한국   대만   중국   일본 
Расейска-швэдзкая вайна (1788?1790) ? В?к?пэдыя Перайсьц? да зьместу

Расейска-швэдзкая вайна (1788?1790)

Зьвестк? зь В?к?пэды? ? вольнай энцыкляпэды?
Расейска-швэдзкая вайна
Б?тва ? Швэдзкай пратоцы пэндзлю Ёган Тытрыха Шульца
Дата: чэрвень 1788 ? 14 жн??ня 1790
Месца:
Вын?к: Вэрэльскае м?рнае пагадненьне
Тэрытарыяльныя
зьмены: 		Status quo ante bellum
Суперн?к?
Швэцыя  Швэцыя
Асманская ?мпэрыя
Камандуючыя
Колькасьць
38 720 [3] 38 000 [3]
Страты
2640 заб?тыя ц? параненыя [1]
6000 паланёныя 		3000 заб?тыя ц? параненыя
4500 паланёныя

Шаблён:Расейска-швэдзк?я войны Шаблён:Б?твы расейска-швэдзкай вайны (1788?1790) Расейска-швэдзкая вайна 1788?1790 рока? (у Швэцы? называецца Расейскай вайной Густава III , у Ф?нлянды? ? Вайной Густава III , у Расе? ? Швэдзкай вайной Кацярыны II ) ? узброены канфл?кт м?ж Швэцыяй ? Расеяй у чэрвен? 1788 ? жн??н? 1790 [4] . 14 жн??ня 1790 року было падп?санае Вэрэльскае м?рнае пагадненьне , якое не прынесла абодвум бакам ан?як?х тэрытарыяльных зьмена?.

Перадумовы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Кароль Швэцы? Густа? III прыйшо? да ?лады ? 1772 року ? вын?ку бяскро?нага перавароту . Цяпер ён спадзява?ся, што хуткая пераможная вайна ?змоцн?ць ягоную ?нутраную падтрымку. У гэты час Расея ?жо была занятая вайной з Асманскай ?мпэрыяй , ? заходн?я кра?ны ? Вял?кабрытан?я , Н?дэрлянды ? Прус?я ? падбухторвал? Швэцыю адкрыць па?ночны фронт. Улетку 1788 року Густа? III заключы? ха?рус з Асманскай ?мпэрыяй , аднак заходн?я дзяржавы да гэтага зьвязу не далучыл?ся [5] .

Швэцыя спадзявалася напасьц? з мора на Санкт-Пецярбург , а сухапутнае войскае мус?ла далучыцца да флёту празь Ф?нляндыю ? зрынуць Кацярыну II з трону.

З мэтай заручыцца падтрымкай Рыксдагу стана? у вайне 27 чэрвеня 1788 року пераапранутыя ? расейскую вайсковую форму швэды абстралял? памежны пункт у Пу?мале . Гэтая апэрацыя пад фальшывым сьцягам выкл?кала чаканае абурэньне ? Стакгольме ? дала падставу абвясьц?ць супраць Расе? ? спэцыяльную вайсковую апэрацыю па змушэньн? да м?ру “.

Хада падзея? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

9 чэрвеня 1788 року швэдзк? флёт пад камандаваньнем герцага Карла Сэдэрманляндзкага выйша? з Карльскруны . 21 чэрвеня швэды сутыкнул?ся з расейскай эскадрай ля Саарэмаа ? паспрабавал? справакаваць сутычку. Камандуючы расейск?м флётам в?цэ-адм?рал В?льгельм фон Дэсын здоле? утаймаваць ?хн?я намеры ? працягну? шлях да Капэнгагену , а швэды ня вырашыл?ся распачаць б?тву першым? [6] .

7 л?пеня флёт Карла атрыма? ?нфармацыю пра абвяшчэньне вайны ? ?жо наступнага дня зьнянацку захап?? два расейск?я фрэгаты ? ?Яраславец“ ? ?Гектар“ ? разам з эк?пажам? ? 450 чалавек [7] . У Гогляндзкай б?тве швэдам проц?стая? расейск? флёт пад даводзтвам адм?рала Саму?ла Грэйга ; сутычка скончылася безь пераваг? н?воднага з бако?. Тады швэды адступ?л? да Свэаборгу дзеля пера?збраеньня.

Берагавы флёт з Стакгольму прыбы? у Ф?нляндыю 2 л?пеня ? пача? узьвядзеньне ?мацаваньня? каля Хэльсынгфорсу . 28 л?пеня берагавы флёт пад камандаваньнем палко?н?ка М?каэля Анкарсвэрда сутыкну?ся ля Фрэдэрыксгамну з групай расейск?х галеона? ? прымус?? ?х адысьц? пад абарону берагавых умацаваньня?. 2 жн??ня швэды зраб?л? спробу высадк?, але был? адб?тыя. Наступнага дня высадка адбылася пасьпяхова, аднак спроба хутка захап?ць Фрэдэрыксгамн была спыненая расейцам?, пасьля чаго швэды вярнул?ся на карабл?.

Спроба брыгады пад даводзтвам палко?н?ка Бэрнта Югана Гастфэра захап?ць з наскоку Нюсьлёт перайшла ? аблогу, але нападн?кам бракавала абложнай артылеры?, ? 21 жн??ня аблога была зьнятая. Пасьля ня?далай спробы генэрала Карла Густава Армфэльта-малодшага ( sv ) дапамагчы ?зяць Фрэдэрыксгамн ? адк?даньня швэда? назад за гран?цу ? войску пачалося незадаволеньне вайной, якая ня мела падтрымк? ? станах. Ужо 9 жн??ня шэраг аф?цэра? запатрабавал? заключыць з Расеяй м?р, а 12 жн??ня стварыл? пэтыцыю з прапановам? па завяршэньн? вайны. ? тут станов?шча караля Густава III ?ратавала нав?на пра магчымы напад з боку дацка?нарвэскай ун?? : ён змог свабодна вярнуцца ? Швэцыю, не баючыся абв?навачваньня ? пак?даньн? каманднага паста [8] .

Дан?я?Нарвэг?я абвясьц?ла вайну Швэцы? ? жн??н?, выконваючы ранейшыя дамо?ленасьц? з Расеяй. Нарвэскае войска атрымала адну перамогу на тэрыторы? Швэцы? , пасьля чаго з дыпляматычным умяшаньнем Вял?кабрытан?? ? Прус?? 9 л?пеня 1789 было заключанае м?рнае пагадненьне, Дан?я?Нарвэг?я абвясьц?ла нэ?трал?тэт .

Не?забаве па Гогляндзкай б?тве, ужо напачатку жн??ня, расейск? флёт пача? блякаду марскога флёту Швэцы? ? Свэаборгу. Тольк? 17 кастрычн?ка пасьля прыходу падмацаваньня швэды здолел? атачыць расейск?я падразьдзяленьн?, каб дазвол?ць невял?кай кананэрцы прарвацца праз блякаду на абарону заблякаванага транспарту. Пасьля гэтага расейцы пак?нул? свае пазыцы?, ? швэдзк?я паста?к? падмацаваньня? аднав?л?ся.

Уз?мку 1788?1789 рока? Швэцыя пачала буда?н?цтва ?мацаваньня? у Гангэ ? на вакольных астравох, каб перашкодз?ць далейшым спроба? расейца? блякаваць марск?я шлях?. Ейны флёт першую палову 1789 року ня дзейн?ча? сьпярша з прычыны абледзяненьня парто?, а пасьля эк?пажы караблё? у Карльскруне захварэл? на л?хаманку. У дадатак гало?накамандуючы берагавой флятыл?? палко?н?к Анкарсвэрд бы? арыштаваны за ?дзел у ?Аньяльскай змове“ ? заменены на адм?рала Карла А?густа Эрэнсвэрда .

У тра?н? расейск? марск? флёт падышо? да Гангэ, але пасьля кароткай сутычк? адступ??. Асно?ныя с?лы расейскага флёту пад даводзтвам адм?рала Вас?ля Чычагова сутыкнул?ся з швэдзк?м? 26 л?пеня ля Элянду ; як ? летась, б?тва не прынесла посьпеху н?воднаму з бако?. У сярэдз?не чэрвеня 1789 расейцы з трох к?рунка? ударыл? па Саваляксу аб’яднаным? 10-тысячным? с?лам? супраць 4-хтысячнага швэдзкага войска. Нягледзячы на перамогу пад Парасальм? , швэды вымушаныя был? адысьц? ? саступ?ць расейцам важную Пуумальскую пратоку . Тым часам кароль Густа? III вярну?ся да камандаваньня арм?яй ? 25 чэрвеня распача? наступ на В?льманстран . 28 чэрвеня швэды атрымал? гучную перамогу пад Уц? , але замест паходу да В?льманстрану кароль рушы? на Фрэдэрыксгамн, дзе наступ захлыну?ся зно?. У л?пен? расейцы пачал? вывад войска? з Саваляксу пад ударам? швэда?. Да пераходу на з?мовае кватараваньне Саваляцкая брыгада вярнула ?се занятыя тэрыторы? за выняткам падкантрольнай расейцам Пуумалы [9] .

На вадзе расейск? берагавы флёт Карла Гайнрыха фон Наса?-Зыгена 15 жн??ня атакава? швэдзкую выведную эскадру ля Фрэдэрыксгамну, а пасьля сутыкну?ся з асно?ным? с?лам? суперн?ка ? Швэдзкай пратоцы . Посьпех у б?тве расейцы разьв?л? ? на сушы, выб??шы швэда? за раку Кюмэнэ . Не?забаве разьб?ты берагавы флёт швэды пера?збро?л? караблям? з Свэаборгу, а заместа адм?рала Карла А?густа Эрэнсвэрда камандз?рам бы? прызначаны сьпярша палко?н?к Карл Натанаэль а? Клеркер ( sv ) , як? займа?ся адна?леньнем, а пасьля яго ? падпалко?н?к Георг Крыстыян дэ Фрэсэ ( sv ) [10] .

Вял?к?я праблемы чын?ла расейская марская блякада: штодня швэдзк?м кананэркам адм?рала Салямона фон Раял?на даводз?лася сутыкацца з куды мацнейшым? расейск?м? судз?нам? ? раёне Поркалы , таму швэдзк?я транспартныя карабл? вымушаныя был? праходз?ць Барэсундзкай пратокай. Дзеля яе абароны сюды было нак?раванае падмацаваньне, ? ?жо ? сярэдз?не л?пеня швэдзк? флёт склада?ся з 2 фрэгата?, 10 галеона? ? некальк?х кананэрак. Таксама был? ?зьведзеныя некальк? артылерыйск?х батарэя? . 18 верасьня 1789 расейск? флёт пад даводзтвам кап?тана Джэймза Трэвэнэна распачал? прары? у Барэсундзкай пратоцы. С?лы расейца? складал?ся з 4 л?нейных караблё? , 1 фрэгата ? 6 кутэра? . Швэды страц?л? аднаго галеона, расейцы ? л?нкора Па?ночны Арол , але авалодал? пратокай. У верасьн? адбылося яшчэ некальк? сутычак, а 23 кастрычн?ка расейцы нечакана сышл? адтуль, даведа?шыся пра выхад на дапамогу швэдзкага вайскова-марскога флёту [11] .

У наступным року кароль Густа? III ?зно? заплянава? высадку пад Санкт-Пецярбургам, непадалёк Выбаргу . Акрамя таго, был? зробленыя захады да ?мацаваньня флёту новым? караблям?. ? ?жо 17 сакав?ка 1790 два швэдзк?я фрэгаты разрабавал? падкантрольны расейцам Рогерсьв?к (Балтыйск? Порт). 21 красав?ка да Свэаборгу рушыл? швэдзк?я эскадры з Стакгольму, а 3 тра?ня ? з Помэрну . У дадатак на сушы войск? палко?н?ка Густава Морыца Армфэльта разьб?л? 15 красав?ка расейск?х абаронца? па?днёвага Саваляксу, а войск? караля Густава III ? палко?н?ка Густа? Вахтмэйстра здабыл? перамогу ? б?тве пад Валькеалай . 5 тра?ня расейцы пасьпяхова атакавал? на рацэ Кюмэнэ й ?зял? Аньялу , але ? канцы месяца был? выб?тыя стуль. Пасьля гэтага на сушы ?сталявалася зац?шша [12] .

Швэдзк? марск? флёт герцага Карла 10 прыбы? пад Гангэ, а 12 тра?ня ? пад Рэвель . Але пакуль швэды чакал? прыбыцьця астатн?х караблё?, спрыяльны вецер зьмян??ся на проц?леглы, ? 13 тра?ня швэдзкая атака пацярпела паразу. У пачатку чэрвеня швэды падтрымал? берагавы флёт у Краснагорскай б?тве ?, няздоле?шы нанесьц? расейцам вырашальнай паразы, адышл? ? Выбарскую затоку [13] .

Берагавы флёт швэда? пад даводзтвам караля Густава III пача? наступ 8 тра?ня, здабы?шы перамогу 15 тра?ня над расейск?м флётам ля Фрэдэрыксгамну . Аднак спробы захап?ць места ? ?мацаваньн? ня мел? посьпеху. Швэды ня стал? займацца блякадай ? рушыл? да Выбаргу, спадарожна рабуючы расейск?я магазыны, ? 2 чэрвеня дайшл? да Бярозавых астраво? , адкуль зраб?л? спробу дапамагчы марскому флёту ? Краснагорскай б?тве [14] .

Расейск? флёт адм?рала Вас?ля Чычагова блякава? швэдзк? флёт у Выбарскай затоцы амаль месяц. 21?23 чэрвеня, вычарпа?шы запасы, швэды вырашыл? прарываць блякаду пры падтрымцы сухапутных войска? падпалко?н?ка Карла Уляфа Кранстэта ды генэрала Югана Мэерфэльта. Аднак сухапутныя войск? ня здолел? пераадолець расейскую блякаду, ? швэдзк? флёт 3 чэрвеня прарва?ся з Выбарскай заток? , страц??шы некальк? караблё?. 9 л?пеня 1790 року расейск? берагавы флёт пад даводзтвам Карла фон Наса?-Зыгена атакава? швэда? у другой б?тве ? Швэдзкай пратоцы , якая завяршылася по?ным расейск?м разгромам [15] .

Нягледзячы на гэты посьпех, Швэцыя ня мела дастаткова сродка? на пасьпяховае разьв?цьцё наступу. Зь ?ншага боку, расейская ?мпэратарка Кацярына II пераканалася, што лёгкай перамог? здабыць не атрымаецца [16] . У гэтых абстав?нах бак? пагадз?л?ся на перамовы, як?я скончыл?ся падп?саньнем 14 жн??ня Вэрэльскай м?рнай дамовы .

Вын?к? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Для абодвух бако? вайна 1788?1790 рока? стала збольшага нязначным эп?зодам. Для Кацярыны II гэта было тольк? адцягваньнем с?ла?, патрэбных у вайне супраць Турэччыны, а таксама ? рэвалюцыйных падзеях, што разгортвал?ся ? Рэчы Паспал?тай ( Канстытуцыя 3 тра?ня 1791 году ) ? ? Францы? ( Француская рэвалюцыя ). Швэдзк? напад спын?? выправу расейскага флёту ? М?жземнае мора на барацьбу з Асманскай ?мпэрыяй, бо па?стала неабходнасьць абароны Санкт-Пецярбургу [17] . Вайна ненадо?га вырашыла ?нутраныя праблемы Густава III, заб?тага ? стакгольмскай опэры ? 1792 року.

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ Statistics of Wars, Oppressions and Atrocities of the Eighteenth Century (the 1700s)
  2. ^ The Swedish?Russian War of 1788?1790 . Zentrale fur Unterrichtsmedien im Internet e.V. (19 November 2004).
  3. ^ а б Viinikainen 2015 . С. 12?17.
  4. ^   Oakley , Stewart P. War and Peace in the Baltic, 1560?1790. ? Routledge, 1992. ? Т. 31. ? P. 156?157. ? ISBN 0-415-02472-2
  5. ^ Mattila 1983 . С. 136?137.
  6. ^ Johnsson 2011 . С. 76?77.
  7. ^ Johnsson 2011 . С. 79.
  8. ^ Mattila 1983 . С. 150?152.
  9. ^ Mattila 1983 . С. 165?167.
  10. ^ Mattila 1983 . С. 169?173.
  11. ^ Mattila 1983 . С. 174?187.
  12. ^ Mattila 1983 . С. 190?193.
  13. ^ Mattila 1983 . С. 195?196, 200?202.
  14. ^ Mattila 1983 . С. 196?200.
  15. ^ Mattila 1983 . С. 202?216.
  16. ^ Mattila 1983 . С. 216.
  17. ^   Glete , Jan War in the Early Modern World, 1450?1815. ? UCL Press, 1999. ? P. 46. ? ISBN 1-85728-687-1

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Атрымана з ≪ https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Расейска-швэдзкая_вайна_(1788?1790)&oldid=2322344 ≫