Барская канфедэрацыя ( 1768 ? 1772 ) ? вайскова-пал?тычная канфедэрацыя Рэчы Паспал?тай , абвешчаная ? мястэчку Бар, дзеля абароны ?нутранай ? знешняй незалежнасц? Рэчы Паспал?тай, нак?раваная супраць рас?йскай агрэс?? ? супраць караля Стан?слава А?густа Панято?скага.

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У 1767?1768, Рас?йск?я ?лады прымус?л? сейм Рэчы Паспал?тай выканаць нявыгадныя загады. У адказ на гэта, ? асабл?ва на арышт ? выгнанне некаторых дыс?дэнта?, а менав?та б?скупа К?ева Юзафа Залускага, б?скупа Кракава Каетана Солтыка, ? гетмана Вацлава Ржэвуцкага з яго сынам Севярынам. Магнаты Адам Крас?нск? , Каз?м?р Пуласк? ? М?хал Крас?нск? ? ?х саюзн?к? вырашыл? ?тварыць канфедэрацыю ? законную ваенную асацыяцыю, якая б супрацьстаяла ?раду.

Прынцыповай мэтай Барскай канфедэрацы? была абарона незалежнасц?, правядзенне Рэччу Паспал?тай самастойнай знешняй ? ?нутранай пал?тык?, выгнанне чужаземных войска?. У гэтым бачы?ся, несумненна, яе паз?ты?ны ? патрыятычны бок. Адначасова барычане рашуча выступ?л? ? абарону вяршэнства катал?цкай царквы, шляхецк?х право? пры ?гнараванн? спачатку як?х-небудзь ?стотных дзяржа?ных рэформа?. Пры гэтым трэба ?л?чваць, што ?дэалог?я канфедэрацкага руху на давол? працяглым адрэзку часу яе ?снавання мянялася. Яна карэкц?равалася ? залежнасц? ад абстав?н часу, м?жнароднай с?туацы?, змен у к?ра?н?цтве, але па сутнасц? заставалася той жа. Адз?н з буйнейшых даследчыка? г?сторы? Барскай канфедэрацы? польск? г?сторык У. Канапчынск? сцвярджа?, што яна ≪была ? засталася да канца≫ рухам шляхецк?м у арган?зацы? ? практыцы. Канфедэрацыя была шляхецкай па духу, але далёка не шляхецкай паводле сасло?най прыналежнасц? яе ?дзельн?ка?. Давол? шырок? ?дзел у ёй узял? прадста?н?к? сялянства ? мяшчанства. 3 таго факта, што шляхта змагла ?цягнуць у канфедэрацк? рух людзей н?жэйшых стана?, яшчэ не вын?кала, што гэты рух ме? цалкам дэмакратычны напрамак ц? агульнасасло?ны грамадск? характар. ? сялянства, ? мяшчанства, далучы?шыся да гэтага руху, пакуль што служыла ?нтарэсам шляхецкай Рэчы Паспал?тай. Пашырэнне сацыяльнай базы канфедэрацы? пагражала змене яе сутнасц?. Кал? б было больш уваг? да ≪паспольства≫, канфедэрацыя магла б узняцца да па?стання ? хаця б часткова стаць народным рухам. ^[1]

Кароль Стан?сла? А?густ пазна?шы аб канфедэрацы?, ?мкну?ся спачатку дзейн?чаць павольна, нягледзячы на тое, што канфедэрацыя ? сва?м ман?фесце абышла яго ма?чаннем, але кал? наступныя м?ралюб?выя дзеянн? стал? немагчымым?, вял?к? гетман Францыск Бран?цк? з войскам ? генералы Апракс?н ? Крачэтн?ка? выступ?л? супраць канфедэрата? ? ?зял? Бар. Аднак, адначасовы ?сплёск Кал?е?шчыны на Укра?не стымулява? пашырэнне канфедэрацы? па ?с?х усходн?х абласцях Польшчы ? нават у Л?тве . Канфедэраты звярну?ся за дапамогай з-за мяжу ? ?несл? ?клад у выкл?к вайны пам?ж Рас?яй ? Асманскай ?мперыяй ( Руска-турэцкая вайна, 1768-1774 ).

С?лы Канфедэрацы? пад камандаваннем ?гнацыя Мальчэ?скага, М?хала Яна Паца ? Караля Стан?слава Радз?в?ла, выйграл? некальк? б?тва? з руск?м?, ? нарэшце, ?гнаруючы караля, паслал? пасло? ус?м асно?ным Е?рапейск?м па?намоцтвам. У 1770 Рада Барскай канфедэрацы? перамясц?лася ад яе першапачатковага месца ? С?лез?ю , адкуль вяла дыпламатычныя перамовы з Францыяй , А?стрыяй ? Турцыяй з мэтай фарм?равання саюза супраць Рас??. Версальск? суд пасла? Шарля Франсуа Дзюмур'е , для таго каб ён дапамог канфедэратам арган?заваць войска. Пад яго ?плывам фракцыя перастала прызнаваць Стан?слава А?густа, ? ? той час, кал? кароль вё? перамовы з мэтай далучыцца да канфедэрацы?, яго супраць вол? значнай частк? канфедэрата? ? французскага ?рада абвясц?л? тыранам. Пасля гэтага кароль далучы?ся да рускай фракцы?, ман?фест, выдадзены супраць яго, бы? разам з тым апошн?м актам канфедэрацы?, нягледзячы на ваенную рэарган?зацыю, якую ? 1770 ? 1771 гг. ?мкну?ся зраб?ць Дзюмур'е. канфедэрацыя страц?ла ?сякае значэнне. Каля 1776 г. зн?кл? апошн?я яе сляды.

Зноск?

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Барская конфедерация // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : В 86 томах (82 т. и 4 доп.)  (руск.) . ? СПб. , 1890?1907.