Б?тва пад Палонкай
Асно?ны канфл?кт: Трынаццац?гадовая вайна
Дата	28 чэрвеня 1660
Месца	вакол?цы мястэчка Палонка , Наваградск? павет
Вын?к	рашучая перамога войска Рэчы Паспал?тай
Прац??н?к?
Рэч Паспал?тая Маско?ская дзяржава
Камандуючыя
Павел Ян Сапега Стэфан Чарнецк? Самуэль Км?ц?ч Аляксандр Палуб?нск? ?ван Хаванск?
С?лы бако?
8 тыс. л?то?ск?х ? 4 тыс. польск?х ваяро? [1] болей 20 тыс. [2]
Страты
300 заб?тым? 2 [1] ?3,5 [3] тыс. заб?тым?, 700 палонных

Б?тва пад Палонкай , Палонка?ская б?тва ( 28 чэрвеня 1660 ) ? адна з пераломных б?тва? Трынаццац?гадовай вайны ( 1654 ? 1667 ). Адбылася каля мястэчка Палонка на Наваградчыне . Скончылася перамогай аб'яднаных с?л Вял?кага Княства Л?то?скага ? Карале?ства Польскага над войскам Маско?скай дзяржавы .

Палонка?ская б?тва ? першая буйная перамога Рэчы Паспал?тай на канцавым этапе вайны, якая спын?ла маско?скую аблогу Ляхав?цкага замка ? прывяла да вызвалення зямель Вял?кага Княства Л?то?скага па Дняпро на ?сходзе ? Дзв?ну на по?начы.

Перадумовы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Па паразе абаронца? Вял?кага Княства Л?то?скага ? б?тве пад Шапялев?чам? ( 1654 ) войска Маско?скай дзяржавы , не сустракаючы супрац?ву, на працягу 1654 ? 1655 заняло амаль усе земл? дзяржавы. Захопн?к? ?зял? нават стал?цу В?льню . Далейшы наступ спын?ла ? 1655 годзе войска Швецы?, якая склала Кейданскую ун?ю з Л?твой ? распачала вайну з Польшчай. 3 л?стапада 1656  у Нямежы пад В?льняй Рэчы Паспал?тая склала перам?р'е з Маско?скай дзяржавай. За царом прызнава?ся тытул вял?кага князя л?то?скага, а польская шляхта пагаджалася з яго ?ладай над укра?нск?м? ? беларуск?м? землям? ? забавязвалася абраць цара на найбл?жэйшым сойме каралём польск?м. Маско?скае войска распачала вайну са шведам?.

У 1658 годзе, аднак, казак? перайшл? на бок Рэчы Паспал?тай. Вайна пам?ж РП ? Масквою аднав?лася, аднак польска-л?то?скае войска атрымала шэраг параза?. Да таго ж цар пад канец 1658 года падп?са? перам?р'е са Швецыяй ? нак?рава? войск? на земл? Рэчы Паспал?тай, якая працягвала з ёй ваяваць.

Пад канец 1659 РП распачала новыя перамовы з царом. Кароль спрабава? адцягнуць час, каб таксама паспець зам?рыцца са шведам?. Гэта разумел? ? руск?я, як?я ? часе перамо? распачал? з Полацку новы наступ на ВКЛ. На чале маско?скага войска бы? князь ?ван Хаванск?.

Праз В?льню , узя?шы Гродна , захап??шы Падляшша ? выраза?шы абаронца? Брэста , Хаванск? зб?ра?ся рушыць на Варшаву. Але аб'яднанне харугва? ВКЛ на чале з гетманам вял?к?м Па?лам Янам Сапегам ? войска? Кароны на чале з ваяводам руск?м Стэфанам Чарнецк?м прымус?л? захопн?ка? у лютым 1660 адыйсц? да Навагрудку . Маско?скае войска распачало амаль па?гадавую аблогу Ляхав?цкага замка .

3 Брэста праз Слон?м с?лы Рэчы Паспал?тай рушыл? на дапамогу абаронцам Ляхав?ча?. Па атрыманн? адпаведных звестак Хаванск? з большай часткай свайго войска (8 тыс. чал.) выступ?? ?м насустрач.

Пачатак [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Войск? сустрэл?ся пад Палонкай. Хаванск? з конн?цай ста? на правым флангу, на левым ? князь В. Шчарбаты, пасярэдз?не ? рэйтары ? пяхота. У цэнтры баявога шыхту войска Рэчы Паспал?тай размясц?лася дыв?з?я С. Чарнецкага (4 тыс. чал.), а на флангах ? харугвы П. Я. Сапег?, А. Г. Палуб?нскага ? С. Км?ц?ча (6 тыс. чал.).

Ход б?твы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Гусары Рэчы Паспал?тай распачал? ?мкл?вую атаку, у вын?ку якой змял?, пасекл? ? патап?л? маско?скую пяхоту. Непрыяцель, што стая? перад пераправай, змог зраб?ць тольк? адз?ны залп.

Паспяховай была атака гусара? ? панцырных, як?я прымус?л? маско?скую конн?цу ?цякаць. Гэта дазвол?ла арм?? Рэчы Паспал?тай нанесл? супольны ?дар па астатняй пяхоце захопн?ка?.

Вын?к? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Б?тва скончылася по?ным разгромам войска? Хаванскага: заг?нула каля 2 тыс. чал. пяхоты, яшчэ больш конн?ка?. Мноства ратн?ка?, у тым л?ку Шчарбаты, трап?ла ? палон. Хаванск? з рэшткам? войска адступ?? да Ляхав?ча?, зня? аблогу замка ? пача? ?мкл?вы адыход на Полацк. Абаронцы Рэчы Паспал?тай здабыл? шматл?к?я трафе?, мноства пораху, гармат, харчу.

Б?тва засведчыла пераход да Рэчы Паспал?тай стратэг?чнай ?н?цыятывы ? вайне ^[1] .

Памяць [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

2 л?стапада 1994 на месцы б?твы каля ?скрайку дарог? ля вёск? Палонка бы? урачыста ?сталяваны памятны камень. Правасла?ны ? катал?цк? святары асвяц?л? гэты памятны знак. Праз нейк? час памятны знак зруйнавал? невядомыя ^[4] .

У 2000 годзе сябры Баранав?цкай Рады ТБМ аднав?л? дра?ляную шыльду ? гонар Палонка?скай б?твы. Аднак яна прастаяла нядо?га ? таксама была зн?шчана невядомым?.

На 350-я ?годк? 28 чэрвеня 2010 на месцы б?твы бы? зладжаны невял?к? фестываль з удзелам прадста?н?ко? рыцарскага клуба? ^[5] .

Зноск?

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Кшыштаф Касажэцк?. Б?тва пад Палонкай 28 чэрвеня 1660 г. // ≪ Беларуск? г?старычны агляд ≫. Т. 11. Сш. 1?2. 2004.
• Саганов?ч Г. Невядомая вайна: 1654?1667 / Генадзь Саганов?ч. ? Мн.: Навука ? тэхн?ка, 1995.? 143, [2] с.: ?л. ? ISBN 5-343-01637-5 .
• Чарня?ск? М. Дзесяць б?тва? . ? В?льня: ≪Наша Будучыня≫, 2004. ? 64 с.
• Б?тва пад Палонкай // Вял?кае княства Л?то?скае: Энцыклапедыя . У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашко? (гал. рэд.) ? ?нш.; маст. З. Э. Герас?мов?ч. ? Мн. : Беларуская Энцыклапедыя , 2005. ? Т. 2: Кадэцк? корпус ? Яцкев?ч. ? С. 392. ? 792 с. ? ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2 .
• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Пал?крат ? Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашко? ? ?нш. ? Мн.: БелЭн., 2001. ? 576 с.: ?л. ISBN 985-11-0198-2 (т. 12), ISBN 985-11-0035-8 .