Аглаб??ды  ? арабская феадальная дынастыя ? ?фрык?? (сучасны Тун?с ), якая к?равала ? 800 ? 909 гадах. Заснавальн?к ? ?браг?м ?бн аль-Аглаб ( 800 ? 812 ), сын аднаго з военачальн?ка? хал?фата Абас?да? , намесн?ка ?фрык?? ? 785 ? 787 гадах.

Абап?раючыся на арабскую ваенную арыстакратыю ? вярх? гарадскога насельн?цтва, Аглаб?ды стварыл? ? рамках Абас?дскага хал?фата незалежны сун?цк? эм?рат са стал?цай у Кайруане , але пад сюзерэн?тэтам Абас?да? . У с?стэме к?равання яны прытрымл?вал?ся ?х пал?тык?; бы? створаны цэнтрал?заваны адм?н?страцыйны апарат на чале з в?з?рам , кяц?бам? ( сакратарам? ), як?я загадвал? асобным? гал?нам? к?равання, ? вярхо?ным кадз? ( суддзёй ), як? сачы? за захаваннем прынцыпа? шарыяту . Разумнае к?раванне, шырокае ?рыгацыйнае буда?н?цтва , укараненне новых прыёма? земляробства прывял? да ?здыму сельскай гаспадарк? ? рамёства? ( суднабудаванне , выпла?ка метала? , выраб збро? ? асаднай тэхн?к?, ша?ковых , парчовых ткан?н, выраба? са шкла, паласа? ? ?нш.).

У эм?раце са змяшаным араба-раманск?м, часткова берберск?м насельн?цтвам хутка ?шо? працэс араб?зацы?. Да гэтага ? значнай ступен? прыводз?л? шырок?я сувяз? з Усходам, заснаванне ? Кайруане акадэм?? ≪Дом мудрасц?≫ ( Байт аль-х?кма ), грамадск?х б?бл?ятэк , пераклады на арабскую мову лац?нск?х твора? па прыродазна?чым навукам ? г.д. Хоць большасць насельн?цтва пры Аглаб?дах складал? хрысц?яне , вядучая роля ? рэл?г?йна - пал?тычным жыцц? належала мусульманам- сун?там .

У VIII стагоддз? прадста?н?к? арабскай арыстакраты? Аглаб?да? змагал?ся з берберск?м? харыджыцк?м? па?станням? ?бадз?та? , як?я ахап?л? ?сю Па?ночную Афрыку . У 849 годзе вярхо?ны кадз? Сахнун ?бн Са?д здзейсн?? рэл?г?йную рэформу, зацвердз?? мал?к?зм у якасц? гало?най рэл?г?йнай дактрыны. У гал?не знешняй пал?тык? Аглаб?ды выступал? як саюзн?к? Абас?да? , супрацьстаял? Амеядск?м к?ра?н?кам ?спан?? , Рустам?дам , ?дрыс?дам ? ?ншым ал?дск?м к?ра?н?кам Магрыба , у 1180 годзе адб?л? напад ег?пецк?х войска? Тулун?да? . У 827 ? 902 гадах падчас до?гай вайны, у перыяд к?равання З?ядэт-Алаха I , яны выгнал? в?зантыйца? з С?цыл?? , у 840 годзе высадз?л?ся на по?дн? Апен?нскага па?вострава (у Калабры? ), у 846 годзе здзейсн?л? напад на Рым . Аднак па?станне арабскай арыстакраты? ? апаз?цыя фак?ха? (правазна?ца?), як?я абв?навачвал? Аглаб?да? у пагардзе асно?ным? прынцыпам? ?сламу , прымус?л? эм?ра? аддал?цца ад арабскага войска ( джунда ) ? мяшчан, усё больш абап?раючыся на асаб?стых кл?ента? ( мавал? ) са славян ( сакал?ба ) ? лангабарда? , а таксама на чорную гвардыю аб?да? ( рабо? ).

З прычыны падатковага ц?ску, эксплуатацы? чыно?н?ка? ? суперн?цтва плямёна? улада Аглаб?да? аслабла ? ? рэшце рэшт пала пад нац?скам шы?цк?х руха?. Шы?ты, як?я абап?рал?ся на плямёны кетама , разб?л? Аглаб?да?. Апошн? эм?р , З?ядэт-Алах ??? , у 909 годзе бег з рэз?дэнцы? эм?ра? Ракады , якая стала цэнтрам нова?творанага хал?фата Фац?м?да? .

Эм?ры дынасты? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• ?браг?м ? ?бн эль-Аглаб ? 800?812
• Абдалах ? ?бн ?браг?м ? 812?817
• З?ядэт-Алах ? ? 817?838
• Абу ?каль ?бн эль-Аглаб ? 838?841
• Мухамед ? ?бн эль-Аглаб ? 841?856
• Ахмед ?бн Мухамед ? 856?861
• З?ядэт-Алах II ? 863?864
• Мухамед ?? ?бн Ахмед эль-Ма?т ? 864?875
• ?браг?м ?? ?бн Ахмед ? 875?902
• Абдалах ?? Мухамед ? 902?903
• З?ядэт-Алах III ? 903?909

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Укра?нська радянська енциклопед?я. В 12-ти томах / За ред. М. Бажана. ? 2-ге вид. ? К.: Гол. редакц?я УРЕ, 1974?1985. (укр.)
• Советская историческая энциклопедия. Москва, 1961. (руск.)
• Африка. Энциклопедический справочник. Т. 1-2. Москва, 1986. (руск.)

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• На В?к?схов?шчы ёсць медыяфайлы па тэме Аглаб?ды