한국   대만   중국   일본 
Беларускае генерал-губернатарства ? В?к?педыя Перайсц? да зместу

Беларускае генерал-губернатарства

З В?к?педы?, свабоднай энцыклапеды?

Беларускае генерал-губернатарства (1772?1796), Беларускае ваеннае губернатарства (1801?1823), В?цебскае генерал-губернатарства (1823?1856) ? шэраг генерал-губернатарства? у Рас?йскай ?мперы? , як?я па сутнасц? тэрытарыяльна з'я?лял?ся пераемн?кам? адз?н аднаго. Першае генерал-губернатарства было створана з усходн?х зямель Вял?кага Княства Л?то?скага , атрыманых Рас?йскай ?мперыяй ? вын?ку першага падзелу Рэчы Паспал?тай .

Беларускае генерал-губернатарства (1772?1796) [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Беларускае генерал-губернатарства ? генерал-губернатарства ? Рас?йскай ?мперы? ? 1772 ? 1796 з цэнтрам у Маг?лёве .

Указ рас?йскай ?мператрыцы Кацярыны II беларускаму генерал-губернатару Пятру Пасеку ≪Аб скасаванн? ? Полацкай ? Маг?лё?скай губернях некаторых станцый ? паштовых дарог ? аб заснаванн? замест ?х новых≫ . По?ны збор закона? Рас?йскай ?мперы?. Збор першы. Т. 21, №15493 (фрагмент), 1782 год

Земл?, як?я атрымала Рас?йская ?мперыя ? 1772 у вын?ку першага падзелу Рэчы Паспал?тай , увайшл? ? склад Пско?скай [1] ( Пско?ская , Вял?калуцкая , Дзв?нская ? Полацкая прав?нцы? ) ? Маг?лё?скай губерня? ( Маг?лё?ская , Аршанская , Рагачо?ская ? В?цебская прав?нцы? ). Цэнтрам? губерня? стал? адпаведна Апочка ? Маг?лё?. З-за таго, што Апочка бы? маленьк?м горадам, губернск?м цэнтрам не?забаве ста? Полацк , куды было пераведзена губернскае пра?ленне (апарат к?равання).

Паводле ?казу Кацярыны II ад 28 мая 1772 [2] генерал-аншэф граф Захар Рыгорав?ч Чарнышо? (1722?1784) бы? прызначаны генерал-губернатарам Пско?скай ? Маг?лё?скай губерня?. Ва ?казе назва генерал-губернатарства (гэтак жа як ? месца гало?най рэз?дэнцы?) не ?казвалася, але ? далейшых указах ?мператрыцы Захар Чарнышо? менава?ся як ≪беларуск? генерал-губернатар≫, а яго падначаленая тэрыторыя як ≪Беларускае генерал-губернатарства≫ [3] . Сваёй рэз?дэнцыяй Чарнышо? выбра? Маг?лё?, дзе ? сва?м палацы пастав?? нават прататып царскага трона, на як?, пра?да, не садз??ся, а пры дзвярах сваёй канцыляры? ? швейцара?, прыбраных у мундз?ры с?няга колеру, з медным? булавам? ? ? мал?навых перавязях [4] .

Выданне ≪Устана?лення к?равання губерня? Усерас?йскай ?мперы?≫ (1775) прывяло да чарговых адм?н?страцыйных пера?тварэння?. Па?стала таксама пытанне аб мэтазгоднасц? далейшага аб'яднання ? складзе Пско?скай губерн? далучаных зямель Вял?кага Княства Л?то?скага разам з вел?каруск?м? землям?, на як?я не распа?сюджвал?ся выключэнн? з г.зв. ≪польск?х пра?≫. Сва?м указам ад 24 жн??ня 1776 Сенат Рас?йскай ?мперы? зацвердз?? праект Чарнышова аб стварэнн? дзвюх губерня? яго генерал-губернатарства: была створана Маг?лё?ская губерня (з былым тэрытарыяльным складам) ? Полацкая губерня (замест Пско?скай), ад якой аднял? Пско?ск? ? Вял?калуцк? паветы . У 1778 адбылася чарговая адм?н?страцыйная рэформа: 28 мая 1778 Полацкая губерня была пера?творана ? Полацкае намесн?цтва (1778?1796), а 4 чэрвеня 1778 Маг?лё?ская губерня ? у Маг?лё?скае намесн?цтва (1778?1796).

Цэнтральная частка Маг?лёва ? канцы XVIII ст. Акварэль М. Львова

Паводле ?казу рас?йскай ?мператрыцы Кацярыны II ад 4 лютага 1782 генерал-фельдмаршал Захар Чарнышо? бы? прызначаны на пасаду гало?накамандуючага (губернатара) у Маскве .

Новым ≪беларуск?м генерал-губернатарам≫ ста? Пётр Багданав?ч Пасек (1736?1804), як? з лютага 1782 менава?ся ≪выконваючым абавязк? беларускага генерал-губернатара≫, а са жн??ня 1782 ужо ≪беларуск?м генерал-губернатарам≫. Дакладная дата заняцця пасады невядомая, бо ?каз аб прызначэнн? Пасека на пасаду генерал-губернатара (дзесьц? летам 1782) не бы? уключаны ? По?ны збор закона? Рас?йскай ?мперы? [5] .

Беларускае генерал-губернатарства неаф?цыйна (а часта ? ? аф?цыйных дакументах) называлася як ≪беларуск?я губерн?≫, ≪беларуск?я прав?нцы?≫, ≪Беларуск? край≫, ≪Беларус?я≫ ц? ≪Белая Рас?я≫.

З пачаткам царавання рас?йскага ?мператара (1796?1801) Па?ла I мног?я пасады генерал-губернатара? (намесн?ка?) был? скасаваны, у прыватнасц? ? пасада беларускага генерал-губернатара, а тэрыторыя Полацкага (правобраз В?цебскай губерн? ) ? Маг?лё?скага намесн?цтва? у 1796 была аб'яднана ? адну Беларускую губерню (1796?1801) з цэнтрам у В?цебску , якая не ?ваходз?ла ? склад якога-небудзь генерал-губернатарства [6] .

Беларускае ваеннае губернатарства (1801?1823) [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Палац беларускага ваеннага губернатара , пазней ? в?цебскага генерал-губернатара, а пасля ? в?цебскага губернатара. Фотапашто?ка пачатку XX ст.

Беларускае ваеннае губернатарства ? ваеннае губернатарства ? 1801 ? 1823 з цэнтрам у В?цебску . Створана згодна з указам рас?йскага ?мператара (1801?1825) Аляксандра I ад 9 (21) верасня 1801 , як?м Беларуская губерня (1796?1801) падзялялася на дзве ? Беларуска-Маг?лё?скую ? Беларуска-В?цебскую губерн? ? як?м гэтыя новаствораныя губерн? стал? ?ваходз?ць у склад новастворанага Беларускага ваеннага губернатарства [7] [8] . У склад Беларускага ваеннага губернатарства ?ваходз?л? тольк? Беларуска-В?цебская ? Беларуска-Маг?лё?ская губерн?, узначальвалася ваенным губернатарам, менаваным по?насцю ≪беларуск?м ваенным губернатарам, к?руючым ? грамадзянскай часткай≫ ц? скарочана ≪беларуск?м ваенным губернатарам≫.

Беларускае ваеннае губернатарства неаф?цыйна (а часта ? ? аф?цыйных дакументах) называлася як ≪беларуск?я губерн?≫, ≪беларуск?я прав?нцы?≫, ≪Беларуск? край≫, ≪Беларус?я≫ ц? ≪Белая Рас?я≫.

Паводле ?каза Сената Рас?йскай ?мперы? ад 7 жн??ня 1823 Беларускае ваеннае губернатарства было рэарган?завана ? В?цебскае, Маг?лё?скае, Смаленскае ? Калужскае генерал-губернатарства.

В?цебскае генерал-губернатарства (1823?1856) [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Палац беларускага ваеннага губернатара , пазней ? в?цебскага генерал-губернатара, а пасля ? в?цебскага губернатара. Фотапашто?ка пачатку XX ст.

В?цебскае генерал-губернатарства ? умо?ная назва генерал-губернатарства ? 1823 ? 1856 з цэнтрам у В?цебску . Аф?цыйная назва генерал-губернатарства залежала ад сп?са губерня?, як?я падпарадко?вал?ся ? той ц? ?ншы час генерал-губернатару, а часам у справаводстве ?жывалася ? скарочаная форма генерал-губернатарства па назве яго цэнтра ? ≪В?цебскае генерал-губернатарства≫.

Генерал-губернатарства было створана паводле ?каза Сената Рас?йскай ?мперы? ад 7 жн??ня 1823 , як? рэарган?зава? Беларускае ваеннае губернатарства ? новае генерал-губернатарства (з цэнтрам у В?цебску), у склад якога на пачатку ?ключаюцца чатыры губерн? ? Беларуска-В?цебская , Беларуска-Маг?лё?ская , Смаленская ? Калужская . Аф?цыйна яно называлася ? 1823 ? 1831 як ≪В?цебскае, Маг?лё?скае, Смаленскае ? Калужскае генерал-губернатарства≫, а к?ра?н?к як ≪в?цебск?, маг?лё?ск?, смаленск? ? калужск? генерал-губернатар≫.

У сувяз? з па?станнем 1830?1831 гадо? , якое пачало ахопл?ваць ? М?нскую губерню , рас?йскай уладай было вырашана (указам Сената ад 8 студзеня 1831 [9] ) Калужскую губерню вылучыць са складу В?цебскага генерал-губернатарства, а М?нскую губерню, што яшчэ з 1 снежня 1830 знаходз?лася на ваенным станов?шчы, уключыць у яго склад. Генерал-губернатарства пачало аф?цыйна менавацца як ≪В?цебскае, Маг?лё?скае, Смаленскае ? М?нскае генерал-губернатарства≫, а яго к?ра?н?к як ≪в?цебск?, маг?лё?ск?, смаленск? ? м?нск? генерал-губернатар≫.

13 красав?ка 1831 паводле ?казу Сената М?нская губерня была вылучана са складу В?цебскага генерал-губернатарства ? стала падпарадко?вацца Гало?накамандуючаму Рэзервовай арм?яй, таму генерал-губернатарства з цэнтраму В?цебску ? 1831 ? 1856 пачало аф?цыйна менавацца як ≪В?цебскае, Маг?лё?скае ? Смаленскае генерал-губернатарства≫, а к?ра?н?к як ≪в?цебск?, маг?лё?ск? ? смаленск? генерал-губернатар≫.

Сва?м указам ад 18 л?пеня 1840 рас?йск? ?мператар М?калай I перайменава? Л?то?ска-В?ленскую ? Л?то?ска-Гродзенскую губерн? ? адпаведна В?ленскую ? Гродзенскую губерн?, а Беларуска-В?цебскую ? Беларуска-Маг?лё?скую губерн? ? у В?цебскую ? Маг?лё?скую губерн? [10] : ?мператарам загадвалася п?саць губерн? (Л?то?ска-В?ленскую, Л?то?ска-Гродзенскую, Беларуска-В?цебскую ? Беларуска-В?цебскую [11] ) проста ? па назве губернскага цэнтру (≪В?ленская губерня≫, ≪Гродзенская губерня≫, ≪В?цебская губерня≫, ≪Маг?лё?ская губерня≫), без азначэння? ≪Л?то?ская≫ ц? ≪Беларуская≫ ? без менавання ?х сукупна як адпаведна ≪л?то?ск?я губерн?≫ ? ≪беларуск?я губерн?≫ ва ?радавым справаводстве.

У рамках створанага ? 1823 ≪В?цебскага генерал-губернатарства≫ (1823?1856), якое ахопл?вала Беларуска-В?цебскую, Беларуска-Маг?лё?скую, Смаленскую ? Калужскую губерн?, у па?сядзённай мове чыно?н?ка? прав?нцы? ? стал?цы Маг?лё?ская ? В?цебская губерн? аф?цыйна-бюракратычна ? неаф?цыйна сукупна называл?ся (нават пасля 18 л?пеня 1840 ) як ≪беларуск?я губерн?≫, што не распа?сюджвалася на Смаленскую ? Калужскую губерн?, а само В?цебскае генерал-губернатарства называлася ≪беларуск?м≫ [12] . Акрамя таго, у справаводстве Сената Рас?йскай ?мперы? назва ≪беларуск?я губерн?≫ у аднос?нах да В?цебскай ? Маг?лё?скай ужывалася, нягледзячы на загад М?калая I ад 18 л?пеня 1840, на працягу ?сяго стагоддзя да 1890 -х гг. [13] [14]

Пасада в?цебскага, маг?лё?скага ? смаленскага генерал-губернатара была скасавана паводле ?каза Сената ад 17 (29) лютага 1856 г.

Сп?с генерал-губернатара?, ваенных губернатара? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Беларуск?я генерал-губернатары (1772?1796) [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Беларуск?я ваенныя губернатары (1801?1823) [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

В?цебск?я генерал-губернатары (1823?1856) [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Зноск?

  1. Тэрытарыяльна правобраз будучай Полацкай губерн? , а пасля В?цебскай .
  2. По?ны збор закона? Рас?йскай ?мперы?. Збор першы. Т. 19, №13807, 13808.
  3. Беларуск? генерал-губернатар (1782?1796) Пётр Пасек ва ?казах Кацярыны ?? менава?ся часам як ≪полацк? ? маг?лё?ск? генерал-губернатар≫. Гл.: По?ны збор закона? Рас?йскай ?мперы?. Збор першы. Т. 19, №17527.
  4. Ан?шчанка, Я.К. Беларусь у часы Кацярыны ??... С. 88.
  5. По?ны збор закона? Рас?йскай ?мперы?. Збор першы. Т. 21, №15434, 15493.
  6. По?ны збор закона? Рас?йскай ?мперы?. Збор першы. Т. 24, №17634.
  7. По?ны збор закона? Рас?йскай ?мперы?. Збор першы. Т. 26, №20004.
  8. Указам ад 9 (21) верасня 1801 Л?то?ская губерня падзялялася на дзве ≪л?то?ск?я≫ губерн? (В?ленскую ? Гродзенскую губерн?), а Беларуская губерня на дзве ≪беларуск?я≫ губерн? (В?цебскую ? Маг?лё?скую губерн?), як?я адразу пачал? п?сацца як ≪Л?то?ска-В?ленская губерня≫ (ц? ≪Л?то?ская В?ленская губерня≫), ≪Л?то?ска-Гродзенская губерня≫ (ц? ≪Л?то?ская Гродзенская губерня≫), ≪Беларуска-В?цебская губерня≫ (ц? ≪Беларуская В?цебская губерня≫) ? ≪Беларуска-Маг?лё?ская губерня≫ (ц? ≪Беларуская Маг?лё?ская губерня≫). Азначэнн? ≪Л?то?ска-≫ (≪Л?то?ская≫) ? ≪Беларуска-≫ (≪Беларуская≫) выкарысто?вал?ся для абазначэння тапан?м?чнага характару губерн? ? часта не ?казвал?ся. Пасады губернатара? ? губернск?х устано? таксама часта п?сал?ся з указаннем тапан?м?чнага характару губерн?: ≪л?то?ска-в?ленск? губернатар≫, ≪Л?то?ска-В?ленскае губернскае пра?ленне≫, ≪беларуска-в?цебск? губернатар≫, ≪Беларуска-В?цебскае губернскае пра?ленне≫ ? г.д. У аф?цыйных назвах пасады генерал-губернатара ц? генерал-губернатарства (з перал?кам губерня?, як?я ? ваходз?л? ? склад генерал-губернатарства) азначэнн? ≪Л?то?ская≫ ц? ≪Беларуская≫ у назве губерня? у 1801?1840 гг. не выкарысто?вал?ся: напрыклад, ≪в?цебск?, маг?лё?ск?, смаленск? ? калужск? генерал-губернатар≫, ≪в?ленск? ваенны, гродненск?, беластоцк? ? м?нск? генерал-губернатар≫ ? г.д. Пасля падзелу (паводле таго ж указа ад 9 (21) верасня 1801 г.) Маларас?йскай губерн? на дзве губерн? (Чарн?га?скую ? Палта?скую) яны таксама пэ?ны час п?сал?ся як Маларас?йска-Палта?ская губерня (альбо ≪Маларас?йская Палта?ская губерня≫) ? Маларас?йска-Чарн?га?ская губерня (≪Маларас?йская Чарн?га?ская губерня≫).
  9. По?ны збор закона? Рас?йскай ?мперы?. Збор друг?. Т. 6, аддзяленне 1, № 4244.
  10. По?ны збор закона? Рас?йскай ?мперы?. Збор друг?. Т. 15, аддзяленне 1, №13678.
  11. М?нская губерня ва ?казе не ?пам?налася, бо не мела азначэння ≪Л?то?ская≫ ц? ≪Беларуская≫ у сваёй аф?цыйнай назве.
  12. Долбилов, М.Д. Русский край... С. 196.
  13. Цьв?кев?ч, А. ≪Западно-руссизм≫... С. 15.
  14. У Рас?йскай ?мперы? ? 1841?1917 гг. надрукавана каля 190 кн?жак ? брашур са словам ≪Белоруссия≫ на тытуле: у 1853?1856 гг. выйшла кн?га Па?ла Шп?ле?скага ≪Путешествие по Полесью и Белорусскому краю≫; у 1855 г. ? М?ха?ла Без-Карн?лов?ча ≪Исторические сведения о примечательнейших местах в Белоруссии≫; у 1857 г. ? Вос?па Турчынов?ча ≪Обозрение истории Белоруссии с древнейших времен≫ ? г.д. Прычым тэрм?н ≪Беларусь≫ (≪Белоруссия≫) у кн?гах Шп?ле?скага, Без-Карн?лов?ча, Турчынов?ча ? мног?х ?ншых датычы?ся тольк? Маг?лё?скай ? В?цебскай губерня?. Гл.: Латышонак, А. Г?сторыя Беларус?... С. 65.
  15. Рэдк? выпадак, кал? в?цебск?, маг?лё?ск? ? смаленск? генерал-губернатар названы ? аф?цыйным пастана?ленн? Кам?тэта м?н?стра? Рас?йскай ?мперы? як ≪беларуск? генерал-губернатар≫.

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

  • Ан?шчанка, Я.К. Беларусь у часы Кацярыны ?? (1772?1796) / Я.К. Ан?шчанка ; пад рэд. У.А. Сосна. ? М?нск : Веды, 1998. ? 220 с.
  • Ан?шчанка, Я.К. ?нкарпарацыя: Л?то?ская прав?нцыя ? падзелах Рэчы Паспал?тай / Я.К. Ан?шчанка. ? М?нск : Хурс?к , 2003. ? 470 с.
  • Большакова, О.В. Российская империя: система управления. Современная зарубежная историография: аналитический обзор / О.В. Большакова ; Центр социал. науч.-информ. исслед. Отд. отеч. и зарубеж. истории; Отв. ред. В.М. Шевырин. ? М., 2003. ? 92 с. [1] (недаступная спасылка)
  • Витебская губерния: государственные, религиозные и общественные учреждения (1802?1917) / Т.Е. Леонтьева [и др.]; сост. Т.Е. Леонтьева, Д.Л. Яцкевич; редкол.: А.К. Голубович (гл. ред.) [и др.]. ? Минск : БелНИИДАД, 2009. ? 524 с.
  • Долбилов, М.Д. Русский край, чужая вера: Этноконфессиональная политика империи в Литве и Белоруссии при Александре II / М.Д. Долбилов. ? М. : Новое литературное обозрение, 2010. ? 1000 с.
  • Зайончковский, П.А. Правительственный аппарат самодержавной России в XIX в. / П.А. Зайончковский. ? М. : Мысль, 1978. ? 288 с.
  • Латышонак, А. Г?сторыя Беларус? ад сярэдз?ны XVIII ? да пачатку ХХ? ст. / А. Латышонак, Я. М?ранов?ч. ? В?льня?Беласток : ?нстытут беларус?стык?, Беларускае г?старычнае таварыства, 2010. ? 368 с.
  • Лысенко, Л.М. Губернаторы и генерал-губернаторы Российской империи (XVIII ? начало XX века) / Л.М. Лысенко. ? М. : МПГУ, 2001. ? 2-е изд. ? 358 с.
  • Цьв?кев?ч, А. ≪Западно-руссизм≫: Нарысы з г?сторы? грамадзкай мысьл? на Беларус? ? Х?Х ? пачатку ХХ в. / А. Цьв?кев?ч. ? 2-е выд. ? М?нск : Навука ? тэхн?ка, 1993. ? 352 с.

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]