Няме?цкая ?мпэ?рыя
(
па-нямецку
:
Deutsches Kaiserreich
) ? аф?цыйная назва
нямецкай дзяржавы
? 1871?1918 гадох. Фармальна пасьля паразы ?
Першай сусьветнай вайне
яна працягвала называцца ?мпэрыяй. У 1933 годзе дзяржава была пераназваная ? Нямецк? Райх (
па-нямецку
:
Deutsches Reich
), а ? 1943 годзе была пераназваная ? Вял?канямецк? Райх (
па-нямецку
:
Grossdeutsches Reich
) ? спын?ла ?снаваньне ? тра?н? 1945 году. Цяпер г?старычную назву ≪
Нямецкая ?мпэрыя
≫ адносяць да пэрыяду 1871?1918 гг. (што суаднос?цца да тэрм?ну нямецкае г?старыяграф??
Deutsches Kaiserreich
). Гэтк?я тэрм?ны, як
Сьвятая Рымская ?мпэрыя
,
Ваймарская рэспубл?ка
?
Нямецк? Райх
, збольшага ня тычацца гэтага пэрыяду.
Заснавальн?кам? Нямецкае ?мпэры? л?чацца
Ота фон Б?смарк
?
В?льгельм I Гагэнцолерн
. Зрэдчас яе называюць ? ≪
Друг?м райхам
≫.
В?льгельм I
Ота фон Б?смарк
У 1870 годзе пачалася
Франка-пруская вайна
.
Канцлер
Прус??
Ота фон Б?смарк
? кароль В?льгельм I спадзявал?ся ? вын?ку вайны аб’яднаць Нямеччыну ? падарваць магутнасьць Францы?. Француск? ?мпэратар
Напалеон III
?мкну?ся не дапусьц?ць такога аб’яднаньня ? захаваць э?рапейскую гегемон?ю Францы?. Войск?
Па?ночнанямецкага саюзу
атрымал? по?ную перамогу. 18 студзеня 1871 году ?
Вэрсал?
Б?смарк ? В?льгельм I абвясьц?л? пра стварэньне Нямецкай ?мпэры?. Да ?мпэры? хутка далучыл?ся дзяржавы, як?я не ?ваходз?л? ? склад Па?ночнанямецкага саюзу ?
Баварыя
? ?ншыя па?днёвагерманск?я кра?ны.
А?стрыя
часткай Нямеччыны ня стала. Пяць м?льярда?
франка?
, як?я французы выплац?л? немцам у якасьц?
кантрыбуцы?
, стал? трывалым фундамэнтам для нямецкай эканом?к?.
Фрыдрых III
Пасьля сьмерц? В?льгельма ? 1888 годзе на сталец уступ?? сьмяротна хворы
Фрыдрых III
. Друг? ?мпэратар валадары? тольк? 99 дзён.
Пасьля сьмерц? Фрыдрыха на сталец узышо? ягоны сын
В?льгельм
. Незадо?га да яго ?ваходжаньня на сталец, Нямеччына абзавялася калён?ям? ? Афрыцы ? Аз?? (
Тога
,
Камэрун
,
Нямецкая Па?днёва-Заходняя Афрыка
, порт
Цындао
), бы? заключаны ваенны саюз з А?стрыяй ? Расеяй (Расея не?забаве выйшла з саюзу) супраць Францы? ? Ангельшчыны, был? павял?чаны арм?я ? флёт. У той жа час бы? уведзены прагрэс??ны падаходны падатак (ста?ка падатку залежыць ад прыбытку, ? павял?чваецца разам з прыбыткам?).
9 л?стапада 1918 году ? Нямеччыне пачалася
рэвалюцыя
, у вын?ку якой манарх?я была зрынута, ? В?льгельм вымушаны бы? бегчы ?
Н?дэрлянды
.
Адм?н?страцыйна-тэрытарыяльны падзел Нямецкае ?мпэры?
Па канстытуцы? прэзыдэнцтва належала прускаму каралю, як? карыста?ся тытулам нямецкага ?мпэратара. Права ?дзелу ? заканада?чых пытаньнях ?мпэратар ме? тольк? ? якасьц? прускага караля. ?мпэратару належала права абвяшчэньня закона?; але так, як ён згодна канстытуцы? ня ме? нават прытрымл?ваючага
veto
, дык гэтае права зья?лялася простай фармальнасьцю. ?мпэратар ме?, аднак, шырок?я па?намоцтвы выдаваць свае распараджэньне. У выпадках, кал? грамадзтву пагражае небясьпека ? ваенны ц? м?рны час, ?мпэратар ме? па?намоцтвы абвяшчаць любую частку ?мпэры? (за выняткам
Бавары?
) у аблогавым станов?шчы.
?мпэратар ме? права прызначаць ц? звальняць ус?х гало?ных ?мпэрских службовых асоба?, пачынаючы з канцлера. ?мпэрск? канцлер зья?ля?ся гало?ным органам выкана?чай улады ? адразу адз?най асобаю, адказнаю перад саюзнаю радаю й
райхстагам
за ?се дзеяньн? гэтай улады. Акрамя самога райхсканцлера, у Нямецкай ?мпэры? не ?снавала н?як?х м?н?стра?. Замест ?х ?снавал? падначаленыя райхсканцлеру дзяржа?ныя сакратары, як?я старшынствавал? ? ?мпэрск?х ведамствах (
ням
.
Reichsamter
). Так зьяв?л?ся
Reichseisenbahnamt
,
Reichspostamt
,
Reichsjustizamt
,
Reichsschatzamt
, к?раваньне Эльзасу-Лятарынг??, зьнешне- ? ?нутрыпал?тычныя ведамствы,
Reichsmarineamt
?
Reichskolonialamt
.
З 1985 году ад розных група? ? асобных людзей, як?х разам называюць
Упа?наважаны ?мпэрск? ?рад
(
па-нямецку
:
Kommissarische Reichsregierung
), стал? чутныя заявы пра тое, што Нямецкая ?мпэрыя працягвае сваё ?снаваньне ?
даваенных
межах, а гэтыя арган?зацы? ? нямецк? ?рад
[1]
.