В?ленскае б?скупства  ? царко?на адм?н?страцыйная адз?нка рымска-катал?цкай царквы ? Вял?к?м Княстве Л?то?ск?м . Утворана паводле прыв?лея вял?кага князя л?то?скага Ягайлы ад 17 лютага 1387  г., зацверджана Папам Рымск?м Урбанам VI у 1388  г.

Падпарадко?валася Папству, з 1418  г. гнезненскаму арх?б?скупу . На чале стая? б?скуп , якому падпарадко?вал?ся амаль усе параф?? на Беларус? ? Л?тве (апроч параф?й Берасцейскага ваяводства ). Першы б?скуп ? Андрэй .

В?ленск? кап?тул (калег?я духо?ных асоб пры б?скупе) створаны ? 2-й палове 1388  г. пазнаньск?м б?скупам Дабрагостам паводле булы Папы Рымскага Урбана VI са згоды Ягайлы. У яго першапачаткова ?ваходз?л? пробашч, дэкан, 10 канон?ка?, з 1397  г. ? кусташ, з 1345  г. ? арцыдзяк, з 1522  г. ? прэлат-кантар. Для вырашэння важных падзей духо?нага жыцця б?скуп скл?ка? с?ноды духавенства. Першы с?нод адбы?ся ? канцы 1520 г. або пачатку 1521 г.

Штодзённым? справам? б?скупа займа?ся двор ( курыя ), як? падзяля?ся на канцылярыю, духо?ны суд ? прыватны двор б?скупа ( маршалак , падскарб? , кухм?стр , ключн?к ? ?ншыя прыдворныя). За 1387?1430 гг. на аснове фундуша? было створана 27 параф?яльных касцёла?, за 1431?1500 гг. ? 99 касцёла?, у 1-й палове XVI ст. ? 129 касцёла?. У сярэдз?не XVI ст. у 17 паветах ВКЛ дзейн?чала 259 параф?й (касцёла?), у 1790 г. ? 277 касцёла?. Параф?? был? аб’яднаны ? дэканаты. У XVIII ст. на Беларус? ?снавал? Аршанск?, Ашмянск?, Бабруйск?, Брасла?ск?, Ва?кавыск?, В?цебск?, В?шне?ск?, Гродзенск?, Л?дск?, Менск?, Наваградск?, Радашков?цк?, Ражанск?, Св?рск?, Слон?мск? ? Полацк? дэканаты. У сярэдз?не XVI ст. ва ?ладаннях В?ленскага б?скупства каля 2/3 вясковага насельн?цтва складал? цяглыя сяляне ^[1] .

У 1387  г. вял?к? князь л?то?ск? надда? В?ленскаму б?скупству воласць Та?рог?не на па?днёвым-усходзе сучаснай Л?твы, Бакшты на по?начы Меншчыны, Дубро?на каля Л?ды ? некальк? вёсак. Пазней б?скупства атрымала Стрэшын на Дняпры, Корань , Ганяв?чы ? Ва?чу , воласць Убарць (цяпер Лельчыцы ) на Мазыршчыне, Параф’янава каля Докшыц ? ?ншыя маёнтк?. У сярэдз?не XVI ст. уладанн? б?скупства ?ключал? каля 300 вёсак. Яны падзял?л?ся на сталовыя б?скупск?я (прыбытак ?шо? на патрэбы б?скупа ? яго памочн?ка?), сталовыя кап?тульныя (на ?трыманне кап?тула) ? прэстыман?яльныя (на патрэбы асобных канон?ка? кап?тула). Найбольш значным? б?скупск?м? маёнткам? был? Убарць ? ?гумен , сталовым? кап?тульным? Горваль ? Стрэшын, прэстыман?яльным? ? Бакшты, Корань, Ваняв?чы, Ва?ча (цэнтр маёнтку на пачатку XVII ст. перамясц??ся з Ва?чы ? Бягомль) ? ?нш.

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Б?скупы в?ленск?я
• Катал?цтва ? Беларус?
• Катал?цтва ? Л?тве

Зноск?

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Насев?ч В. Л. В?ленскае б?скупства // Энцыклапедыя г?сторы? Беларус? . У 6 т. Т. 2: Бел?цк ? Г?мн / Рэдкал.: Б. ?. Сачанка (гал. рэд.) ? ?нш.; Маст. Э. Э. Жакев?ч. ? Мн.  : БелЭн , 1994. ? 537 с. ? 20 000 экз.  ? ISBN 5-85700-142-0 .
• Stosunki litewsko-polskie w Djecezji Wile?skiej i nadu?ycia Partji Wszechpolskiej. Memorjał duchowie?stwa litewskiego . ? Wilno : Druk. J. Zawadzkiego, 1913. ? 66 s.