Маньчжу?рская мова
(саманазва: ????? ?????,
трансл.
man?u gisun
) ? мова
тунгуса-маньчжурскай гал?ны
алтайскае
мо?най сям’?, на якой разма?ляюць у па?ночна-?сходн?м
К?та?
(прав?нцыя
Хэйлунцзян
). Першапачаткова ? мова тунгуса-маньчжурскага народа
маньчжура?
, як? дысперсна жыве на па?ночным усходзе К?тая. На цяперашн? момант колькасць маньчжура? складае прыкладна 10 млн чал., аднак на маньчжурскай мове разма?ляе менш за 70 чалавек (без ул?ку носьб?та?
с?б?нскай мовы
, якая можа л?чыцца дыялектам маньчжурскай мовы), што звязана з г?старычна працяглай ? трывалай к?та?зацыяй маньчжура?, пры якой яны захавал? нацыянальную ?дэнтычнасць, але страц?л? мову. Дыялектам маньчжурскай мовы можа л?чыцца с?б?нская мова, на якой разма?ляе прыкладна 40 тыс. чал., аднак яе носьб?ты жывуць у ?ншай частцы К?тая (заходняя частка
СУАР
) ? маюць этн?чныя адрозненн? ад маньчжура?
[2]
.
У
марфалаг?чным
дачыненн? аднос?цца да
аглюц?наты?ных мо?
, у фанетыцы прая?ляе абмежаваную
гармон?ю галосных
.
Паходз?ць ад
чжурчжэньскай мовы
, якая фактычна з’я?ляецца храналаг?чным этапам разв?цця маньчжурскай мовы (змена назвы звязаная з успрыняццем сярэдневяковым? чжурчжэням? этнон?ма
маньчжуры
). Мае запазычанн?
мангольскага
?
к?тайскага
паходжання. П?сьменнасць мовы запазычана ад
старамангольскай
? зап?сваецца зверху ?н?з з размяшчэннем вертыкальных радко? злева направа.
Маньчжурская мова не май катэгоры?
роду
? адрозненне ад
?ндае?рапейск?х мо?
(напрыклад,
беларускай
), аднак некаторыя словы з палавым? паказчыкам? адрозн?ваюцца паводле адпаведнасц? галоснага
a
аднаго слова галоснаму
e
? ?ншых словах: напрыклад,
ama
(≪бацька≫) ?
eme
(≪мац?≫).
З
1599
года была ?ведзена п?сьменнасць на аснове старамангольскай п?сьменнасц?, у
1632
годзе яна была рэфармавана згодна з асабл?васцям? маньчжурскай мовы. Для сло? маньчжурскай мовы ?снуе лац?н?зацыя, распрацаваная нямецк?м л?нгв?стам Па?лем Георгам фон Мёлендорфам пры ап?санн? ?м маньчжурскае
граматык?
.
Продк? маньчжура?, чжурчжэн?, выкарысто?вал? асобную п?сьменнасць, якая паходз?ць праз
к?даньскую
п?сьменнасць ад
к?тайск?х ?ерогл?фа?
, з-за чаго м?ж сучаснай маньчжурскай п?сьменнасцю ? п?сьменнасцю чжурчжэня? не ?снуе н?якай сувяз?.
Для трансл?тарацы? маньчжурскай мовы таксама могуць выкарысто?вацца элементы к?тайскай п?сьменнасц?
[3]
. Пры гэтым варыянце трансл?тарацы? ?се маньчжурск?я галосныя, а таксама склады, што пачынаюцца з зычнага, пазначаюцца адным с?мвалам; у выпадку, кал? склад сканчваецца на гук?
r
,
k
,
s
,
t
,
p
,
I
,
m
, выкарысто?ваюцца асабл?выя двайныя спалучэнн? з прычыны адсутнасц? ? к?тайскай мове падобных складо?. Нягледзячы на алфав?тны характар маньчжурскай п?сьменнасц?, раней маньчжуры вывучал? асобныя склады маньчжурскай мовы, што тлумачылася п?сьмовым к?тайск?м уплывам.
Па?ночна-?сходн? К?тай. Чырвоным ? прав?нцы? Хэйлунцзян, Г?рын, Ляан?н. Ружовым ? частка а?таномнага раёна
Унутраная Мангол?я
.
Стэла часо? ?мператара
Канс?
на маньчжурскай мове з к?тайск?м перакладам.
Г?старычна маньчжурская мова, апрача народнага ?жытку, з’я?лялася гало?най мовай ?мператарскага двару дынасты?
Цын
, аднак з цягам часу маньчжурск?я чыно?н?к? стал? ?спрымаць к?тайскую культуру як культуру большасц? насельн?цтва ?мперы? Цын, з-за чаго пача?ся працэс заняпаду мовы. Спрабуючы захаваць маньчжурскую ?дэнтычнасць, цынск? ?рад увё? мо?ныя курсы ? экзамены для ваенных, прапано?ваючы разнастайныя ?знагароды для тых, хто атрымл?ва? поспех? пры вывучэнн? мовы. Так, ужо пяты маньчжурск? ?мператар Юнчжэн выказва? думку, што ? выпадку адсутнасц? заахвочвання вывучэння мовы, маньчжурская мова не будзе перадавацца наступным пакаленням
[4]
. Тым не менш, сярод цынск?х ваенных выкарыстанне мовы стала значна скарачацца ?жо ?
XVIII
ст. Г?старычна задакументавана, што ?
1776
годзе ?мператар Цяньлун бы? вельм? ?зрушаны чыно?н?кам Гуаэрм?нам, як?, нягледзячы на сваё паходжанне з маньчжурск?х тэрыторый, не разуме? маньчжурскага ма?лення ?мператара
[5]
. На перыяд
Х?Х
ст. свабоднае валоданне мовай страц?л? чыно?н?к? пры ?мператарск?м двары. Так, ?мператар Цзяцын, як? к?рава? з
1796
па
1820
гады, скардз??ся, што яго чыно?н?к? не могуць чытаць ? п?саць па-маньчжурску
[4]
. Арх?вы атрада
Хулан?
(на по?начы прав?нцы? Хэйлунцзян) паказвал?, што тольк? 1 % яго члена? магл? чытаць па-маньчжурску, не больш за 0,2 % магл? разма?ляць на мове
[4]
.
Тым не менш, у
1906
?
1907
гадах цынск?я адукацыйныя ? ваенныя чыно?н?к? настойвал? на патрэбе вывучэння ? школах маньчжурскай мовы ? працягвання вусных экзамена? па мове сярод чыно?н?ка?, як?я ацэньвал? ?менн? салдат
[6]
, а аф?цыйныя дакументы ? пачатку ?снавання дынасты? публ?кавал?ся выключна па-маньчжурску
[7]
. Выкарыстанне маньчжурскай мовы адзначаецца ? ? другой палав?не
Х?Х
ст., кал? на ёй аддавал?ся каманды ? войску
[4]
.
У сучасных арх?вах захо?ваецца значная колькасць маньчжурамо?ных аф?цыйных дакумента?, маньчжурск?я надп?сы дагэтуль захо?ваюцца ?нутры
Забароненага горада
, што ?
Пек?не
.
Шэраг е?рапейск?х даследчыка?
XVIII
ст., сутыкну?шыся з цяжкасцям? ? разуменн? к?тайскай п?сьменнасц?, звярнул? ?вагу на маньчжурск?я пераклады к?тайск?х дакумента? ? л?таратурных твора? як альтэрнатыву для ?х разумення. Сярод ?х адзначаюцца, у прыватнасц?, французск?я даследчык? Жазэф-Ан-Мары дэ Майрыяк дэ Мая ? Жан Жазэф Мары Ан?ё
[8]
.
У пачатку
XVIII
ст., пасля заснавання рас?йскай духо?най м?с?? ? Пек?не, маньчжурскую мову пачал? даследаваць руск?я
[9]
. Напрыклад, ?ларыёнам Расох?ным бы? выдадзены пераклад працы ≪Г?сторыя ? пяц? частках пра заваяванне к?тайск?м ханам Канх?ем калкаскага ? элецкага народа, як? качуе ? Вял?кай Тартары?≫, а таксама бы? перакладзены рад прававых дакумента? ? маньчжурска-к?тайск? сло?н?к. У канцы 1830-х гадо? Георг?ем Розавым было перакладзена ап?санне г?сторы? маньчжурскай дынасты? Цз?нь
[10]
. З
XVIII
ст. у
?ркуцку
?снавала школа па навучанн? перакладчыка? з маньчжурскай мовы
[10]
.
У
1844
годзе адным з е?рапейск?х а?тара? было за?важана, што транскрыпцыя к?тайск?х сло? маньчжурскай п?сьменнасцю, якую можна было адшукаць у к?тайска-маньчжурск?х сло?н?ках, была больш паслядо?най ? прав?льнай чым супярэчл?выя раман?зацы?, як?я ? тыя часы выкарысто?вал?ся ? англ?йск?х або французск?х кн?гах
[8]
.
На цяперашн? момант застаецца вельм? невял?кая колькасць носьб?та? маньчжурскай мовы, тэрыторыя г?старычнай Маньчжуры? з’я?ляецца по?насцю к?та?заванай. Па стане на
2007
год, у вёсцы Санцзяцз? павета Фуюй прав?нцы? Хэйлунцзян пражывае васямнаццаць носьб?та? мовы пажылога ?зросту
[11]
. Партал Ethnologue прыводз?ць л?чбу ? 20 чалавек паводле сасло?я на гэты ж год, спасылаючыся на (Bradley 2007)
[12]
. Некальк? носьб?та? мовы таксама пражывае ? сяле Да?цзя раёна Айхуэй акруг? Хэйхэ прав?нцы? Хэйлунцзян.
Давол? стаб?льным застаецца станов?шча
с?б?нскай мовы
, якая распа?сюджана ? ?л?-Казаскай а?таномнай акрузе С?ньцзян-Уйгурскага а?таномнага раёна ? на якой разма?ляюць
с?бо
? група маньчжура?, адпра?леная на гэтыя тэрыторы? ?
1764
годзе ? якасц? члена? ваеннага гарн?зона. Сучасная с?б?нская мова давол? бл?зкая да маньчжурскай, хоць м?ж ?м? ? маюцца некаторыя адрозненн? ? п?сьменнасц? ? выма?ленн?. Мова выкладаецца ? мясцовых навучальных установах, ?снуюць тэлеперадачы па-с?б?нску, на мове выходз?ць газета
Чапчал серк?н
. У ?л?-Казаскай а?таномнай акрузе С?ньцзян-Уйгурскага а?таномнага раёна ?снуе Чапчал-С?б?нск? а?таномны павет.
У апошн? час органы ?лады прав?нцый
Ляан?н
,
Г?рын
?
Хэйлунцзян
, як?я размяшчаюцца на тэрыторы? г?старычнай Маньчжуры?, арган?зуюць дапамогу па выкладанн? маньчжурскай мовы ? школах
[13]
[14]
[15]
. ?снуе вывучэнне мовы ? вышэйшых навучальных установах, а таксама ? некаторых прыватных школах
[16]
.
Ва ?сходн?м К?та? ?снуюць групы энтуз?яста?, як?я спрабуюць адрадз?ць мову з дапамогай ная?ных сло?н?ка? ? падручн?ка? ? нават в?з?та? у Чапчальск? павет
[16]
. З’я?ляюцца маньчжурск?я добраахвотн?к?, як?я пачынаюць выкладаць мову з мэтай яе адраджэння
[17]
[18]
[19]
[20]
, а таксама людз?, як?я зно? вывучыл? мову дзякуючы прынятым мерам
[21]
[22]
.
?снавала два асно?ныя дыялекты ? па?ночны ? па?днёвы,
л?таратурная мова
заснавана на па?днёвым. З ?ншых маньчжурск?х дыялекта? таксама адзначал?ся па?ночна-?сходн? (на па?ночным усходзе К?тая) ? с?б?нск?, як? не мае значных адрознення? ад л?таратурнай мовы.
- С?нтакс?с
Гало?ныя члены сказа ? маньчжурскай мове за?сёды цягнуцца к канцу сказа, з-за чаго структура сказа ? маньчжурскай мове будуецца па схеме
SOV
(дзейн?к-дапа?ненне-выказн?к). Маньчжурск? с?нтакс?с мае падабенствы з с?нтакс?сам?
карэйскай
?
японскай
, што з’я?ляецца адным з аргумента? на карысць ?снавання алтайскай мо?най сям’?.
- Склоны
У маньчжурскай мове ?снуе шэсць склона?, пры гэтым адз?н з ?х ?снуе тольк? ? клас?чнай форме мовы. Склоны марк?руюцца часц?цай, якай можа зап?свацца як з назо?н?кам, для якога выкарысто?ваецца склон, так ? асобна ад яго. Часц?цы не падпарадко?ваюцца гармон?? галосных.
- Назо?ны
? не пазначаецца канчаткам;
- В?навальны
? пазначаецца канчаткам
-be
;
- Родна
-
творны
? пазначаецца канчаткам
-i
або, у выпадку заканчэння слова на
-ng
, яго аламорфам
-ni
. Выкарысто?ваецца для ?казання валодання або ?казання сродка ажыцця?лення якой-небудзь аперацы? (напрыклад,
abka-i cira
? ≪асоба ?мператара≫,
wang-ni moo
? ≪дрэва караля≫);
- Давальна
-
мясцовы
? пазначаецца канчаткам
-de
. Выкарысто?ваецца для ?казання месцазнаходжання, часу, месца або ?скоснага дапа?нення. У сучаснай размо?най с?б?нскай мове выкарысто?ваецца тольк? як пазначэнне мясцовага склону;
- Аблаты?
(сыходны, адкладальны) ? выкарысто?ваецца для ?казання паходжання якога-небудзь дзеяння або як аснова для пара?нання. Пазначаецца канчаткам
-ci
, прычым гэты канчатак у с?б?нскай мове выкарысто?ваецца для давальнага склону;
- Пралаты?
? зрэдку выкарысто?ваецца ? клас?чнай маньчжурскай для ?казання паходжання таго ц? ?ншага дзеяння. Пазначаецца канчаткам
-deri
, якая ? с?б?нскай мове мае функцыю пазначэння аблатыва.
- Зычныя
У гукавым ладзе маньчжурскай мовы адзначаецца 20
зычных
гука?. ?х ужыванне мае некаторыя асабл?васц?.
Зычны /p/ сустракаецца рэдка, узн?каючы ? асно?ным у запазычаннях або гукаперайманнях. У старажытных формах мовы таксама ?снавала спалучэнне /ps/, якое з цягам часу спрасц?лася да зычнага /f/. Гук /ŋ/ сустракаецца тольк? ? запазычаннях з к?тайскай мовы ? гукаперайманнях. Для гэтага гука ? маньчжурскай п?сьменнасц? не ?снуе асобнага с?мвала, таму ён пазначаецца спалучэннем с?мвала? для [n] ? [k]. Палатальны насавы [?] пазначаецца спалучэннем с?мвала? для [n] ? [i] ? часта разглядаецца як фанематычная паслядо?насць /n/ ? /j/. У тунгуса-маньчжурск?м г?старычным мовазна?стве ?снуе меркаванне пра да?н? г?старычны характар гэтага гука.
У ранн?м перыядзе разв?цця мовы проц?паста?ленне звонк?х
b
,
d
,
g
,
j
? глух?х
p
,
t
,
k
,
c
засно?валася на прыдыханн? або напружанасц?, што асабл?вым чынам ап?свалася ? ранн?х ап?саннях мовы носьб?там? мо? Е?ропы.
/s/ у маньчжурскай мове сярод большасц? носьб?та? набывае афрыкатнае выма?ленне ? рэал?зуецца як [ts].
Маньчжурск?я зычныя:
|
Лаб?яльныя
|
Зубныя
|
Палатальныя
|
Велярныя
|
Насавыя
|
m
|
n
|
?
|
ŋ
|
Выбухныя
|
глух?я
|
p
|
t
|
t?
|
k
|
звонк?я
|
b
|
d
|
d?
|
?
|
Фрыкатывы
|
f
|
s
|
?
|
x
|
Ратычныя
|
|
r
|
|
|
Апракс?манты
|
|
l
|
j
|
w
|
- Галосныя
С?стэма галосных у маньчжурскай мове мае рад вызначаных асабл?васцей.
Так, тольк? два галосныя гук?, [i] ? [u] могуць з’я?ляцца побач з любым ?ншым галосным або галосным? гукам?. Галосны пярэдняга рада [e] (таксама можа рэал?зо?вацца як /?/) не можа ?зн?каць у словах з галосным? задняга рада [o], [a]. Галосны, як? транскрыбуецца як [?], у некаторых выпадках з’я?ляецца побач з галосным пярэдняга рада [e], аднак пытанне аб прав?льным выма?ленн? гэтага галоснага з’я?ляецца дыскус?йным. Эрых Га?эр, нямецк? с?нолаг ? маньчжурыст, мяркуе, што гэты галосны рэал?зуецца як агублены галосны пярэдняга рада ? пачатку сло? ? як неагублены галосны задняга рада ? сярэдз?не
[23]
. У?льям Осц?н л?чыць, што гэты галосны з’я?ляецца агубленым галосным сярэдняга пад’ёму
[24]
. У с?б?нскай мове гэты гук рэал?зо?ваецца як [u].
Маньчжурск?я галосныя:
нейтральныя
|
пярэдняга
рада
|
задняга
рада
|
i
|
|
o
|
u
|
|
?
(?)
|
|
e
|
a
|
- У запазычаннях
Для маньчжурскай мовы характэрна ?спрыманне значнай колькасц? гука? к?тайскай мовы, як?я засво?л?ся разам з запазычанням? з гэтай мовы, у адрозненне ад ?ншых мо?, як?я пры запазычанн? сло? звычайна прыстасо?ваюць гук? ?ншай мовы пад свой гукавы лад (як, напрыклад, у беларускай). Маньчжурская п?сьменнасць мае асабл?выя с?мвалы для адлюстравання падобных запазычаных гука? з запазычанае
лекс?к?
. Сярод падобных с?мвала? ? знак для пазначэння неагубленага галоснага верхняга пад’ёму (звычайна трансл?таруецца як
y
) у так?х словах як
sy
(≪будысцк? храм≫) ?
Sycuwan
(≪
Сычуань
≫). Маюцца знак? для асабл?вых к?тайск?х афрыкат у запазычаннях накшталт
dzengse
(≪апельс?н≫, ад к?тайскага
chengzi
) ?
tsun
(≪
цаля
≫, ад к?тайскага
cun
).
- Гармон?я галосных
Гармон?я галосных у маньчжурскай мове мае традыцыю тлумачэння ? межах к?тайскай ф?ласофскай традыцы?. Склады з галосным? гукам? пярэдняга рада атаясамл?вал?ся з
?нь
, у той час як склады з галосным? задняга рада звязвал?ся з
ян
. Гэты с?мвал?зм узн?к з асабл?васц? адрозн?вання мужчынск?х ? жаночых назо?н?ка? у маньчжурскай мове, у якой жаночыя назо?н?к? звычайна змяшчаюць тольк? галосныя пярэдняга рада, мужчынск?я назо?н?к? ? задняга. Так?м чынам, у мове ?снуе рад сло?, пол як?х адрозн?ваецца тольк? зменай адных галосных ?ншым?:
hehe
? ≪жанчына≫,
haha
? ≪мужчына≫;
eme
? ≪мац?≫,
ama
? ≪бацька≫ ? г.д.
Маньчжурская мова гучыць у
карэйск?м
ф?льме ≪Вайна стрэл≫, на ёй у ф?льме разма?лял? геро? акцёра? Ру Сун-рона ? Мон Хэ-вон. Таксама мова сустракаецца ?
к?тайск?м
ф?льме ≪Лятаючыя мячы драконавай брамы≫, дзе маньчжурская мова згадваецца як
тартарская
.
У рамане
The Way We Live Now
англ?йскага п?сьменн?ка Энтан? Тролапа ап?сваецца сцэна, у якой к?тайскаму ?мператару, як? ?дзельн?чае ва ?рачыстым аф?цыйным абедзе ? яго гонар у
Лондане
, прыйшлося есц? мо?чк? з-за адсутнасц? маньчжурска-англ?йскага перакладчыка.
Зноск?
- ↑
Ethnologue report for language code: mnc
- ↑
Ma, Yin.
Die nationalen Minderheiten in China. ? Beijing: Verlag fur fremdsprachige Literatur, 1990. ? С. 250. ?
ISBN 7-119-00010-1
.
- ↑
Wm. H. Allen & Company.
The Asiatic Journal and Monthly Miscellany
. ? 1837. ? Т. 23. ? С. 197.
- ↑
а
б
в
г
Edward J. M. Rhoads.
Manchus & Han: Ethnic Relations and Political Power in Late Qing and Early Republican China, 1861?1928
. ? University of Washington Press,, 2000. ? С. 52-54. ?
ISBN 0-295-98040-0
.
- ↑
Yu Hsiao-jung.
Manchu Rule over China and the Attriion of the Manchu Language
.
Арх?вавана
19 чэрвеня 2013.
- ↑
Rhoads (2000), ст. 95.
- ↑
David Lague
.
Manchu Language Lives Mostly in Archives
(англ.)
.
The New York Times
(28 снежня 2013).
- ↑
а
б
Elijah Coleman Bridgman, Samuel Wells Willaims.
The Chinese Repository
. ? 1844. ? Т. 13.
- ↑
Liliya M. Gorelova.
Manchu Grammar. ? Leiden: Brill, 2002. ?
ISBN 90-04-12307-5
.
- ↑
а
б
Российская академия наук, сибирское отделение.
История золотой империи. ? Новосибирск, 1998. ?
ISBN 5-7803-0037-2
.
- ↑
David Lague
.
Chinese Village Struggles to Save Dying Language
(англ.)
.
The New York Times
(28 снежня 2013).
- ↑
Manchu | Ethnologue
- ↑
http://www.ln.chinanews.com/html/2012-03-20/457675.html
Арх?вавана
2 студзеня 2013.
- ↑
http://www.chinanews.com/edu/2011/10-29/3423577.shtml
- ↑
http://edu.sina.com.cn/zxx/2012-03-22/1435332134.shtml
- ↑
а
б
Ian Johnson.
.
In China, the Forgotten Manchu Seek to Rekindle Their Glory
(англ.)
.
The Wall Street Journal
(28 снежня 2013).
- ↑
http://www.mzb.com.cn/zgmzb/html/2011-07/29/content_78793.htm
Арх?вавана
4 сакав?ка 2016.
- ↑
http://big5.ifeng.com/gate/big5/news.ifeng.com/gundong/detail_2011_12/12/11251077_0.shtml
- ↑
http://i.syd.com.cn/content/2011-12/05/content_25882720.htm
Арх?вавана
13 мая 2013.
- ↑
http://bjwb.bjd.com.cn/html/2012-03/03/node_17.htm
Арх?вавана
13 мая 2013.
- ↑
http://liaoning.nen.com.cn/liaoning/178/3607178.shtml
Арх?вавана
28 снежня 2013.
- ↑
http://bjwb.bjd.com.cn/html/2012-03/03/content_55839.htm
Арх?вавана
13 мая 2013.
- ↑
Li (2000), ст. 17.
- ↑
Austin, William M.
Indiana University Publications, Vol. 13
// The Phonemics and Morphophonemese of Manchu / Nicholas Poppe. ? American Studies in Altaic Linguistics. ? Bloomington IN. ? Т. Uralic and Altaic Series. ? С. 17.
- Gorelova, Liliya M. 2002.
Manchu Grammar
. Brill Academic Publishers
ISBN 90-04-12307-5
- Haenisch, Erich. 1961.
Mandschu-Grammatik
. Leipzig: Veb Verlag Enzyklopadie
- Li, Gertraude Roth. 2000.
Manchu: A Textbook for Reading Documents
. University of Hawai’i Press, Honolulu,
ISBN 0-8248-2206-4
- Mollendorff, Paul Georg von. 1892.
A Manchu Grammar: With Analysed Texts
. Shanghai.
- Norman, Jerry. 1974. ≪Structure of Sibe Morphology≫"",
Central Asian Journal
.
- Norman, Jerry. 1978.
A Concise Manchu-English Lexicon
, University of Washington Press, Seattle.
- Norman, Jerry. 2013.
A Comprehensive Manchu-English Dictionary
, Harvard University Press (Asia Center), Cambridge
ISBN 9780674072138
.
- Ramsey, S. Robert. 1987.
The Languages of China
. Princeton University Press, Princeton New Jersey
ISBN 0-691-06694-9
- Tulisow, Jerzy. 2000. J?zyk mand?urski, J?zyki Azjii i Afryki, Dialog, Warszawa, 192 ст.
ISBN 83-88238-53-1
Wikimedia Incubator
![⛭](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png) |
---|
Амурск?я мовы
| |
---|
Маньчжурск?я мовы
| |
---|
С?б?рск?я мовы
| |
---|