Вял??кая с?н??ца
[1]
(
Parus major
) ? птушка сямейства
с?н?цавых
атрада
вераб’?нападобных
. Самы буйны ? найбольш распа?сюджаны ?
Беларус?
в?д
с?н?цавых.
Да?жыня цела 14-16 см, размах крыла? 22-25 см, маса каля 20 г. Апярэнне галавы, горла, валляка ? падхвосця чорнае, на галаве з с?н?м адл?вам; чорная бл?скучая галава з белым? шчокам? ? чорны ≪гальштук≫ па сярэдз?не жо?тага споду цела, верхняя частка сп?ны жа?тавата-зялёная, крылы шаравата-блак?тныя са светлай папярочнай паласой, хвост амаль чорны з блак?тным напыленнем. 2 аз?яцк?я групы з белым або белаватым н?зам, а таксама з ал??кава-шэрым або ал??кава-зялёным верхам. Е?рапейская група з жо?тым н?зам ? ал??кава-зялёным н?зам. Маладыя з карычневым або бурым апярэннем замест чорнага, шчок? жа?таватыя.
Голас ? звонкае ≪п?нь-п?нь-чэржж≫. Песня громкая, звонкая ≪п?л?-п?л?-п?л?… ?н-ча-?н-ча≫.
Пашырана ?
Е?ропе
,
Аз??
? Па?ночна-Заходняй Афрыцы. Арэал ахопл?вае Палеарктыку (акрамя по?начы ? Г?малая?), а таксама ?нда-Малайск? рэг?ён. На Беларус? звычайны ? нават шматл?к? аселы ? качуючы ?з?мку в?д.
У дз?кай прыродзе сустракаецца ? разнастайных
лясах
, звычайна на адкрытых участках, узлесках, па берагах
вадаёма?
. Трымаецца таксама культурных ландшафта?. Гняздуецца ? гаях, парках, садах, у вербняках уздо?ж рэк, у л?сцевых ? мяшаных лясах, населеных пунктах.
Аселая, частка папуляцы? качуе альбо м?грыруе.
Корм?цца пераважна дробным?
насякомым?
, ?х л?чынкам? ? яйцам?, восенню ? з?мой часткова насеннем, на штучных кармушках ахвотна дзя?бе мяса ? сала.
За невял?к?м выключэннем, размнажаецца з канца студзеня па верасень, робячы 2 кладк? за сезон. Гняздуе ? дуплах ? пустэчах
дрэ?
, а таксама ? разнастайных н?шах як прыроднага, так ? антрапагеннага паходжання. Знешняя частка гнязда з няшчыльна ?кладзенага зялёнага моху з прымессю сухой травы (часам тольк? мох). Унутраная частка ? з касмыко? во?ны, валосся, шэрсц? ? пуху (часам з прымессю пёра?), добра пераплеценых пам?ж сабой. Унутраныя памеры залежаць ад прасторнасц? месца, у як?м знаходз?цца гняздо, дыяметр звычайна 5-6 см. Будуюць гняздо абедзве птушк? 4-7 дзён.
Яйк?
Яйк? (звычайна 6-11) эл?птычныя, часам ас?метрычныя, з вострым вузейшым канцом. Белыя, са слабым бляскам ? дробным? светла-чырвоным? плямкам? (часам зус?м белыя). Памеры: 18 х 13,5 мм.
Наседжванне працягваецца 13-14 сутак. Птушаняты вылятаюць з гнязда праз 19-21 сут.
Адрозн?ваецца 31 падв?д
[2]
, сярод ?х:
- P. m. major
? большая частка е?рапейскага арэала,
Малая Аз?я
, Цэнтральная Аз?я
- P. m. newtoni
?
Брытанск?я астравы
;
- P. m. excelsus
? по?дзень П?рэнейскага п-ва;
- P. m. corsus
? Сардз?н?я ? Корс?ка;
- P. m. aphrodite
? по?дзень Грэцы?, Крыт, К?пр, Балеары;
- P. m. bokharensis
? Забайкалле, Цэнтральная Аз?я;
- P. m. wladiwostokensis
?
Далёк? Усход
.
- ↑
Артыкул
С?н?цавыя
? адпаведнасц? з БЭ ? 18 тамах., Т.14. Мн., 2002, С.400-401
- ↑
ptushki.org
(нявызн.)
(недаступная спасылка)
.
Арх?вавана
з першакрын?цы 13 студзеня 2019.
Праверана 10 студзеня 2019.