?мперыя ? Сярэдняй Аз??
Дзяржава Ц?мурыда?
перс. : ????????
Сцяг
Дзяржава Тамерлана
<   <   <   <     >   >   >   > 1370  ? 1526
Стал?ца	Самарканд , Герат
Мова(ы)	Чагатайская Перс?дская
Аф?цыйная мова	перс?дская ? чагатайская мова
Рэл?г?я	?слам
Грашовая адз?нка	Дынар
Плошча	4 600 000 км² (1405)
Форма к?равання	Феадал?зм , манарх?я , Тэакратыя ? абсалютная манарх?я
Дынастыя	Ц?мурыды
Султан
? 1370?1405	Тамерлан
Дынастыя Ц?мурыда?
Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

Ц?мурыды  ? дынастыя нашчадка? Тамерлана (Ц?мура) , якая к?равала ? Маверанахары , ?ране ? ?нды? з 1370 па 1526 год.

У год смерц? Тамерлана ( 1405 ) яго сын Шахрух валода? Харасанам ; з унука? Тамерлана П?р-Мухамед, сын Джэганг?ра, к?рава? у Афган?стане , Амар ? Абу-Бекр (сыны М?ран-шаха ) ? у Азербайджане ? Багдадзе , П?р-Мухамед, Рустэм ? ?скендэр (сыны Амар-шэйха) ? у Фарсе ? Эраке Перс?дск?м; сын М?ран-шаха, Хал?ль-Султан , стая? у Ташкенце з войскам, сабраным для паходу на К?тай .

Ц?мур прызначы? сва?м спадчынн?кам П?р-Мухамеда, сына Джэханг?ра; але ён не бы? прызнаны.

Ц?мурыды ? Маверанахры [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Хал?ль-Султан валода? Маверанахрам з 1405 па 1409 гады, але затым, атрыма? паразу ? бы? вымушаны прызнаць вярхо?ную ?ладу Шахруха , абвешчанага султанам у Гераце ( 1405 ? 1447 ).

З 1409 па 1449 год Маверанахрам к?рава? сын Шахруха М?рза Улугбек .

Пасля яго смерц?, Маверанахрам к?рава? яго сын Абд ал Лац?ф , а пасля яго забойства пляменн?к Улугбека Абдула ?бн ?браг?м султан .

З 1451 па 1457 год Маверанахрам к?рава? Абу Се?д. У 1457 годзе ён здоле? аб'яднаць дзяржавы тымурыда? у Маверанахры ? Харасане ? адну дзяржаву.

З 1469 па 1494 год Маверанахрам к?рава? сын Абу Са?да ? Султан Ахмед м?рза .

Ц?мурыды ? Харасане [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Багдада Ц?мурыды пазбав?л?ся яшчэ ? 1405 годзе, Азербайджана  ? у 1408 годзе (перамога Кара-Юсуфа , правадыра Кара-Каюнлу ); астатн?я вобласц? паступова падпарадкава? сваёй ?ладзе Шахрух . П?р-Мухамед у 1406 годзе бы? разб?ты Хал?ль-Султанам ? ? 1407 заб?ты, пасля чаго Шахрух заня? Харасан . У 1409 годзе ён заваява? Маверанахар ? прызначы? там к?ра?н?ком свайго сына Улугбека , у 1414 годзе ?ц?хам?ры? па?станне ?скандэра ? прызначы? к?ра?н?ком Фарса свайго сына ?браг?ма ( 1414 ? 1435 ; пасля яго сын яго Абдалах, 1435 ? 1445 ).

Шахрух здзейсн?? некальк? пахода? на Азербайджан ? ? 1436 годзе падпарадкава? сабе гэту кра?ну; к?ра?н?ком яе ? якасц? васала Шахруха бы? прызначаны Джэхан-шах (сын Кара-Юсуфа). Шахрух ? яго сыны клапац?л?ся пра ?зняцце дабрабыту сва?х ?ладання? ? заступал?ся за асвету (адна?ленне Мэрва ? 1410 годзе; абсерваторыя ? астранам?чныя табл?цы Улугбека ).

У канцы валадарання Шахруха смуты аднав?л?ся, ? пасля яго смерц? дзяржава распалася; Улугбек у 1449 годзе бы? заб?ты сва?м уласным сынам Абд ал Лац?фам . Харасанам авалода? унук Шахруха, Абу-л-Кас?м Бабур ( 1450 ? 1457 ), Маверанахрам ? унук М?ран-шаху , Абу-Се?д ( 1451 ? 1469 ).

Джэхан-шах, як? адпа? ад Ц?мурыда?, у 1452 годзе захап?? Фарс, у 1457  ? Харасан , але саступ?? гэту вобласць Абу-Се?ду , як? на каротк? час ( 1457 ? 1468 ) аднав?? адз?нства дзяржавы Ц?мурыда?. Спроба скарыстацца смерцю Джэханшаха ( 1467 ) для заваявання Азербайджана была прычынай г?бел? Абу-Се?да: ён бы? узяты ? палон (31.01.1469) ? заб?ты Узун-Хасанам , правадыром племя Ак-Каюнлу .

Ц?мурыды ? Маверанахры ? Харасане пры к?раванн? Абу-Се?да ? яго пераемн?ка? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Сын Абу-Се?да, Султан Ахмед м?рза ( 1469 ? 1494 ), валода? тольк? Маверанахрам; ?ранск?я ?ладанн? Ц?мурыда? перайшл? пад уладу ?ншага нашчадка Ц?мура (праз Амар-шэйха), Хусайна Байкары ( 1469 ? 1506 ), двор якога (у Гераце ) заста?ся адным з цэнтра? асветы.

Ахмед ? Хусейн был? апошн?м? моцным? к?ра?н?кам? з дынасты? Ц?мурыда?; уладанн? Ц?мурыда? был? заваяваны качавым? ?збекам? , правадыр як?х Шэйбан? ? 1500 годзе захап?? Маверанахар , у 1507  ? Харасан . Пляменн?к Ахмеда Бабур пасля некальк?х спроба? выцесн?ць Шэйбан?-хана з Маверанахра абгрунтава?ся ? Кабуле ( 1504 ), адкуль у 1511 годзе, пасля смерц? Шэйбан?, ?зно? заваява? Маверанахар, але ?жо ? 1512 годзе канчаткова ачысц?? кра?ну ? пасля заснава? ?мперыю Вял?к?х Магола? у ?нды?.

Ц?мурыды ? паэты, вучоныя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Некаторыя прадста?н?к? дынасты? ?слав?л?ся як вучоныя ? л?таратары.

• Улугбек бы? вял?к?м астраномам ? матэматыкам .
• Хусайн Байкара (пад псе?дан?мам Хусайн? ) ? Бабур  ? вядомым? паэтам? .
• Бабур вядомы таксама як а?тар г?старычных мемуара?.
• Унук Ц?мура Абу Бакр п?са? вершы ^[1] .
• Унук Ц?мура Султан ?скандэр Шыраз? бы? паэтам.
• Сын М?ран-шаха Хал?ль-Султан таксама п?са? вершы.
• Унук Ц?мура, сын Шахруха  ? Байсанкур , заснавальн?к мастацкай галерэ? ? Гераце .
• Дачка Бабура ? Гульбадан-Бег?м была адз?най жанчынай-г?сторыкам у сярэднявечнай ?нды?.
• Нашчадак Бабура ? Зебун?са была вядомай паэтэсай на Усходзе.

Шэдэ?ры дойл?дства Ц?мурыда? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Падчас к?равання Ц?мурыда? у Сярэдняй Аз??, ?ране, ?нды? ? Афган?стане был? створаны так?я шэдэ?ры сусветнай арх?тэктуры як ма?залей Гур Эм?р у Самаркандзе, мячэць Б?б?-ханым у Самаркандзе, медрэсэ Улугбека ? Самаркадзе, ма?залей Хаджы Ахмеда Ясев? ? Туркестане, ма?залей Хумаюна ? Дэл?, ма?залей Тадж-Махал у Агры ? ?нш.

Глядз?це таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Сп?с Ц?мурыда?
• Ц?мурыдскае мастацтва
• ?мперыя Вял?к?х Магола?

Зноск?