?затоп

	Ядзерная ф?з?ка
Асно?ныя тэрм?ны
	Атамнае ядро · ?затопы · ?забары · Кропельная мадэль ядра · Перыяд па?распаду · Масавы л?к · Саста?ное ядро · Ланцуговая ядзерная рэакцыя · Ядзернае эфекты?нае сячэнне
Распад ядра?
	Закон радыеакты?нага распаду · Альфа-распад · Бэта-распад · Гама-выпраменьванне · Кластарны распад
Складаны распад
	Электронны захоп · Двайны бэта-распад · Двайны электронны захоп · Унутраная канверс?я · ?замерны пераход
Выпраменьванн?
	Нейтронны распад · Паз?тронны распад · Пратонны распад · Фотарасшчапленне
Захват
	Электронны захоп · Нейтронны захоп ; R · S · P · Rp
Дзяленне ядра
	Спантаннае дзяленне
Ядзерны с?нтэз
	Пратон-пратонны цыкл · CNO-цыкл · Трайны альфа-працэс · Гел?евая ?спышка · Гарэнне вугляроду · Вугляродная дэтанацыя · Гарэнне к?слароду · Гарэнне неону · Гарэнне крэмн?ю · Рэакцы? сколвання ; Зорны ядзерны с?нтэз ; Ядзерны с?нтэз у Вял?к?м выбуху ; Ядзерны с?нтэз у звышновых
Вядомыя вучоныя
	Бекерэль · Бетэ · Бор · Гейзенберг · Марыя Кюры · П’ер Кюры · Рэзерфорд · Содз? · У?лер · Ферм?
	глядзець ; размовы ; прав?ць ;

?зато?пы (ад грэч. ισο? ? ≪ро?ны≫ , ≪аднолькавы≫ , ? τ?πο? ? ≪месца≫ ) ? разнав?днасц? х?м?чнага элемента , як?я маюць аднолькавую колькасць пратона? у ядры, але адрозн?ваюцца масавым л?кам (масай ядзер) па прычыне рознай колькасц? нейтрона? у ядры .

Сукупны л?к пратона? Z ? нейтрона? N у ядры (абагульняючая назва ? нуклоны ): А = Z + N вызначае масу ядра ? цэлага атама ? называецца масавым л?кам атама . Масавы л?к ?затопа зап?сваецца зверху злева перад х?м?чным с?мвалам элемента , або пасля яго назвы: гел?й-3, гел?й-4 ? т.п.

Колькасць нейтрона? N у ядры атама з ф?ксаваным Z можа розн?цца, але ? пэ?ных межах, ад чаго залежыць стаб?льнасць ц? нестаб?льнасць ядра , тып радыеакты?нага распаду , сп?н , магн?тны дыпольны момант , электрычны квадрупольны момант ядра ? некаторыя ?ншыя яго ?ласц?васц?. Таму ?затопы розняцца па ф?з?чных уласц?васцях. Х?м?чныя ?ласц?васц? атама? вызначаюцца зарадам ядра ? амаль не залежаць ад яго масы . Таму, ?затопы маюць ?дэнтычныя х?м?чныя ?ласц?васц? .

Адрозн?ваюць стаб?льныя ?затопы, ядры як?х ?снуюць нязменным? до?г? час, ? нестаб?льныя ? радыеакты?ныя , як?я ператвараюцца ? ?ншыя элементы ? працэсах радыеакты?нага распаду. Значныя адрозненн? ? колькасц? стаб?льных ?затопа? у розных х?м?чных элемента? абумо?леныя складанасцю залежнасц? пам?ж энерг?яй сувяз? ядра ? колькасцю ? ?м пратона? ? нейтрона? .

Элементы з няцотным? Z маюць не больш за два стаб?льныя ?затопы. Большасць элемента? з цотным Z мае некальк? стаб?льных ?затопа?. Найбольш ?затопа? (10) мае волава , 9 ? ксенон , 8 ? кадм?й ? тэлур . Шмат элемента? мае 7 ?затопа?. Ядры стаб?льных ?затопа? ? радыеакты?ных ?затопа?, устойл?вых да бэта-распаду , утрымл?ваюць на кожны пратон не менш аднаго нейтрона (выключэнне ? ${\ce {^1H}}$ ? ${\ce {^3He}}$ ). Пры павел?чэнн? зарада ядра суаднос?ны нейтрона? ? пратона? мяняюцца ? дасягаюць 1,6 для ?рану ? трансуран?да? .

На сакав?к 2017 года вядома 3437 ?затопа? ус?х элемента? ^[1].

Г?сторыя адкрыцця [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Першы доказ таго, што рэчывы з аднолькавым? х?м?чным? паводз?нам?, могуць мець розныя ф?з?чныя ?ласц?васц?, бы? пры даследаванн? радыёакты?ных ператварэння? атама? цяжк?х элемента?. У 1906?1907 гадах высветл?лась, што прадукт радыёакты?нага распаду ?рану ? ?он?й ? прадукт радыёакты?нага распаду торыю ? радыёторый маюць тыя ж х?м?чныя ?ласц?васц?, што ? торый , але адрозн?ваюцца ад яго атамнай масай ? характарыстыкам? радыёакты?нага распаду. Было высветлена пазней, што ва ?с?х трох прадукта? аднолькавыя аптычныя ? рэнтгена?ск?я спектры. Так?я рэчывы, ?дэнтычныя па х?м?чных уласц?васцях, але розныя па масе атама? ? некаторых ф?з?чных уласц?васцях, па прапанове англ?йскага вучонага Содз? з 1910 г. стал? называць ?затопам?.

На пачатак 2016 года адкрыта 3211 ?затопа? ус?х элемента? (без ул?ку ?замера? ), з ?х 431 (13 %) стаб?льных ц? калястаб?льных, 294 (9 %) ?затопы трансуранавых элемента?, 1209 (38 %) нейтронна-збытко?ных ? 1277 (40 %) пратонна-збытко?ных (як?я адх?ляюцца ад л?н?? бэта-стаб?льнасц? ? бок л?шку нейтрона? ц? пратона?, адпаведна). Па колькасц? адкрытых ?затопа? першае месца займаюць ЗША (1237), затым ?дуць Герман?я (558), Вял?кабрытан?я (299), СССР/Рас?я (247) ? Францыя (217). Сярод лабараторый свету першыя пяць месца? па колькасц? адкрытых ?затопа? займаюць Нацыянальная лабараторыя ?м. Ло?рэнса у Беркл? (638), ?нстытут цяжк?х ?она? у Дармштадце (438), Аб’яднаны ?нстытут ядзерных даследавання? у Дубне (221), Кавендышская лабараторыя ? Кембрыджы (218) ? ЦЕРН (115). За 10 гадо? (2006?2015 гады ?ключна) у сярэднем ф?з?к? адкрывал? у год 23 нейтронна-збытко?ных ? 3 пратонна-збытко?ныя ?затопы, а таксама 4 ?затопы трансуранавых элемента?. Агульная колькасць навуко?ца?, як?я з’я?лял?ся а?тарам? ц? саа?тарам? адкрыцця якога-небудзь ?затопа, складае 3598 чалавек ^[2]^[3].

?затопы ? прыродзе [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Л?чыцца, што ?затопны саста? большасц? элемента? на Зямл? аднолькавы ва ?с?х матэрыялах. Некаторыя ф?з?чныя працэсы ? прыродзе прыводзяць да парушэння ?затопнага саставу элемента? (прыроднае фракцыян?раванне ?затопа?, характэрнае для лёгк?х элемента?, а таксама ?затопныя зрух? пры распадзе прыродных да?гавечных ?затопа?). Паступовае зб?ранне ? м?нералах ядзер ? прадукта? распаду некаторых да?гавечных нукл?да? выкарысто?ваецца ? ядзернай геахраналог?? . Асабл?вае значэнне маюць працэсы ?тварэння ?затопа? вугляроду ? верхн?х слаях атмасферы пад уздзеяннем касм?чнага выпраменьвання. Гэтыя ?затопы размярко?ваюцца ? атмасферы ? г?драсферы планеты, уцягваюцца ? абарот вугляроду жывым? ?стотам? (жывёлам? ? расл?нам?). Вывучэнне размеркавання ?затопа? вугляроду ляжыць у аснове радыевугляроднага анал?зу .

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Зноск? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

↑ Audi G., Kondev F. G., Wang M., Huang W. J., Naimi S. The Nubase2016 evaluation of nuclear properties (англ.) // Chinese Physics C. ? 2017. ? Vol. 41, iss. 3. ? P. 030001-1?030001-138. ? DOI: 10.1088/1674-1137/41/3/030001 . ? Bibcode: 2017ChPhC..41c0001A .
↑ Thoennessen M. (2016). "2015 Update of the Discoveries of Isotopes". arXiv : 1606.00456 [ nucl-ex ].
↑ Michael Thoennessen . Discovery of Nuclides Project (нявызн.) . Арх?вавана з першакрын?цы 4 сакав?ка 2016. Праверана 6 чэрвеня 2016.

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Табл?ца ?затопа? х?м?чных элемента? на сайце Berkeley Laboratory Арх?вавана 5 снежня 2006.

[nubase2016-1] Audi G., Kondev F. G., Wang M., Huang W. J., Naimi S. The Nubase2016 evaluation of nuclear properties (англ.) // Chinese Physics C. ? 2017. ? Vol. 41, iss. 3. ? P. 030001-1?030001-138. ? DOI: 10.1088/1674-1137/41/3/030001 . ? Bibcode: 2017ChPhC..41c0001A .

[tho2016-2] Thoennessen M. (2016). "2015 Update of the Discoveries of Isotopes". arXiv : 1606.00456 [ nucl-ex ].

[dnp-3] Michael Thoennessen . Discovery of Nuclides Project (нявызн.) . Арх?вавана з першакрын?цы 4 сакав?ка 2016. Праверана 6 чэрвеня 2016.

[1]

[2]

[3]