Гал?цка-Валынскае княства
або
Рускае карале?ства
? адно з буйнейшых княства?
Рус?
, размешчанае у вярхо?ях
Днястра
,
В?слы
,
Нарава
?
Прыпяц?
. Узн?кла ? вын?ку аб'яднання Гал?цкага ?
Уладз?м?ра-Валынскага княства?
(
1199
) уладз?м?ра-валынск?м князем
Раманам Мсц?слав?чам
(
1170
?
1205
).
Пячатка
Юрыя Львов?ча
. На аверсе надп?с: ≪S[igillum] Domini Georgi Regis Rusie≫ ? Пячатка гаспадара Георг?я, караля Рус?. На рэверсе: ≪S[igillum] Domini Georgi Ducis Ladimerie≫ ? Пячатка гаспадара Георг?я, князя Уладз?м?рскага.
Гал?цка-Валынскае княства ? перыяд к?равання
Юрыя ?? Тройдзенав?ча
(1323-1340)
Раман вё? няспынныя войны з суседзям? ? м?жусобныя войны на Рус?, у
1203
захап??
К?е?
? прыня? тытул
вял?кага князя к?е?скага
. Яго княжанне праходз?ла ? вострай барацьбе з гал?цк?м? баярам?.
Пасля смерц? Рамана (1205) Гал?цка-Валынскае княства распалася, частку земля? захап?л? венгры ? паляк?, запрошаныя гал?цк?м? баярам?. Зас?лле
баяра?
, нашэсц? ?ншаземных захопн?ка? выкл?кал? народнае абурэнне, таму ? 1219 бы? пакл?каны
Мсц?сла? Удатны
, як? ? 1221 годзе выгна? з Гал?чыны
венгра?
. Тады жа на Валын? прыйшо? да ?лады сын Рамана ?
Дан?ла
, як? ? 1229 пасля смерц? Мсц?слава Удатнага (1228) зно? аб'ядна? Гал?чыну з Валынню, але канчаткова падпарадкава? сабе гал?цк?х баяра? тольк? ? 1238 годзе.
Дан?ла Раманав?ч як ? яго бацька завалода? К?евам ? пасля цяжкай барацьбы з ?ншым? князям?,
Венгрыяй
?
Польшчай
аб'ядна? (1245) пад сваёй уладай усю Па?днёва-Заходнюю Русь. Дан??л праводз?? асцярожную пал?тыку па дачыненн? да
Залатой Арды
, нам?нальна прызна?шы сябе яе
васалам
. Ён выкарыста? перамовы з
рымск?м папам
?накенц?ям IV
для стаб?л?зацы? станов?шча на сва?х заходн?х межах, прыня? у
1254
ад папы тытул караля Рус?, але адмов??ся ад
царко?най ун??
.
У
1259
залатаардынск?
цемн?к
Бурундай
папра?дзе падпарадкава? Гал?цка-Валынскае княства, на яго загад мясцовыя княз? сам? зн?шчыл? умацаванн? амаль ва ?с?х сва?х гарадах. Пасля смерц? Дан?лы (1264) княства распалася на 4
удзелы
, як?я нам?нальна падпарадко?вал?ся гал?цкаму князю. Гал?цк?м? князям? паслядо?на был?:
Шварн Дан?лав?ч
(1264 ?1269),
Ле? Дан?лав?ч
(1269 ?1301),
Юрый Львов?ч
(1301?1308),
Андрэй
?
Ле? Юр'ев?чы
(1308?1323).
У 1323 баяры запрас?л? на сталец
мазавецкага князя
Баляслава Тройдзенав?ча
, як? прав?? да
1340
. Пасля яго баяры на чале з
Дзм?трыем Дзяцько
, як?я трымал? ? сва?х руках фактычную ?ладу, запрас?л? на сталец
Любарта Гедз?м?нав?ча
. Гал?цка-Валынскае княства апынулася пад уплывам
Вял?кага Княства Л?то?скага
. У
1352
, паводле пагаднення пам?ж
польск?м каралём
Каз?м?рам
з
вял?к?м князем
Альгердам
?
Кейстутам
, Гал?чына ?вайшла ? склад
Польшчы
, а Валынь у склад Вял?кага Княства Л?то?скага.
Для гаспадарк? Гал?цка-Валынскага княства характэрныя разв?тыя рамёствы, ная?насць вял?кай колькасц? гарадо? ? у XIII ст. звыш 80, з як?х найважнейшыя:
Гал?ч
,
Уладз?м?р
,
Церабо?ль
,
Перамышль
,
Дараг?чын
,
Луцк
,
Льво?
,
Угро?ск
. Важную ролю мела здабыча
сол?
. Знаходзячыся на скрыжаванн? водных ? сухапутных дарог, Гал?цка-Валынская Русь мела вял?кую ролю ? е?рапейск?м гандл?, вывозячы
хлеб
,
быдла
, соль, рамесныя вырабы. Кв?тнела мастацтва, был? пабудаваныя саборы, абарончыя збудаванн?, будынк? ?прыгожаныя белакаменным
разьбярствам
? бл?зк?я па тыпе ? аздабленню аналаг?чным пабудовам
Уладз?м?ра-Суздальскага княства
(
Успенск? сабор
ва Уладз?м?ры-Валынск?м (1160),
палац
, лесв?цы з сенцам?, палацавы храм у
Гал?чы
(сяр. XII ст.). Гал?ч бы? буйным цэнтрам кн?жнай справы.
- Га?л?цка-Валы?нскае княства
// Беларусь: энцыклапедычны даведн?к / Рэдкал.
Б. ?. Сачанка
(гал. рэд.) ? ?нш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Х?лькев?ч. ?
Мн.
:
БелЭн
, 1995. ? С. 204. ? 800 с. ?
5 000 экз.
?
ISBN 985-11-0026-9
.
- Крип’якевич I.
Галицько-Волинське княз?вство. 2 вид. ? Льв?в, 1999.
(укр.)