычнага саюза, ? прыня? план м?рнага ?рэгулявання. Канстытуцыйная канферэнцыя была прызначана на верасень 1989 года.

30 чэрвеня 1989 года ? Судане адбы?ся чарговы ваенны пераварот пад к?ра?н?цтвам палко?н?ка Амара аль-Башыра. Пасля гэтага бы? створаны ≪Савет рэвалюцыйнага камандавання нацыянальнага выратавання≫, як? ?значал?? сам аль-Башыр. Ён таксама ста? м?н?страм абароны ? гало?накамандуючым узброеным? с?лам? Судана. Амар аль-Башыр распусц?? урад, забаран?? пал?тычныя парты?, дзейнасць прафсаюза? ? ?ншых ≪нерэл?г?йных≫ устано?, л?кв?дава? свабодную прэсу. Пасля гэтага ? Судане зно? пачалася пал?тыка ?слам?зацы? кра?ны.

У кастрычн?ку 1989 года пасля перам?р’я баявыя дзеянн? аднав?л?ся. У л?пен? 1992 года ?радавыя войск? падчас буйнамаштабнага наступлення ?зял? пад кантроль па?днёвую частку Судана ? захап?л? штаб-кватэру НАВС у Тарытэ [11] .

У жн??н? 1991 года ? НАВС пачал?ся ?нутраныя сварк? ? барацьба за ?ладу. Частка па?станца? аддзял?лася ад НАВС. Л?дара НАВС Джона Гаранга паспрабавал? ск?нуць з пасады к?ра?н?ка. Усё гэта прывяло да з’я?лення ? верасн? 1992 года другой фракцы? па?станца? (на чале з У?льямам Лазн?), а ? лютым 1993 года трэцяй (на чале з Керуб?на Бол?). 5 красав?ка 1993 года ? Найроб? ( Кен?я ) л?дары аддзял??шыхся па?станцк?х фракцый заяв?л? пра стварэнне каал?цы?.

У 1995 годзе апаз?цыя на по?начы кра?ны аб’ядналася з пал?тычным? с?лам? на по?дн? ? стварыл? каал?цыю апаз?цыйных партый пад назвай ≪Нацыянальны дэмакратычны альянс≫. У яго ?вайшл? НАВС, Дэмакратычны саюз Судана, партыя ≪Ума≫ ? шэраг дробных партый па?ночных этн?чных груп [11] .

У 1995 годзе Эф?оп?я , Эрытрэя ? Уганда ?змацн?л? сваю ваенную дапамогу па?станцам [12] . Усё гэта вымус?ла ?рад Судана ? 1997 годзе падп?саць Хартумскае пагадненне з шэрагам па?станцк?х груповак на чале з генералам Рыека Мачарам. Паводле яго ?мо?, на тэрыторы? Па?днёвага Судана стваралася ≪Арм?я абароны Па?днёвага Судана≫, у якую ?вайшл? былыя па?станцы. Яны выконвал? ролю м?л?цы? ? Па?днёвым Судане, ахо?вал? гарн?зоны суданск?х войска? ? нафтавыя радов?шча ад магчымых напада? непрым?рных мяцежн?ка?. Мног?я л?дары па?станца? пачал? супрацо?н?цтва з Хартумам, увайшл? ? сумесныя ?радавыя органы, а таксама праводз?л? сумесныя баявыя аперацы? з па?ночн?кам? [13]

У 1999 годзе прэз?дэнт Амар аль-Башыр прапанава? НАВС культурную а?таном?ю ? складзе Судана, аднак Джон Гаранг адх?л?? гэтую прапанову ? баявыя дзеянн? працягнул?ся [14] .

У перыяд з 2002 па 2004 пам?ж прадста?н?кам? НАВС ? ?рада Судана вял?ся перамовы пра спыненне агню, хоць узброеныя сутычк? пам?ж па?станцам? ? ?радавым? войскам? працягвал?ся. У вын?ку пасля працяглых перамова? 9 студзеня 2005 года ? Найроб? в?цэ-прэз?дэнтам Судана Ал? Асман Махаммад Таха ? л?дарам НАВС Джонам Гарангам было падп?сана м?рнае пагадненне [15] .

М?рны дагавор вызначы? пераходны перыяд у статусе Па?днёвага Судана, неадкладнае спынення агню, абвяшчэнне дэмаб?л?зацы?, колькасць узброеных фарм?равання?, размеркаванне сродка? ад здабычы нафты ? ?ншыя аспекты жыцця кра?ны. Паводле м?рнага дагавора по?дню кра?ны надавалася а?таном?я на 6 гадо?, пасля чаго пав?нен бы? прайсц? рэферэндум пра незалежнасць Па?днёвага Судана. Даходы ад здабычы нафты размярко?вал?ся паро?ну пам?ж суданск?м? ?ладам? ? па?днё?ца?, ?сламск? шарыят на по?дн? скасо?ва?ся [14] .

Джон Гаранг станав??ся л?дарам а?таномнага по?дня, а таксама адным з двух в?цэ-прэз?дэнта? Судана [16] .

Замежная патрымка [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Паводле некаторых дадзеных, у 1993 годзе ?ран праф?нансава? закупку Суданам 20 к?тайск?х штурмав?ко?. Таксама ?ранскае к?ра?н?цтва аказвала ф?нансавую дапамогу суданскаму ?раду [1] .

З 1996 года ? Судан у значных аб’ёмах прадавалася зброя з Беларус?, кал? ?першыню было паста?лена 9 Т-55 ? 6 М?-24В, у 2001 годзе ? 20 Т-55М [17] . У 2002 годзе Беларусь пастав?ла артс?стэмы рознага прызначэння. У 2003 годзе SAF атрымал? некальк? дзясятка? беларуск?х баявых бран?раваных машын. У 2004 года яшчэ было паста?лена некальк? бронемашын [3] .

Таксама SAF атрымл?вал? дапамогу ад л?в?йскага л?дара Муамара Кадаф? .

Па?станцы атрымл?вал? зброю з Эрытрэ?, Уганды ? Эф?оп?? [4] . Пасольства ?зра?ля ? Кен?? займалася паста?кай супрацьтанкавых ракет падраздзяленням НАВС [6] .

Дзец?-салдаты [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Арм?? абодвух бако? зал?чал? дзяцей у свае шэраг?. Пагадненне 2005 года было неабходна, каб дзец?-салдаты был? дэмаб?л?заваны ? адправ?л?ся дадому. НАВС сцвярджала, што адпусц?ла 16000 сва?х дзяцей-салдат у перыяд пам?ж 2001 ? 2004 гадам?. Аднак м?жнародныя наз?ральн?к? (ААН ? Глабальны даклад 2004) выяв?л? дэмаб?л?заваных дзяцей, па?торна зал?чаных у НАВС. У 2004 годзе нал?чвалася ад 2500 да 5000 дзяцей, як?я служаць у НАВС. Па?станцы абяцал? дэмаб?л?заваць ус?х дзяцей да канца 2010 года.

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Зноск?

  1. ↑ а б Why Iran and Hamas adore Darfur's genocidal Арх?вавана 4 лютага 2021. (англ.)
  2. ↑ Dixon, Jeffrey S., and Meredith Reid Sarkees. A Guide to Intra-state Wars an Examination of Civil, Regional, and Intercommunal Wars, 1816-2014, p. 392. Los Angeles, CA: Sage Reference, 2016.
  3. ↑ а б Торговля оружием и будущее Белоруссии
  4. ↑ а б в г "Bureau of African Affairs, Background Note: Sudan"   (англ.) . Bureau of Public Affairs: Electronic Information and Publications. (10 января 2012). Арх?вавана з першакрын?цы 18 жн??ня 2012.
  5. ↑ а б Brian Raftopoulos and Karin Alexander . Peace in the balance: the crisis in the Sudan. ? African Minds, 2006. ? P. 12?13.
  6. ↑ а б Karl R. DeRouen and Uk Heo. Civil wars of the world: major conflicts since World War II. ? ABC-CLIO. ? Т. 1. ? P. 742.
  7. ↑ U.S. Committee for Refugees: Crisis in Sudan
  8. ↑ Sudan, Civil War since 1955 (недаступная спасылка)
  9. ↑ What's happening in Sudan?   (англ.) . Sudanese Australian Integrated Learning (SAIL) Program (25 мая 2003). Арх?вавана з першакрын?цы 28 кастрычн?ка 2009. Праверана 10 апреля 2007.
  10. ↑ Karl R. DeRouen and Uk Heo. Civil wars of the world: major conflicts since World War II . 1. ABC-CLIO стр. 744.
  11. ↑ а б Karl R. DeRouen and Uk Heo. Civil wars of the world: major conflicts since World War II . 1. ABC-CLIO. стр. 748.
  12. ↑ Brian Raftopoulos and Karin Alexander.  Peace in the balance: the crisis in the Sudan. ? African Minds, 2006. ? P. 19. (англ.)
  13. ↑ Claire Mc Evoy and Emile LeBrun. Uncertain Future: Armed Violence in Southern Sudan. ? HSBA Working Paper No. 20, 2010. ? P. 13. (англ.)
  14. ↑ а б Хрупкий мир в краю вечной войны   (руск.) . Сергей Карамаев. (10 января 2005). Арх?вавана з першакрын?цы 18 жн??ня 2012.
  15. ↑ Sudan Comprehensive Peace Agreement (CPA) Арх?вавана 9 чэрвеня 2011 года. , 9 Января 2005 (англ.)
  16. ↑ Судан. История Арх?вавана 28 чэрвеня 2019. .
  17. ↑ Завоюет ли Беларусь позиции на глобальных рынках оружия

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Узята з " https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Другая_грамадзянская_вайна_?_Судане&oldid=4582495 "