Ас?н?бойн
(
англ.
:
Assiniboine
; саманазва:
Nak?ota
) ?
?ндзейск? народ
, карэнныя жыхары
ЗША
?
Канады
. Жывуць пераважна ?
Мантане
?
Саскачэван
. Агульная колькасць (2017 г.) - 5 200 чал.
[1]
Ас?нбойн разам са
сто?н?
?я?ляюць сабою ?сходнюю гал?ну народа?
с??
? карыстаюцца агульнай саманазвай
накота
. У
XVII
ст. ?х супольныя продк? жыл? ? лясной зоне на захад ад
Вял?к?х азёр
. Назва
ас?н?бойн
(
assinispwas'n
, л?таральна ≪каменныя катлы≫) трап?ла ? е?рапейск?я мовы з
мовы аджыбвэ
. Пад ц?скам
алганк?на?
, што карыстал?ся
агнястрэльнай зброяй
, частка ?сходн?х с?? была вымушана рухацца далей на захад уздо?ж
рак? Саскачэван
, другая перасял?лася на
раку М?суры
[2]
. Каля
1790
г. ад перасяленца? на захад адлучыл?ся сто?н?.
Вусная г?сторыя
ас?н?бойн шмат апавядае пра перасяленне на захад ? по?дзень, пошук? зямель з вечнай з?мой ? вечным летам. У сярэдз?не
XVIII
ст. група ас?н?бойн на
рацэ М?суры
асво?ла
конегадо?лю
? пачала качавы лад жыцця. Для ас?н?бойн на
рацэ Саскачэван
конегадо?ля до?г? час заставалася другасным заняткам. Яны здабывал? ? гандлявал? футрам, паспяхова суперн?чал? з
кры
,
чарнаног?м?
?
гравантрам?
. У вын?ку кантакта? з е?рапейцам? ?
1781
г.,
1836
г. ?
1845
г. ас?нбойн перажыл? тры моцныя
эп?дэм??
, што прывял? да скарачэння ?х колькасц? ? змена? сацыяльнага ладу.
Частка па?днёвых ас?н?бойн удзельн?чала ?
?ндзейск?х войнах
на баку
дакота
?
шаена?
, аднак пацярпела паражэнне. Да канца
XIX
ст. у вын?ку скарачэння насельн?цтва ? вын?шчэння
б?зона?
усе тэрытарыяльныя групы гэтага народа апынул?ся ? залежнасц? ад дапамог? з боку ?лада?
ЗША
?
Канады
? был? вымушаны падп?саць м?рныя пагадненн?.
У нашы дн? ас?н?бойн прызнаюцца як ≪першасная нацыя≫ з боку Канады. Асобныя групы ас?н?бойн вызначаюцца як а?таномныя нацы? з правам самак?равання з боку ЗША.
Пасля перасялення на
Вял?к?я ра?н?ны
асно?ным заняткам ас?н?бойн стала
паляванне
на б?зона? ? футравых жывёл. Был? вядомы пешае загоннае паляванне з дапамогай
сабак
, коннае паляванне з пераследам параненай жывёлы, паляванне з дапамогай пастак. Ас?н?бойн, што жыл? каля буйных водных крын?ц, таксама займал?ся сезонным
рыбало?ствам
з
берагу
або
каноэ
. Важнае значэнне ме?
гандаль
з ?ншым?
?ндзейск?м?
народам? ? е?рапейск?м? перасяленцам?.
Сярод ас?н?бойн наз?ра?ся жорстк? падзел працы
[3]
. Маладыя юнак? л?чыл?ся во?нам?. Пасля жан?цьбы яны разглядал?ся пераважна як здабытчык?-паля?н?чыя. Жанчыны магл? суправаджаць мужчын падчас палявання, каб дапамагчы ? апрацо?цы здабычы, аднак ?х гало?ным? заняткам? был? клопат пра дзяцей, жытло, выраб
вопратк?
, гарбарства ? ?нш.
Сезонны лагер пашыранай сям'?. Малюнак 1840-х гг.
Асновай сацыяльнага ладу была вял?кая пашыраная
сям'я
, якая качавала ?здо?ж пэ?най тэрыторы? ? жыла ? сезонных лагерах з
тып?
. На чале такой сям'? стая? правадыр. Звычайна гэта бы? сталы паважаны мужчына, як? распараджа?ся паляваннем ? гандлем. Яго ?лада не была безумо?най.
Сем'? аб'ядно?вал?ся ? буйныя тэрытарыяльныя групы. Яны сустракал?ся пераважна ?летку для арган?зацы?
рэл?г?йных
цырымон?й. Тольк? ? некаторых выпадках буйныя тэрытарыяльныя групы сцвярджал? агульнае паходжанне. Падчас войн ? м?рных пагаднення? яны вылучал? агульных ваенных правадыро?. У
XIX
ст. на тэрыторы?
ЗША
?
Канады
нал?чвалася каля 35 буйных тэрытарыяльных груп.
Традыцыйная вопратка шылася са скур дз?к?х жывёл. Распа?сюджаная
зброя
?
дз?да
,
лук
?
стрэлы
,
булава
,
нож
,
сякера
? г. д.
Святы
мел? сезонны сакральны характар, был? прысвечаны гадавому гаспадарчаму цыклу. Важную ролю адыгрывал? мужчынск?я
танцы
. Асабл?вае месца займа?
танец сонца
. Ас?н?бойн захавал? багатую вусную традыцыю
г?старычных
падання?,
м?фа?
,
казак
,
легенд
.
У нашы дн?
мова
ас?н?бойн звычайна вылучаецца як самастойная, аднак частка вучоных сцвярджае, што яна ?я?ляе сабою некальк?
дыялекта?
мовы
дакота
. З
XIX
ст. карыстаюцца
алфав?там
на аснове
лац?нк?
.
Традыцыйная
рэл?г?я
заснавана на
ан?м?стычных
уя?леннях аб ?снаванн? шматл?к?х духа? ? абезасобленых с?л, што к?руюць
сусветам
. Важную ролю ?
м?фалог??
адыгрываюць культурныя геро?. Вылуча?ся пласт
шамана?
, як?я займал?ся лекаваннем. Арган?зацыя супольных рэл?г?йных рытуала? належыць часовым рэл?г?йным правадырам, звычайна старым людзям.
Мног?я сучасныя верн?к? спавядаюць
хрысц?янства
.
Зноск?