Герцагства Акв?тан?я

Герцагства Акв?тан?я
	Г?старычная дзяржава
Герцагства Акв?тан?я
	акс. : Ducat d'Aquitania ; фр. : Duche d'Aquitaine
Герб	Сцяг
< > 602 ? 1453 ;
Стал?ца	Пуацье (927 - 1216) ; Бардо
Мова(ы)	сярэднявечная латынь , стараакс?танская мова
Аф?цыйная мова	сярэдневяковая лац?нская [d] ? стараакс?танская мова [d]
Герцаг
? 852 - 866	Рамнульф I (першы)
? 1422 - 1453	Генрых VI (апошн?)
	Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

Герцагства Акв?тан?я ( акс. : Ducat d'Aquitania [dy?kad daki?ta??] , фр. : Duche d'Aquitaine [dy?e dakit?n] ) ? феадальная дзяржава, якая ?снавала на па?днёвым захадзе Францы? ? канцы IX ? першай палове XV стагоддзя.

Геаграф?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Герцагства ? розныя г?старычныя перыяды ?ключала г?старычныя вобласц? Акв?тан?я , Пуату , Авернь , Лангедок ? Гасконь . Стал?цай герцагства ста? горад Бардо .

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Перадг?сторыя герцагства [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Тэрыторы?, як?я склал? пазней карале?ства Акв?тан?я, да 507 года ?ваходз?л? ? карале?ства вестгота? . У 507 годзе яны был? заваяваны Хлодв?гам I ? ?ключаны ?м у склад карале?ства франка? . У 555 годзе кароль Хлотар I вылучы? асобнае карале?ства (так званае ≪Першае Акв?танскае карале?ства≫) для свайго сына Храмна (пам. 560 ), якое пра?снавала нядо?га. Пасля смерц? Хлотара ? 561 годзе тэрыторыя Акв?тан?? была падзелена пам?ж яго сынам?. Большая частка Акв?тан?? дасталася Харыберту I , С?г?берт I атрыма? Авернь. Пасля смерц? ? 567 годзе Харыберта яго ?ладанн?, у тым л?ку ? Акв?тан?я, был? падзелены пам?ж яго трыма братам?. Каля 583 года кароль Х?льперык I прызначы? свайго палкаводца Дэз?дэрыя герцагам Акв?тан??.

У VII стагоддз? Акв?тан?я некальк? гадо? была карале?ствам пад к?раваннем брата караля Дагаберта I , Харыберта II ( 608 ? 632 ), але пасля яго смерц? карале?ства зно? перастала ?снаваць. Аднак Дагаберт бы? вымушаны зацвердз?ць герцагам Бадэг?зеля , выбранага акв?танцам?.

У канцы VII стагоддзя герцаг? Акв?тан??, скарыста?шыся смутам? ? франкск?м карале?стве, здабыл? фактычную незалежнасць. Герцаг Эд прыня? тытул ≪прынцэпс Акв?тан??≫ ( лац. : Aquitaniae princeps ) ?, паводле меркавання некаторых даследчыка?, нас?? карале?ск? тытул. Але ? другой палове VIII стагоддзя Карал?нгам , як?я стал? каралям?, удалося зно? падпарадкаваць Акв?тан?ю.

Для таго, каб абаран?ць межы карале?ства пасля паражэння ад баска? у Рансевал? ( 778 ), кароль Карл Вял?к? адрадз?? Акв?танскае карале?ства. Яго каралём ён прызначы? свайго нованароджанага сына Людов?ка . Карале?ства пра?снавала да канца IX стагоддзя. У другой палове IX стагоддзя карал? Акв?тан?? стал? васалам? караля Францы?, як?я адрадз?л? пасада герцага Акв?тан??.

Пасля звяржэння ?мператара Карла III Талстога ? л?стападзе 887 года фактычным к?ра?н?ком Акв?тан?? бы? граф Пуацье Рамнульф II . Ён прысво?? сабе тытул герцага Акв?тан??, а ? 888 годзе не прызна? абранне каралём Францы? Эда Парыжскага . Ён падтрыма? кандыдатуру Гв?да Спалецкага , а пазней абвясц?? сябе каралём Акв?тан??, але гэты тытул за яго нашчадкам? не замацава?ся. Пазнейшыя к?ра?н?к? Акв?тан?? нас?л? тытул герцага.

Барацьба за тытул герцага ? X стагоддз? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Пасля смерц? Рамнульфа II у 890 годзе графства Пуацье ? тытул герцага Акв?тан?? атрыма? яго незаконны сын Эбль Манцэр . Але не?забаве ён бы? вымушаны бегчы з Пуацье ад Адэмара ^[1], як? высуну? свае правы на графства з-за незаконнанароджанасц? Эбля ? бы? падтрыманы каралём Эдам . Адэмар захап?? Пуацье, а Эбль знайшо? прыстанак у свайго сваяка Г?льёма I Набожнага , графа Аверн?, як? скарыста?ся гэтым, каб прысво?ць сабе тытул герцага Акв?тан??.

У 927 годзе памёр спадчынн?к Г?льёма I Акв?танскага, Г?льём II Малады , а затым памёр ? яго брат Акфрэд , як? прызначы? сва?м спадчынн?кам Эбля, як? вярну? у 902 годзе з дапамогай Г?льёма I графства Пуацье. Так?м чынам Эбль далучы? да сва?х уладання? графства Авернь , Бурж , а таксама атрыма? тытул герцага Акв?тан??.

У 929 годзе кароль Францы? Рауль , жадаючы саслаб?ць уладу Эбля, забра? у яго графства Бурж . А ? 932 годзе перада? Авернь ? тытул герцага Акв?тан?? графу Тулузы Раймунду III Понсу . Акрамя таго, кароль Рауль выве? тэрыторыю Марша з падпарадкавання сеньёра? Шару, васала? Эбля, утвары?шы на ёй незалежнае графства Марш . З гэтага моманту пачалася спрэчка за тытул герцага пам?ж Рамнульф?дам? (графам? Пуацье) ? прадста?н?кам? Тулузскага дому . Да 940 года за тытул герцага Акв?тан?? змага?ся Г?льём I Кудлаты , граф Пуацье, сын Эбля, як? памёр у 932 годзе, ? марк?з Готы? Раймунд Понс , а ? 940 ? 961 Г?льём Кудлаты ? сын Раймунда Понса Раймунд II, граф Руэрга .

У 955 годзе ? спрэчку за Акв?тан?ю ?мяшал?ся Раберц?ны : кароль Францы? Лотар прызна? тытул герцага Акв?тан?? за герцагам Францы? Гуга Вял?к?м . У ма? 955 года Гуга выступ?? супраць Г?льёма Кудлатага, ?мкнучыся заваяваць Акв?тан?ю. Яму ?далося разб?ць арм?ю Г?льёма, але яго ?ласная арм?я панесла пры гэтым сур'ёзныя страты. У вын?ку чаго Гуга бы? вымушаны адступ?ць. Так?м чынам спроба заваявання Акв?тан?? правал?лася.

Пасля смерц? Гуга Вял?кага тытул герцага бы? прызнаны за яго сынам, Гуга Капетам , але той н?кол? не спрабава? заваяваць Акв?тан?ю. У 959 годзе кароль Лотар прызна? Г?льёма графам герцагства Акв?тан?я, а ? 962 годзе ? герцагам Акв?тан??.

Сыну Г?льёма Кудлатага, Г?льёму Жалезнарукаму (935/937 ? 995) удалося заключыць м?р з Гуга Капетам, выда?шы за яго замуж сваю сястру Адэль . У вын?ку тытул герцага Акв?тан?? канчаткова замацава?ся за родам.

Акв?тан?я ? XI ? першай палове XII стагоддзя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Нашчадк? Г?льёма Жалезнарукага пашырыл? тэрыторыю герцагства. У 1032 годзе сын герцага Г?льёма V Вял?кага атрыма? у спадчыну герцагства Гасконь . Канчаткова да Акв?тан?? Гасконь была далучана ? 1058 годзе.

Пасля смерц? ? 1137 годзе герцага Г?льёма X Акв?тан?ю ? Пуацье атрымала ? спадчыну яго старэйшая дачка, знакам?тая Алеанора Акв?танская , якая прынесла свае ?ладанн? ? пасаг свайму мужу, каралю Францы? Людов?ку VII .

Ал?енора Акв?танская [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Герцагства, якое дасталася ? спадчыну Ал?еноры, значна пера?зыходз?ла дамен караля Францы?. Непасрэдна Ал?енора валодала Акв?тан?яй, Гасконню ? графствам Пуацье. Акрамя таго, у васальным падпарадкаванн? знаходз?л?ся графствы Перыгор , Марш , Авернь , а таксама в?концтва Л?мож .

У складзе Францы? герцагства прабыло нядо?га. Ужо ? 1152 годзе Людов?к развё?ся з Ал?енорай, фармальнай прычынай разводу было абвешчана тое, што яны знаходз?л?ся ? далёк?м сваяцтве. А не?забаве пасля скасавання шлюбу з Людов?кам Ал?енора ? 1152 г. выйшла замуж за графа Генрыха Анжуйскага, як? ? 1154 г. ста? каралём Англ?? ? Генрыхам II Плантагенетам . Вел?зарныя акв?танск?я земл?, як?я ? чатыры разы пера?зыходз?л? ?ладанн? Капетынга? , стал? англ?йск?м?. Паводле меркавання шэрагу навуко?ца?, менав?та ? г?сторы? шлюбу Ал?еноры Акв?танскай варта шукаць выток? вайны, якая атрымала ? XIX ст. назву Стагадовай . Ад першага шлюбу ? Ал?еноры Акв?танскай было двое дочак, ад другога ? чатыры сыны, сярод як?х ? кароль-трубадур Рычард Льв?нае Сэрца , як? з 1172 года к?рава? герцагствам. Падтрымл?ваючы прэтэнз?? старэйшых сыно?, Ал?енора разам з ?м? падняла мяцеж у Пуату супраць Генрыха II. М?жусоб?ца до?жылася каля двух гадо?. Верх узя? Генрых, Ал?енора трап?ла ? палон ? правяла наступныя 16 гадо? у зняволенн?. У 1189 годзе Рычард вярну? мац? свабоду. Ал?енора з'ехала ? Францыю ? правяла апошн?я гады жыцця ? бенедыкц?нск?м абацтве Фантэ?ро , дзе ? сканала ва ?зросце 82 гадо?.

Акв?тан?я ? складзе Англ?йскага карале?ства [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Пасля смерц? Рычарда Льв?нае Сэрца каралём Англ?? ? герцагам Акв?тан?? ста? яго малодшы брат ?аан Беззямельны , як? ? 1202 ? 1204 гадах страц?? значную частку англ?йск?х уладання? на кантыненце, захопленых каралём Францы? Ф?л?пам II А?густам : ( Нармандыю , Мэн , Анжу , частка Пуату , а ? 1206 годзе ? Турэнь . На тэрыторы? Францы? ?аан захава? тольк? герцагства Акв?тан?я, якое паменшылася ? памерах. Пачынаючы з гэтага часу назва Акв?тан?я паступова выцясняецца назвай Г?ень ( фр. : Guyenne ). Упершыню яна з'яв?лася ? Парыжск?м дагаворы , заключаным 12 красав?ка 1229 года пам?ж каралём Францы? Людов?кам IX Святым ? Раймундам VII Тулузск?м , як? саступ?? большую частку Лангедока Францы?.

У 1337 годзе кароль Францы? Ф?л?п VI запатрабава? ад Эдуарда III , караля Англ?? ? герцага Акв?танскага, вяртання феадальнага ?ладання герцагства Акв?танскага (Г?енскага). Эдуард у адказ запатрабава? для сябе карону Францы? па праве свайго паходжання ? па матчынай л?н?? ён бы? унукам караля Францы? Ф?л?п IV Прыгожага . Гэты канфл?кт спарадз?? пачатак Стагадовай вайны , падчас якой Плантагенеты ? Валуа дамагал?ся свайго панавання над Акв?тан?яй.

У 1360 годзе Англ?я ? Францыя падп?сал? Дагавор у Брэц?нь? , паводле якога Эдуард адма?ля?ся ад право? на карону Францы?, але застава?ся герцагам Акв?тан??. Аднак, у 1369 годзе дагавор бы? парушаны ? вайна працягнулася.

У 1362 годзе кароль Эдуард III зраб?? герцагам Акв?тан?? свайго старэйшага сына, Эдуарда, прынца Уэльскага . У 1390 годзе кароль Рычард II прызначы? герцагам Акв?тан?? свайго дзядзьку Джона Гонта , як? перада? гэты тытул сва?м нашчадкам.

Ста?шы каралём Англ??, сын Джона Гонта, Генрых IV , працягва? к?раваць ? Акв?тан?яй. Яго сын, Генрых V , атрыма? поспех у атрыманн? французскай кароны для сва?х нашчадка?, заключы?шы Дагавор у Труа ( 1420 ). Сын Генрыха, Генрых VI , бы? абвешчаны каралём Англ?? ? Францы? ? 1422 годзе, але паступова страц?? кантроль над уладанням? ? Францы?. Карал? Францы? з дынасты? Валуа , прэтэндуючы на панаванне над Акв?тан?яй, падавал? тытул герцага? Акв?танск?х сва?м старэйшым сынам, даф?нам . А ? 1453 годзе герцагства было канчаткова далучана да Францы?. З гэтага часу тытул герцага Акв?тан?? часам атрымл?вал? сыны французскага караля.

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Зноск?

↑ Адэмар бы? сынам Эменона , графа Пуацье ? 828 ? 839 гадах.

Б?бл?яграф?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Тейс Л. Наследие Каролингов. IX ? X века / Перевод с французского Т. А. Чесноковой. ? М .: ≪Скарабей≫, 1993. ? Т. 2. ? 272 с. ? (Новая история средневековой Франции). ? 50 000 экз. ? ISBN 5-86507-043-6 .
Перну Р. Алиенора Аквитанская / Пер. с франц. А. С. Васильковой. ? СПб. : Евразия, 2001. ? 336 с. ? 3000 экз. ? ISBN 5-8071-0073-5 .
Добиаш-Рожденственская О. А. Крестом и мечом. Приключения Ричарда I Львиное Сердце. М ., 1991
Жизнеописания трубадуров. М ., 1993

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Сайт Foundation for Medieval: Акв?тан?я (англ.)

[1] Адэмар бы? сынам Эменона , графа Пуацье ? 828 ? 839 гадах.

[1]