한국   대만   중국   일본 
Яна? ? В?к?пэдыя Перайсьц? да зьместу

Яна?

Зьвестк? зь В?к?пэды? ? вольнай энцыкляпэды?
Гэтая назва мае некальк? сэнса?. Кал? вас ц?кавяць ?ншыя сэнсы, глядз?це таксама ?ванава , Янава , Яна? (неадназначнасьць) , Янова (неадназначнасьць) .
Яна?
лац. Jana?
На гістарычным Рынку
На г?старычным Рынку
Герб Янава Сьцяг Янава
Першыя згадк?: XVII стагодзьдзе
Горад з: 1971
Кра?на: Беларусь
Вобласьць : Берасьцейская
Раён : Яна?ск?
Насельн?цтва: 16 417 чал.  ( 2018 ) [1]
Часавы пас : UTC+3
Тэлефонны код : +375 1652
Паштовыя ?ндэксы : 225791?225792
СААТА : 1230501000
Нумарны знак : 1
Геаграф?чныя каардынаты : 52°8′50″ пн. ш. 25°32′2″ у. д. ? / ? 52.14722° пн. ш. 25.53389° у. д. ? / 52.14722; 25.53389 Каардынаты : 52°8′50″ пн. ш. 25°32′2″ у. д. ? / ? 52.14722° пн. ш. 25.53389° у. д. ? / 52.14722; 25.53389
Яна? на мапе Беларус?  ±
Янаў
Янаў
Яна?
Янаў
Янаў
Яна?
Галерэя здымка? у В?к?схов?шчы

Я?на? (з 1940 году ? ?ва?нава [a] ) ? места ? Беларус? , на рацэ Самара?цы . Адм?н?страцыйны цэнтар Яна?скага раёну Берасьцейскай вобласьц? . Насельн?цтва на 2018 год ? 16 417 чалавек [1] . Знаходз?цца за 132 км ад Берасьця . Чыгуначная станцыя Яна?-Палеск? на л?н?? Берасьце  ? П?нск .

Яна? ? да?няе мястэчка г?старычнай П?ншчыны (частка Берасьцейшчыны ), на захадзе Палесься . Да нашага часу тут захава?ся касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа ? стыл? клясыцызму , помн?к арх?тэктуры XIX ст. Сярод мясцовых славутасьця? вылучалася капл?ца Сьвятога Андрэя Бабол? , помн?к арх?тэктуры XVIII ст., зруйнаваны савецк?м? ?ладам? .

Назва [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Тапон?м Яна? утвары?ся ад ?мя Ян . У ранейшыя часы, каб пазьбегнуць блытан?ны з аднайменным мястэчкам на Берасьцейшчыне , ме? назву Яна? Палеск? .

Традыцыйная г?старычная назва места ? Яна? [2] [3] (?ншая мясцовая форма ? Яно?ва [4] ). Цяперашняя аф?цыйная назва ≪ ?ванава ≫ ? вын?к маскал?зацы? часо? Расейскай ?мпэры? [5] [6] ? СССР , кал? традыцыйнае г?старычнае ?мя пасел?шча зьмян?л? дзеля сугучнасьц? з абласным цэнтрам ?ванава ? цэнтральнай Расе? [7] . Пры гэтым чыгуначная станцыя захавалася назву Яна? Палеск? . У нарматы?ным даведн?ку ≪ Назвы населеных пункта? Рэспубл?к? Беларусь ≫ традыцыйная г?старычная назва Яна? ф?ксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьн? мясцовых жыхаро? ? ?лада? яна можа стаць нарматы?най. У наш час прапануецца вярнуць месту традыцыйную г?старычную назву Яна? у якасьц? аф?цыйнай [8] .

Г?сторыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Вял?кае Княства Л?то?скае [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У некаторых выданьнях [9] можна сустрэць памылковае атаясамленьне пачатку г?сторы? палескага Янава зь вёскай Порхавым, уладаньнем б?скупа? луцк?х . Тым часам Порхавым звалася кол?шняе мястэчка Берасьцейскага павету , а цяпер вёска Яна? Падляск? ? Бельск?м павеце Любл?нскага ваяводзтва Польшчы [10] . Найбольш раньн?я зьвестк? пра Яна? Палеск? датуюцца XVII стагодзьдзем [11] .

У XVII стагодзьдз? Яна? ме? статус мястэчка ? П?нск?м павеце Берасьцейскага ваяводзтва . У вайну Маско?скай дзяржавы з Рэччу Паспал?тай 16 тра?ня 1657 году Яна? захап?л? казак?, як?я па працяглых катаваньнях заб?л? тут катал?цкага м?с?янэра Андрэя Баболю . У 1678 годзе Я. К. Копаць заснава? у мястэчку езу?цкую м?с?ю, якая належала да П?нскага калег?юму. У 1694 годзе Яна? перайшо? у валоданьне Ганны, дачк? Я. К. Копця ? жонк? князя Канстантына Яна Шуйскага, пазьней мястэчкам валода? яе сын А. А. Шуйск? ? ?нук Я. Н. Шуйск? [11] .

Пад уладай Расейскай ?мпэры? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У вын?ку трэцяга падзелу Рэчы Паспал?тай (1795 год) Яна? апыну?ся ? складзе Расейскай ?мпэры? , дзе ?вайшо? у Кобрынск? павет Гарадзенскай губэрн? . У XIX ст. мястэчка знаходз?лася ? валоданьн? Арэшка?. У 1861 годзе расейск?я ?лады раскватаравал? ? Янаве казако? 31-га Данскога палка дзеля здушэньня сялянск?х хваляваньня? у мястэчку ? вакол?цах. У 1884 годзе за 1 км ад Янава прайшла Палеская чыгунка, адкрылася невял?кая станцыя (цяпер Яна? Палеск?) з дра?ляным вакзалам, складзк?м? памяшканьням?, рамонтным? майстэрням?. На 1869 год у Янаве ?снавал? дра?ляная царква, мураваны касьцёл, капл?ца ? гонар Сьвятога Андрэя Бабол?, станавая кватэра, валасная ?права, аптэка. Паводле вын?ка? перап?су 1897 году, у мястэчку было 724 будынк?, працавал? народная вучэльня ? царко?напрыходзкая школа, сукнавальная фабрыка, гарбарны ? цагельны заводы, маслабойня, 4 млыны.

За часам? Першай сусьветнай вайны ? 1915 годзе Яна? занял? войск? Нямецкай ?мпэры? .

Найно?шы час [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

25 сакав?ка 1918 году згодна з Трэцяй Уста?ной граматай Яна? абвяшча?ся часткай Беларускай Народнай Рэспубл?к? . 1 студзеня 1919 году ? адпаведнасьц? з пастановай ? зьезду КП(б) Беларус? ён увайшо? у склад Беларускай ССР , у П?нск? павет (≪падраён≫) Баранав?цкага раёну [12] . Згодна з Рыскай м?рнай дамовай 1921 году Яна? апыну?ся ? складзе м?жваеннай Польскай Рэспубл?к? , у П?нск?м павеце Палескага ваяводзтва . На 1935 год тут знаходз?л?ся гм?нная адм?н?страцыя, паштова-тэлеграфная кантора, пал?цэйск? пастарунак, некальк? прыватных гатэля?, лесап?льня ≪Горбур≫, паравы млын ≪Горбур≫; дзейн?чала польская школа.

У 1939 годзе Яна? увайшо? у БССР , бальшав?к? зьмян?л? г?старычную назву пасел?шча на расейск? лад на ?ванава . На 1940 год тут працавал? лякарня (на 50 ложка?), радз?льны дом (на 20 месца?), пал?кл?н?ка з 4 каб?нэтам?, пошта, 20 тэлефона?, 3 тэлеграфныя апараты; дзейн?чал? 7-гадовая беларуская, расейская ? жыдо?ская школы. 15 студзеня 1940 году Яна? атрыма? аф?цыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу ? ста? цэнтрам раёну. У Другую сусьветную вайну з 27 чэрвеня 1941 да 16 л?пеня 1944 году мястэчка знаходз?лася пад акупацыяй Трэцяга Райху .

У 1971 годзе Яна? атрыма? статус гораду раённага падпарадкаваньня. У 1998 году адбылося ?рачыстае адкрыцьцё помн?ка мастаку ? кампазытару Напалеону Ордзе , ураджэнцу вёск? Варацэв?ча? . 11 сакав?ка 2011 году аф?цыйна зацьведз?л? меск?я сьцяг ? герб з выявай царквы- мура?ё?к? [13] .

  • Места на старых здымках
  • Капліца Сьвятога Андрэя Баболі, 1936 г.
    Капл?ца Сьвятога Андрэя Бабол?, 1936 г.
  • Вуліца Горліцкая, 1917 г.
    Вул?ца Горл?цкая, 1917 г.
  • Вуліца Магільнянская, 1918 г.
    Вул?ца Маг?льнянская, 1918 г.
  • Вуліца Пінская, 1918 г.
    Вул?ца П?нская, 1918 г.

Насельн?цтва [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Дэмаграф?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  • XIX стагодзьдзе : 1830 год ? 516 муж., зь ?х шляхты 10, духо?нага стану 1, мяшчана?-юдэя? 243, мяшчана?-хрысьц?яна? ? сяляна? 262 [14] ; 1866 год ? 809 чал.; 1882 год ? 1696 чал., зь ?х 856 юдэя? [15] ; 1885 год ? 2437 чал.; 1897 год ? 3041 чал. [16]
  • XX стагодзьдзе : 1905 год ? 2939 чал.; 1924 год ? 3068 чал., зь ?х 521 беларус, 289 паляка?, 190 расейца?, 1859 жыдо?; 1935 год ? 3500 чал.; 1940 год ? 4918 чал.; 1946 год ? 2279 чал.; 1956 год ? 3 тыс. чал. [17] ; 1971 год ? 7,1 тыс. чал.; 1991 год ? 14,6 тыс. чал.; 1994 год ? 15,6 тыс. чал. [18] ; 1998 год ? 16,2 тыс. чал. [19]
  • XXI стагодзьдзе : 2006 год ? 16,4 тыс. чал.; 2009 год ? 16 086 чал. [20] (перап?с); 2016 год ? 16 450 чал. [21] ; 2017 год ? 16 465 чал. [22] ; 2018 год ? 16 417 чал. [1]

Адукацыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У Янаве працуюць г?мназ?я, 3 сярэдн?я, музычная, дз?цяча-юнацкая спартовая школы, 6 дашкольных установа?.

Мэдыцына [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Мэдычнае абслуго?ваньне насельн?цтва ажыцьця?ляе меская пал?кл?н?ка.

Культура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Дзейн?чаюць 3 б?бл?ятэк?, дом творчасьц? дзяцей ? юнацтва.

Забудова [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Вул?цы ? пляцы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Аф?цыйная назва Г?старычная назва
Кастрычн?ка плошча Рынак пляц
Савецкая вул?ца П?нская вул?ца

Эканом?ка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Прадпрыемствы харчовай, буда?н?чых матэрыяла?, дрэваапрацо?чай прамысловасьц?.

Турыстычная ?нфармацыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

?нфраструктура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Празь Яна? праходз?ць турыстычны маршрут ≪Россып талента? палеск?х≫. Дзейн?чае Яна?ск? музэй г?сторы? ?тварэньня раёну. Спын?цца можна ? гатэл? ≪Пад л?пам?≫.

У 1998 годзе ? цэнтры места пастав?л? помн?к ураджэнцу вакол?ца? Янава мастаку ? кампазытару Напалеону Орду (1807?1883).

Славутасьц? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Страчаная спадчына [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  • Капл?ца Сьвятога Андрэя Бабол?
  • Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа (XVIII ст.)

Галерэя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

За?ваг? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ Зьн?шчэньне традыцыйнай г?старычнай тапан?м?к? ? адз?н з захада? пал?тык? гвалто?най рус?ф?кацы? ? дэнацыянал?зацы? беларуса?

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ а б в Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа   (рас.) Нацыянальны статыстычны кам?тэт Рэспубл?к? Беларусь
  2. ^ Вячорка В. (19.03.2016) "Бабёнка ? это я понимаю!". Як рус?ф?кавал? тапон?мы. . Радыё Свабода .  Праверана 23 чэрвеня 2017 г.
  3. ^ Вячорка В. , Карней ?. Гарады з ≪памылкам?≫ ? назвах: ?ванава ц? Яна?? , Радыё Свабода , 24 жн??ня 2019 г.
  4. ^ Харэ?ск? С. Радз?ма першага прэзыдэнта // Наша Н?ва . 6 л?пеня 2006 г.
  5. ^ Сорк?на ?. Пал?тыка царызму адносна гарадо? Беларус? ? кантэксце г?старычнай памяц? ? ?дэнтычнасц? гараджана? // Трэц? м?жнародны кангрэс даследчыка? Беларус?. Працо?ныя матэрыялы. Том 3. 2014. С. 377.
  6. ^ Вячорка В. . Не страляйце пад Лёзна! Скланяйма беларуск?я геаграф?чныя назвы , Радыё Свабода , 31 л?пеня 2015
  7. ^ Вольга ?скрык , Зьм?цер Са?ка . (16.01.2011) Сапра?дныя назвы беларуск?х гарадо? . Белсат ТВ .  Праверана 9 чэрвеня 2011 г.
  8. ^ Гарбацэв?ч А. 9 беларуск?х гарадо?, як?м варта вярнуць спрадвечныя назвы , Наша Н?ва , 27 тра?ня 2016 г.
  9. ^ Туристская энциклопедия Беларуси. ? Мн. , 2007.
  10. ^ Паздняко? В. Яна? // ВКЛ. Энцыкл . ? Мн. : 2005 Т. 2. С. 781.
  11. ^ а б Паздняко? В. Яна? // ВКЛ. Энцыкл . ? Мн. : 2005 Т. 2. С. 782.
  12. ^ 150 пытання? ? адказа? з г?сторы? Беларус? / Уклад. ?ван Саверчанка , Зьм?цер Санько . ? В?льня: Наша Будучыня, 2002. ? 238 с. ISBN 9986-9229-6-1 .
  13. ^ ≪Об учреждении официальных геральдических символов административно-территориальных и территориальных единиц Брестской области≫. Указ Президента Республики Беларусь от 11.03.2011 г. № 101   (рас.)
  14. ^ Сорк?на ?. Мястэчк? Беларус?... ? В?льня, 2010. С. 413.
  15. ^ Słownik geograficzny... T. III. ? Warszawa, 1882. S. 422 .
  16. ^ История , Ивановский районный исполнительный комитет
  17. ^ Нашы гарады: грамадска-пал?тычнае даведачнае выданне / У. А. Мал?шэ?ск?, П. М. Пабока. ? Мн.: Народная асвета, 1991.
  18. ^ ЭГБ . ? Мн. : 1996 Т. 3. С. 464.
  19. ^ БЭ . ? Мн. : 1998 Т. 7. С. 147.
  20. ^ Перепись населения ? 2009. Брестская область   (рас.) Нацыянальны статыстычны кам?тэт Рэспубл?к? Беларусь
  21. ^ Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа   (рас.) Нацыянальны статыстычны кам?тэт Рэспубл?к? Беларусь
  22. ^ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа   (рас.) Нацыянальны статыстычны кам?тэт Рэспубл?к? Беларусь

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

 ? ¹ Вылучаным пазначаюцца ?мацаваныя месты ? мястэчк? ( гарады / гарадк? ) ; ? ² У дужках прыводз?цца час атрыманьня Магдэбурскага права
Атрымана з ≪ https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Яна?&oldid=2411228 ≫