?гумен ( грэч. ?γο?μενο?  ? ≪вядучы≫, жан. ?гумення ) ? настаяцель грэка-катал?цкага ? правасла?нага манастыра . Вышэйшы ?гумен называецца прота?гуменам . Высокае званне ?гумена мяркуе ная?насць багатага духо?нага вопыту, але не варта забываць ? аб вопыце к?равання суполкай. ?гумен ? часцей настаяцель манастыра, як? кантралюе ?се працэсы манастыра, вырашае магчымыя канфл?кты, прым?рае брац?ю. Значэнне грэчаскага слова, ад якога адбылося званне ≪?гумен≫ досыць по?на раскрывае тое, чым займаецца ?гумен ? ≪вядучы≫. ?гумен вядзе брац?ю да ?зору праведнай жыцця.

У Вял?к?м Княстве Л?то?ск?м (ул?чваючы Рэч Паспал?тую ) першапачаткова ?гумен не абавязкова бы? святаром , пазней стал? аб?рацца тольк? з л?ку ?ераманаха? ц?, пасля выбара ?гумена, як? не бы? ?ераманахам, рукапалагал? яго ? сан прэсв?тара. Такая с?туацыя была ? грэка-катал?ко?, а пазней гэта перанял? ? правасла?ныя Канстанц?нопальскага патрыярхату .

У 1764 годзе , у ходзе секулярызацыйнай рэформы ? Рас?йскай ?мперы? , манастыры РПЦ был? размеркаваны па трох класах; к?ра?н?к манастыра трэцяга, н?жэйшага класа ста? называцца ?гуменам. Адрозненне яго ад арх?мандрыта (настаяцеля манастыра першага або другога класа) заключалася ? тым, што пры набажэнствах ён апрана?ся ? простую манаскую мантыю ? набедран?к , тады як арх?мандрыт апрана?ся ? мантыю са ≪скрыжалем≫, наперсным крыжом , пал?цай ? м?трай .

Пры манастырах РПЦ у Рас?йскай ?мперы? был? дз?цячыя прытулк?, дзец? як?х атрымл?вал? прозв?шча ?гуменавы (?гумнавы). Такое прозв?шча бярэ свой пачатак ад заступн?цтва ?гумена манастыра над с?ротам?, дзецьм? заг?ну?шых жа?нера? , як?я мел? ахо?ную грамату ад ?гумена. ?х называл? недатыкальным?, ?гуменавым?.

У сувяз? з тым, што агульная колькасць манастыро? на тэрыторы? Рас?йскай ?мперы? моцна скарац?лася, сан ?гумена ста? узнагародай для манаскага духавенства (сан адпавяда? прота?ерэю ? белым духавенстве) ? не абавязкова звязва?ся з к?раваннем манастыром. Дадзеная практыка замацавалася ? XX стагоддз?, кал? пасля рэвалюцы? был? зачыненыя ?се манастыры ? СССР, а пасля Вял?кай Айчыннай вайны дзейн?чала нязначнае ?х л?к. Тольк? ?гумен, як? з'я?ля?ся начальн?кам манастыра, валода? правам нашэння жазла , як знак высокага сану. Гэтае жазло азначае прыналежнасць да вышэйшай царко?най улады. Звычайна жазло падзяляецца на 2 тыпа:

• Багаслужбовае ? выкарысто?ваецца пад час Л?тург?? , Вячэрн? ? ?ншых багаслужба?. Звычайна багата ?прыгожаны, ?х вярхушка ?вянчаная крыжам. Наверша жазла можа выглядаць па-рознаму: старажытная форма, узыходзячая да VI стагоддзя , у выглядзе перавернутага якара ? форма, якая распа?сюдз?лася ? XVI - XVII стагоддзях (спачатку ? грэка-катал?ко?, а потым у правасла?ных, а ? Рускай дзяржаве гэта адбылося незалежна ад хрысц?ян тэрыторы? сучаснай Беларус? ? у выглядзе двух змей, выг?наюцца дагары. У Рас?? , Беларус? ? Укра?не ? кожнага жахла ?гумена звычайна ёсць яшчэ ? сулок, спецыяльная хустка ? наверша, якая ахо?вае руку ?гумена ад марозу.
• Небагаслужбовае ? выкарысто?ваецца ?гуменам па-за межам? багаслужба?, часцей сустрэчы гасцей, наведвання ?ншых мест ц? пры вял?к?х мерапрыемствах.

У XX  ? пачатку XXI  стагоддзя? у РПЦ , па прычыне таго, што колькасць манастыро? моцна скарац?лася, ?гуменства давалася як узнагароджанне кансэкраваным? асобам? святарства (сан адпавяда? прота?ерэю ? белым духавенстве ) ? звычайна не звязвалася з удзелам у к?раванн? манастыром. Дадзеная практыка замацавалася ? XX стагоддз?, кал? пасля кастрычн?цкага перавароту был? зачыненыя ?се манастыры ? СССР , а пасля Савецка-нямецкай вайны ?х дзейн?чала вельм? мала. Тольк? ?гумен, як? з'я?ля?ся начальн?кам манастыра , валода? правам нашэння жазла. Падобная с?туацыя склалася ? ? Грэка-Катал?цк?х Цэрквах .

У 2011 годзе РПЦ, прыня?ша прапанову Патрыярха Маско?скага К?рыла , адмян?ла надалей сан ?гумена як ?ерарх?чную ?знагароду ? пастанав?? прысвячаць у ?гумены не тольк? ?ераманахам, але ? арх?мандрыта? ? нават арх?рэя?, кал? яны ?ступаюць у к?раванне манастыром ^[1] .

Адначасова з тытулам ?гумена пав?на ?ручацца жызло. Пры пак?данн? пасады настаяцеля (намесн?ка) манастыра званне ?гумена будзе захавана за чалавекам у памяць аб панесеных працах. Чын паста?лення ? ?гумены змяшчаецца ? ≪Чыно?н?ку≫ . Па словах еп?скапа Савы (Тутунова) : ≪зараз ?гуменам? называюць ус?х к?ра?н?ко? манастыро? ? тольк? ?х. Яшчэ застаецца некаторая колькасць святаро?, названых ?гуменам? ? дарэформены перыяд, але гэта зн?каючы выгляд ?знагароднага тытулавання≫.

Сёння ? Грэка-Катал?цк?х Цэрквах тытул ?гумена можа атрымаць:

• Арх?мандрыт
• ?ераманах
• Еп?скап

Таксама ?гумены не маюць права мець жонку, бо ?гумен можа быць абавязкова тольк? з чорнага духавенства .

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Арх?мандрыт  ? настаяцель вял?кага манастыра, групы манастыро? ц? як ганаровы тутул.
• Абат  ? настаяцель катал?цкага манастыра рымскага абрада..
• Авва  ? настаяцель манастыра ? усходняй традыцы?.

Зноск?

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Правосла?ны сло?н?к (руск.)