У В?к?педы? ёсць артыкулы пра ?ншых асоб з прозв?шчам
Клышка
.
Анатоль Канстанц?нав?ч Клы?шка
(
16 красав?ка
1935
, в.
Данейк?
,
Навагрудск? павет
,
Навагрудскае ваяводства
,
Польская Рэспубл?ка
, цяпер
Баранав?цк? раён
Брэсцкай вобласц? ?
14 красав?ка
2021
) ? беларуск?
п?сьменн?к
, педагог, публ?цыст, перакладчык.
Нарадз??ся ? сялянскай сям’?, брат
М?хася Клышк?
.
Вучы?ся ?
Навагрудск?м педагаг?чным вучыл?шчы
(1949?1952). Працава? карэктарам у навагрудскай гарадской газеце ≪Звязда≫, адказным сакратаром рэдакцы? газеты ≪Ф?зкультурн?к Беларус?≫. Скончы?
ф?лалаг?чны факультэт
БДУ
(1958). Працава? супрацо?н?кам газеты ≪
Л?таратура ? мастацтва
≫, у 1958 ? ?нструктарам па друку ЦК ЛКСМБ, са снежня 1958 вучы?ся ? асп?рантуры пры ?нстытуце л?таратуры ?мя Янк? Купалы
АН БССР
, з 1960 ? супрацо?н?к рэдакцы? часоп?са ≪
Полымя
≫.
Член
Саюза п?сьменн?ка? СССР
(з 1960).
У 1961?1963 гадах ? старшы рэдактар сцэнарнага аддзела к?настуды? ≪
Беларусьф?льм
≫, пасля ? ≪Полым?≫ ? л?тработн?к аддзела крытык?, рэдактар аддзела навук? ? мастацтва. З 1971 года ? загадчык лабараторы? навучання грамаце, потым аддзела навучання л?таратуры ?нстытута педагог?к?
М?н?стэрства асветы БССР
. У 1981?1983 гадах ? загадчык рэдакцы? выдавецтва ≪Юнацтва≫, у 1986?1990 ? загадчык аддзела крытык? часоп?са ≪Полымя≫.
Бы? сярод арган?затара?
Таварыства беларускай мовы ?мя Франц?шка Скарыны
(1989), дзе ?значальва? кам?с?ю па культуры мовы.
Памёр 14 красав?ка 2021 года
[1]
.
Дэбютава? вершам у 1950 годзе ? навагрудскай газеце. З л?таратурна-крытычным? артыкулам? выступае з 1953 года.
У 1967 выйшла кн?га л?таратурна-крытычных артыкула? ≪Права на верш≫.
А?тар ≪Буквара≫ (1969, 23 выданн?), ≪Проп?са? да ?Буквара“≫ (1969, 4 выданн?), ≪Проп?са? для 1 класа≫ (1973, 18 выдання?), дапаможн?ка для 1 класа ≪Верасок≫ (1978, 3 выданн?), ≪Чабарок≫ (1989, чытанка для 4 класа школ з рускай моваю навучання). Нап?са? кн?жк? для дзяцей ≪У лясах Белавежы≫ (1975), ≪Самая лепшая хатка≫ (1976), ≪Вярэнька загадак≫ (1982), ≪Францыск Скарына, альбо Як да нас прыйшла кн?га≫ (1983), ≪Шыльдбюргеры. Па-нямецку пачу?, па-беларуску збая? А. Клышка≫ (казк?, 1983), ≪Святло праз стагоддз?≫ (пра Ф. Скарыну, выдадзена на англ?йскай, нямецкай, французскай мовах, 1990).
Яго мастацк?я творы адметныя арыг?нальнасцю думк? ? формы, дакладнасцю ацэнак, яркасцю стылю.
[2]
Перакла? на беларускую мову ≪
Новы запавет
≫ (1980, асобныя раздзелы апубл?каваны ? часоп?се ≪Спадчына≫, 1989?1990), раман старажытна-грэчаскага п?сьменн?ка Лонга ≪Пастушыная г?сторыя пра Дафн?са ? Хлою≫ (1991). А?тар ≪Беларуска-польскага размо?н?ка≫ (1992).
Перакладае з польскай, нямецкай, лац?нскай, укра?нскай ? ?ншых мо?. М?ж ?ншага перакла? асобныя творы
Марцыяла
[3]
.
Даследуе праблемы разв?цця беларускай паэз?? (творчасць
М. Багданов?ча
,
М. Танка
,
П. Панчанк?
,
А. Вялюг?на
,
Р. Барадул?на
? ?нш.), вершазна?ства, методык? навучання ? выкладання л?таратуры ? школе.
≪Буквар≫ А. Клышк? (1969) бы? створаны з ул?кам апошн?х дасягнення? пс?холага-педагаг?чнай навук?. У ?м практычна рэал?зо?вал?ся прынцыпы навучання чытанню ? п?сьму, як?я вын?кал? з заканамернасц? засваення граматы з ул?кам гукавога анал?тыка-с?нтэтычнага метаду. Маючы на ?вазе, што вучыць грамаце неабходна перш за ?сё на аснове вуснай мовы, бл?зкай дзецям па лекс?цы, граматыцы, тэматыцы, у буквары для гэтага прапано?ва?ся разнастайны матэрыял. Вучн? паступова падводз?л?ся да ?сведамлення сказа ? слова: сюжэтныя малюнк? суправаджал?ся адпаведным? граф?чным? абазначэнням?. Пасля анал?тычнага выдзялення ? слове пэ?нага
гука
? знаёмства з яго л?тарным абазначэннем пачына?ся с?нтэз: аб’яднанне гука? у
склады
, складо? ? у словы, сло? ? у сказы. Парадак знаёмства з гукам? ?
л?тарам?
: а, у, м, т, н, х, ш, р, ы, о, с, я, к, ?, п, в, з, ж, э, й, ь, е, б, д. ч, г, я, ?, ц, дз, ё, ю, ф, апостраф, дж. Тэкставы матэрыял буквара бы? у асно?ным а?тарск?, не адаптава?ся. Кн?га вызначалася тонк?м паэтычным адчуваннем жывой беларускай мовы з яе багатым лекс?ка-граматычным ладам, экспрэс?яй, разнастайнасцю гульнявога мо?нага матэрыялу (прыказк?, прыма?к?, загадк?, скорагаворк?, рэбусы). Для дзяцей ён ста? сапра?днай энцыклапедыяй прыроды ? жыцця
[4]
. Навык п?сьма выпрацо?ва?ся паралельна з чытаннем. З гэтай мэтай у буквары прапано?вал?ся проп?с? л?тар, сло?, сказа? (акрамя гэтага, у якасц? дадатку да буквара выпускал?ся спецыяльныя сшытк? з проп?сям?). З густам аформлены падручн?к А. Клышк? атрыма? залаты медаль на М?жнароднай выста?цы ?
Лейпцыгу
(1977).
Новы буквар А. Клышк? для шасц?годак (1986) змян?? парадак увядзення гука? ? л?тар з ул?кам узроставых асабл?васцей дзяцей, пача?шы знаёмства з шасцю асно?ным? галосным? гукам?: а, у, о, ?, ы, э, н, м, т, х, ш, с, л, р, к, п, в, з, ж, й, ь, е, б, д, г. я, ч, д, ц, дз, ё, ю, ф, дж, апостраф. У яго ?ключаны новы дыдактычны матэрыял, унесены метадычныя змены прыватнага характару. Асно?ным прынцыпам, паводле якога арган?зуецца навучанне грамаце, заста?ся ранейшы.
Як за?важае педагог-пс?холаг ? даследчыца-культуролаг
Людм?ла Дз?цэв?ч
, у пачатку 1990-х гадо?, пасля таго як Беларусь стала суверэннай дзяржавай, кантэнт ≪Буквара≫ Анатоля Клышк? прыкметна ?старэ? ? пераста? адпавядаць часу. Таму а?тар яго перапрацава?: бы? ануляваны савецк? ?дэалаг?заваны матэрыял, уведзены тэксты пра славутых асоб беларускай г?сторы? ?
Ефрас?нню Полацкую
,
М?колу Гусо?скага
,
Францыска Скарыну
. У 1997 годзе згаданы дапаможн?к для навучання чытанню бы? яшчэ раз перапрацаваны: вывучэнне гука? пачыналася цяпер з зычных (с, п, м, т, л, н, ш, р, к, д, а, я, у, ?, х, б, склады з ≪у≫, з, о, в, г, ч, ы, ж, ф, склады з ≪?≫, э, й, ь, е, ц, ?, склады з ≪я≫, дз, ё, ю, дж, апостраф), што сталася пераваротам у беларускай методыцы, хоць так? метад да?но ?жо выкарысто?ва?ся ? е?рапейскай практыцы
[5]
.
Буквар А. Клышк? выкарысто?ва?ся ? беларуск?х школах да 2021/22 навучальнага года
[6]
.
- ≪У лясах Белавежы≫ (1975)
- ≪Самая лепшая хатка≫ (1976)
- ≪Вярэнька загадак≫ (1982)
- ≪Францыск Скарына, альбо Як да нас прыйшла кн?га≫ (1983)
- ≪Шыльдбюргеры. Па-нямецку пачу?, па-беларуску збая? А. Клышка≫ (1983)
- ≪Святло праз стагоддз?≫ (на нямецкай, французскай, англ?йскай мовах; пра Ф. Скарыну) (1990)
- ≪Прыгаршчы языкаломак≫ (2011)
- ≪Тысяча арэшка?. Загадк? для дзяцей ? дарослых≫ (2012)
- Буквар (1-е выд. 1969, перавыдаецца па цяперашн? час)
- ≪Проп?сы ды Буквара≫ (1-е выд. 1969, перавыдаецца па цяперашн? час)
- Дапаможн?к для 1 класа ≪Верасок≫ (1-е выд. 1978)
- Чытанка для 4 класа з рускай мовай навучання ≪Чабарок≫ (1-е выд. 1989 г., перавыдаецца па цяперашн? час)
- ≪Беларуска-польск? размо?н?к≫ (1992)
- руск. ≪Букварь≫ (1-е выд. 1999, перавыдаецца па цяперашн? час)
- ≪Elementarz≫: Падручн?к для падрыхто?чых класа? агульнаадукацыйных школ з Польскай мовай навучання
- ≪Чую, бачу, гавару≫: ?люстраваны сло?н?к па беларускай мове для вучня? Пачатковых класа? агульнаадукацыйных устано? з беларускай ? рускай мовам? навучання (≪Чую, бачу, гавару≫) (1-е выданне 2003 г., 2-е выданне 2012, перавыдаецца па цяперашн? час)
- Л?таратурнае чытанне. Падручн?к для 4-га класа школ з беларускай мовай навучання (1-е выданне, 2008, перавыдаецца па цяперашн? час)
- ≪Права на верш≫ (1967) ? ?нш.
- Лонг, ≪Пастушыная г?сторыя пра Дафн?са ? Хлою≫ (пераклад са старажытнагрэцкай мовы, 1991)
- Гамер, ≪Адысея≫, Выбраныя раздзелы-песьн? (пераклад са старажытнагрэцкай мовы, 2005)
- Б?бл?я. ≪Новы Запавет≫, (пераклад з грэцкай мовы, 2014)
- Марцыял Марк Валерый, ≪Выбраныя эп?грамы≫ (пераклад з лац?нскай мовы, 2018)
Зноск?
- Каваленка В. А. Пра паэз?ю ? мужнасць духу // Прага духо?насц?. Мн., 1975.
- Беларуская ССР: карот. энцыкл. Т. 5. ? Мн., 1981.
- Яленск? М. Буквар // Беларуская мова: Энцыклапедыя ? Мн.: БелЭн, 1994.
- Клышка Анатоль
// Беларуск?я п?сьменн?к? (1917?1990): Даведн?к / Склад.
А. К. Гардз?цк?
. Нав. рэд.
А. Л. Верабей
. ?
Мн.
:
Мастацкая л?таратура
, 1994. ? 653 с.: ?л. ?
22 000 экз.
?
ISBN 5-340-00709-X
.
- Анатоль Клышка
// Беларуск?я п?сьменн?к?: Б?яб?бл?яграф?чны сло?н?к. У 6 т. / пад рэд.
А. ?. Мальдз?са
. ?
Мн.
:
Беларуская Энцыклапедыя
, 1992?1995.
Т. 3.
- Беларуская энцыклапедыя. Т. 8. ? Мн., 1999.
- Батв?нн?к, Марат. Азбука на ?се часы. ? М?нск: Беларуская навука 2003.
- Рублевская Л.
От самшитового гребешка до клавиатуры.
(руск.)
? СБ, 29 августа 2008.
- Марусяк В. Учим ребёнка читать. Как? Когда? Зачем?
(руск.)
? Москва, 2009.