한국   대만   중국   일본 
Лагойск ? В?к?пэдыя Перайсьц? да зьместу

Лагойск

Зьвестк? зь В?к?пэды? ? вольнай энцыкляпэды?
Лагойск
лац. Łahojsk
Панарама з боку Гайны
Панарама з боку Гайны
Герб Лагойску
Першыя згадк?: 1078
Былыя назвы: Лагожск, Лагожаск
Кра?на: Беларусь
Вобласьць : Менская
Раён : Лагойск?
Насельн?цтва: 13 099 чал.  ( 2018 ) [1]
Часавы пас : UTC+3
Тэлефонны код : +375 1774
Паштовы ?ндэкс : 223141
СААТА : 6232501000
Нумарны знак : 5
Геаграф?чныя каардынаты : 54°12′0″ пн. ш. 27°51′0″ у. д. ? / ? 54.2° пн. ш. 27.85° у. д. ? / 54.2; 27.85 Каардынаты : 54°12′0″ пн. ш. 27°51′0″ у. д. ? / ? 54.2° пн. ш. 27.85° у. д. ? / 54.2; 27.85
Лагойск на мапе Беларус?  ±
Лагойск
Лагойск
Лагойск
Лагойск
Лагойск
Лагойск
Галерэя здымка? у В?к?схов?шчы
Аф?цыйны сайт   (рас.)   (анг.)

Лаго?йск  ? места ? Беларус? , на рацэ Гайне . Адм?н?страцыйны цэнтар Лагойскага раёну Менскай вобласьц? . Насельн?цтва на 2018 год ? 13 099 чалавек [1] . Знаходз?цца за 40 км ад Менску , за 31 км ад чыгуначнай станцы? Смаляв?чы (л?н?я Менск  ? Ворша ). А?тамаб?льныя дарог? на Менск , Лепель , Смаляв?чы , Барыса? , Маладэчна .

Лагойск ? места г?старычнай Меншчыны , кол?шняя стал?ца графства (раней ? стал?ца ?дзельнага княства ), старажытны замак Вял?кага Княства Л?то?скага [2] . Тут разьмяшчалася рэзыдэнцыя роду Тышкев?ча? , да нашага часу захава?ся парк ? ру?ны палаца , помн?к арх?тэктуры ? садова-паркавага мастацтва XIX ст. Сярод мясцовых славутасьця? вылуча?ся збудаваны ? стыл? барока комплекс манастыра базыляна? з царквой Божага Я?леньня , помн?к арх?тэктуры XVIII ст., зруйнаваны расейск?м? ?ладам? [3] , а таксама касьцёл Сьвятога Каз?мера ? стыл? клясыцызму , помн?к арх?тэктуры XVIII ст., зруйнаваны савецк?м? ?ладам? .

Назва [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Тапон?м Лагойск утвары?ся паводле традыцыйнай схемы праз суф?кс -ск. У час заснаваньня места так?я назвы был? давол? пашыраным?. Пра?да, практычна няма выпадка?, кал? б за аснову бралася нейкая асабл?васьць ляндшафту, таму папулярная думка пра ?тварэньне тапон?му ад слова лог [4] выглядае сумне?на. Часьцей за ?сё ?мёны места? паходз?л? ад назва? рэка?. ?снуе меркаваньне, што назву Лагожаск магло атрымаць пасел?шча, якое першапачаткова ?снавала недзе ля сутока? Лагаз?цы ? Гайны [5] (за 8 км ад сучаснага места). Пазьней яго магл? перанесьц? на новае, больш зручнае месца, захава?шы пры гэтым старую назву (такая практыка пераносу места? была давол? звыклай у той час) [6] .

Варыянты нап?саньня назвы ? г?старычных крын?цах: Лагожск , Лагожаск .

Г?сторыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Асно?ны артыкул: Г?сторыя Лагойску

Раньн?я часы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Першы п?сьмовы ?пам?н пра Лагойск зьмяшчаецца ? ≪Павучаньн?≫ ?ладз?мера Манамаха ? датуецца 1078 годам: ≪ Пожог землю и, повоевав до Лукомля и до Логожьска, та на Дръютъск воюя ≫. У канцы XI стагодзьдзя пасел?шча далучылася да Полацкага княства .

У 1127 годзе князь к?е?ск? Мсьц?сла? ?ладз?мерав?ч у часе выправы на Полацак разрабава? Лагойск, узя? у палон жыхаро? ? перада? яго ?зяславу Мсьц?слав?чу . У 1180 годзе горад ста? стал?цай удзельнага княства .

Вял?кае Княства Л?то?скае [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У першай чвэрц? XIV стагодзьдзя Лагойск далучы?ся да Вял?кага Княства Л?то?скага . У 1387 годзе вял?к? князь Ягайла перада? яго ? валоданьне свайму брату Ск?ргайлу , з 1392 году ? уладаньне вял?кага князя В?та?та . У Сьп?се руск?х гарадо? далёк?х ? бл?зк?х (канец XIV ст.) Лагойск значыцца сярод ≪л?то?ск?х≫ замка? [7] . У 1413 годзе ён ?вайшло? у склад В?ленскага ваяводзтва . З часо? княжаньня Каз?мера Лагойскам валодал? Чартарыйск?я . У 1505 годзе крымск?я татары спал?л? ? разрабавал? мястэчка.

Захавал?ся сьведчаньн? азначэньня жыхаро? вакол?ца? Лагойску л?твой (л?цьв?нам?) : гдзе сядзел? Пётар з брацьцею, Л?тва, каторыя ж дзей даньн?к? зь людзьм? вашым? ? Ганяв?цкай зямл?… ? дань давал? к Лагойску (1 лютага 1516 году) [8] .

У пачатку XVI стагодзьдзя дзякуючы шлюбу Лагойск перайшо? да Тышкев?ча? , як?я ?ладкавал? тут сваю рэзыдэнцыю. З гэтага часу мястэчка стала цэнтрам графства . У 1532 годзе тут адбудавал? спаленую татарам? замкавую Богая?ленскую царкву, пры царкве ?снава? манастыр. Згодна з адм?н?страцыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565?1566 гадо? Лагойск увайшо? у склад Менскага павету Менскага ваяводзтва . За часам? война? Маско?скай дзяржавы зь Вял?к?м Княствам Л?то?ск?м (1512?1522, 1534?1537), ? ? вайну Маско?скай дзяржавы з Рэччу Паспал?тай (1654?1667) мястэчка пэ?ны час (у 1519, 1535, 1654 гадох [9] ) знаходз?лася пад маско?скай акупацыяй.

У 1609 годзе навуковец Аляксандар Тышкев?ч фундава? у Лагойску першы параф?яльны касьцёл, у як?м праводз?лася пахаваньне тутэйшай л?н?? роду. У 1673 годзе кароль ? вял?к? князь М?хал В?шнявецк? нада? мястэчку прыв?лей на штотыднёвы торг ? 2 к?рмашы ? год.

За часам? Вял?кай Па?ночнай вайны (1700?1721) 6 тра?ня 1708 году швэдзкае войска заняла Лагойск ? спал?ла замак. У 1752 годзе [9] на месцы зруйнавага замка А. Тышкев?ч збудава? новую царкву ? заснава? манастыр базыляна? . У 1787 годзе ён жа распача? узьвядзеньне мураванага касьцёла, асьвечанага ? 1793 годзе [9] .

Пад уладай Расейскай ?мпэры? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У вын?ку другога падзелу Рэчы Паспал?тай (1793 год) Лагойск апыну?ся ? складзе Расейскае ?мпэры? , дзе ста? цэнтрам воласьц? Барыса?скага павету Менскай губэрн? . На 1795 год тут было 90 хрысьц?янск?х ? 26 юдэйск?х дваро?, дзейн?чал? касьцёл, царква ? гонар Сьвятога М?колы ? базылянск? манастыр; 9 тра?ня, 6 жн??ня ? 6 сьнежня праводз?л?ся к?рмашы. Мястэчка было цэнтрам маёнтку, як?м супольна валодал? былы рэфэрэндар ? канцлер В?нцэнт Тышкев?ч ? кашталян жамойцк? Стан?сла? Тышкев?ч . У 1814?1819 гадох тут збудавал? 2-павярховы палац (будынак падарвал? ? канцы апошняй вайны ). У 1837 годзе пачала працаваць ткацкая фабрыка , таксама дзейн?чала невял?кая фабрыка сельскагаспадарчых прылада? з жалезаплав?льнай майстэрняй. К. Тышкев?ч заснава? у мястэчку банк для мяшчана? ? сяляна?, але праз пэ?ны час фабрыку ? банк зачын?л?. У 1842 годзе браты Канстантын ? Я?стах Тышкев?чы стварыл? музэй старажытнасьця?, на аснове калекцы? якога ? 1855 годзе заснавал? В?ленск? музэй старажытнасьця? . На 1844 год у Лагойску было 146 дваро? ? 5 вул?ца? (Замкавая, Спаская, М?кольская, Плешчан?цкая ? В?ленская), штогод праводз?л?ся к?рмашы: на 6 жн??ня (Перамяненьне) ? 6 сьнежня (Сьвяты М?кола). ?снава? аднайменны маёнтак, у складзе якога было 4 фальварк? ? 9 вёсак. У маёнтку працавал? 3 млыны, в?накурня, лесап?льня ? 3 карчмы. На 1861 год у мястэчку працавал? шк?п?нарны ? медны заводы.

У 1863 годзе з мэтай маскал?зацы? кол?шняга Вял?кага Княства Л?то?скага расейск?я ?лады адкрыл? ? Лагойску народную вучэльню, дзе выкладаньне вялося на расейскай мове . На 1866 год у мястэчку было 172 двары, дзейн?чал? касьцёл, капл?ца, царква ? 3 юдэйск?я мал?то?ныя дамы. У 1886 годзе працавал? валасная ?права, в?накурня, 5 крама?, 2 карчмы, вадзяны млын ? хлебазапасны магазын. Паводле вын?ка? перап?су 1897 году ? 302 двары, працавал? народная вучэльня, гарбарны завод, 2 вадзяныя млыны, 9 кузьня?, сукнавальня, 14 крама?, штогод адбывал?ся 3 к?рмашы.

За часам? Першай сусьветнай вайны ? лютым 1918 году Лагойск занял? войск? Нямецкай ?мпэры? .

Найно?шы час [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

25 сакав?ка 1918 году згодна з Трэцяй Уста?ной граматай Лагойск абвяшча?ся часткай Беларускай Народнай Рэспубл?к? . 1 студзеня 1919 году ? адпаведнасьц? з пастановай ? зьезду КП(б) Беларус? ён увайшо? у склад Беларускай ССР , у Менск? павет (≪падраён≫) Менскага раёну [10] . 17 л?пеня 1924 году Лагойск ста? цэнтрам раёну. На 1933 год у мястэчку працавал? электрастанцыя, цагельны завод (з 1928 году), х?м?чная лясная гаспадарка, лясная прамысловая гаспадарка (з 1930 году) ? маслазавод (з 1932 году). 27 верасьня 1938 году пасел?шча атрымала аф?цыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу . У Другую сусьветную вайну з 2 л?пеня 1941 да 2 л?пеня 1944 году мястэчка знаходз?лася пад акупацыяй Трэцяга Райху .

3 чэрвеня 1998 году Лагойск атрыма? статус места .

Насельн?цтва [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Дэмаграф?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  • XIX стагодзьдзе : 1844 год ? 696 чал. [11] ; 1858 год ? 1532 чал., у тым л?ку 250 правасла?ных, 275 катал?ко?, 980 юдэя? ? 20 пратэстанта? [12] ; 1884 год ? 2 тыс. чал. [13] ; 1897 год ? 2321 чал. [12]
  • XX стагодзьдзе : 1917 год ? 1263 чал. у мястэчку Лагойску ? 28 чал. у маёнтку Лагойску ; 1933 год ? 2,3 тыс. чал. [14] ; 1939 год ? 3,4 тыс. чал.; 1979 год ? 5,3 тыс. чал.; 1996 год ? 10 тыс. чал. [15] ; 1998 год ? 9,9 тыс. чал. [16]
  • XXI стагодзьдзе : 2003 год ? 9750 чал.; 2006 год ? 10,1 тыс. чал.; 2007 год ? 10 321 чал. [17] ; 2008 год ? 10,8 тыс. чал.; 2009 год ? 10 706 [18] чал. (перап?с); 2011 год ? 11,2 тыс. чал. [19] ; 2015 год ? 12 376 [18] ; 2016 год ? 12 739 чал. [20] ; 2017 год ? 12 950 чал. [21] ; 2018 год ? 13 099 чал. [1]

Адукацыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У Лагойску працуюць г?мназ?я ? 2 агульнаадукацыйныя школы, дз?цячая школа мастацтва?, дз?цячая спартовая школа.

Мэдыцына [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Мэдычнае абслуго?ваньне насельн?цтва ажыцьця?ляюць лякарня ? пал?кл?н?ка. У месьце знаходзяцца раённы цэнтар г?г?ены ? эп?дэм?ялёг??, дом-?нтэрнат для састарэлых ? ?нвал?да?.

Культура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Горналыжны комплекс ≪Лагойск≫

Дзейн?чаюць дом культуры й дом рамёства?, г?старычна-краязна?чы музэй, 2 б?бл?ятэк?, дом дз?цячай творчасьц?. У Лагойску ёсьць музычны гурт ≪ Абшар ≫.

Спорт [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Ф?зкультурна-спартовы комплекс у Лагойску зья?ляецца адным з найлепшых у кра?не. У ягоным складзе два ф?зкультурна-аздара?ленчыя комплексы, у як?х маюцца зал? для занятку валейболам, баскетболам, м?н?-футболам, гандболам, боксам, барацьбой, 2 басэйны, трэнажорныя зал?, КДЮСШАР. У 2007 годзе, паводле раённай праграмы разьв?цьця турызму, каля места плянавалася збудаваць спартова-аздара?ленчы цэнтар ≪Зялёны луг≫.

Непадалёк ад места знаходзяцца два горналыжныя комплексы ? ≪ С?л?чы ≫ ды ≪ Лагойск ≫. Займацца з?мовым? в?дам? спорту таксама можна на лыжна-б?ятлёнавай трасе ≪Заячая паляна≫.

Забудова [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Плян [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Лагойск двойчы разбурал? ?ншаземныя захопн?к?: сьпярша татары ? 1505 годзе, пазьней швэды ? 1700?1721 гадох. У зьвязку з гэтым цяжка сказаць пра старажытны плян места, але можна меркаваць, што сучасная гало?ная вул?ца, якая зья?лалася часткай былога тракту зь Менску на Полацак за?сёды была стрыжнем плянавальнай структуры пасел?шча. Недалёка ад яе разьмяшча?ся дзядз?нец, а пазьней ? палац Тышкев?ча? з паркам, як? ?вабра? у сябе ?се рэштк? старажытнага места.

Вул?цы ? пляцы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Аф?цыйная назва Г?старычная назва Былыя назвы
Камсамольская вул?ца Замкавая вул?ца
Перамог? вул?ца Плешчан?цкая вул?ца
Савецкая вул?ца В?ленская вул?ца (да Рынку)
Плешчан?цкая [22] вул?ца (ад Рынку)
Касьцельная [23] вул?ца (ад Рынку)
Камунальная вул?ца (ад Рынку) [23]
Чкалава вул?ца М?кольская вул?ца
Янк? Купалы вул?ца Барыса?ская вул?ца
Бяз назвы Рынак пляц Чырвоная плошча [23]

З урбанан?м?чнай спадчыны Лагойску да нашага часу г?старычныя назвы захавал? вул?цы Завозерская, Лазьневая ? Смаляв?цкая (?ншая г?старычная назва ? Спаская).

Эканом?ка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Прадпрыемствы дрэваапрацо?чай, харчовай, фармацэ?тычнай прамысловасьц?.

Апроч гэтага, працуюць 50 прадпрыемства? раздробнага гандлю, 4 прадпрыемствы грамадзкага харчаваньня.

Транспарт [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Лагойск знаходз?цца каля а?тамаб?льнай трасы M3 ( Менск  ? В?цебск ). У месьце працуе а?тобусная станцыя, зь якой выконваюцца рэгулярныя рэйсы на Менск, Смаляв?чы , Жодз?н , Зэмб?н , а таксама ? населеныя пункты Лагойскага раёну.

Турыстычная ?нфармацыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Шыльда ? сядз?бным парку Тышкев?ча?

?нфраструктура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Лагойск ? цэнтар турызму дзяржа?нага значэньня [24] . У месьце працуе г?старычна-краязна?чы музэй ?мя Кантантына ? Я?стаха Тышкев?ча?. Спын?цца можна ? гатэл? ≪Ал?мп≫.

Славутасьц? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Захавал?ся рэштк? дзядз?нца XI?XIII стагодзьдзя? ? 2 гарадз?шчы старажытнага пэрыяду.

Страчаная спадчына [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Галерэя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Месты-сябры [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Асобы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ а б в Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа   (рас.) Нацыянальны статыстычны кам?тэт Рэспубл?к? Беларусь
  2. ^ Ткачо? М. Замк? ? людз?. ? Мн. , 1991. С. 129.
  3. ^ Кулаг?н А. Катал?цк?я храмы Беларус?. ? Менск , 2008. С. 430.
  4. ^ Краткий топонимический словарь Белоруссии / В.А. Жучкевич . ? Мн. : Изд-во БГУ, 1974. ? 448 с. С. 207.
  5. ^ Лемцюгова В. Беларуская айкан?м?я: л?нгв?ст. анал?з назва? насел. пункта? М?н. вобл. / В. П. Лемцюгова; Акад. навук БССР, ?н-т мовазна?ства. ? Мн. : Навука ? тэхн?ка, 1970. ? 156 с. С. 92.
  6. ^ Памяць: Г?ст.-дакум. хрон?ка Лагойскага р-на. У 2 кн. Кн. 1-я. ? Мн. : 2003.
  7. ^ Паздняко? В. Лагойск // ВКЛ. Энцыкл . ? Мн. : 2005 Т. 2. С. 177.
  8. ^ Литовская метрика. Т. 1. ? СПб., 1903. С. 881?883 .
  9. ^ а б в Паздняко? В. Лагойск // ВКЛ. Энцыкл . ? Мн. : 2005 Т. 2. С. 178.
  10. ^ 150 пытання? ? адказа? з г?сторы? Беларус? / Уклад. ?ван Саверчанка , Зьм?цер Санько . ? В?льня: Наша Будучыня, 2002. ? 238 с. ISBN 9986-9229-6-1 .
  11. ^ Гарады ? вёск? Беларус?. Энцыкл. Т. 8. Кн. 3. ? Менск , 2012. С. 12.
  12. ^ а б Памяць: Г?ст.-дакум. хрон?ка Лагойскага р-на. У 2 кн. Кн. 1-я. ? Мн. : 2003.
  13. ^ Jelski A. Łohojsk // Słownik geograficzny... T. V. ? Warszawa, 1884. S. 682 ?684.
  14. ^ Гарады ? вёск? Беларус?. Энцыкл. Т. 8. Кн. 3. ? Менск , 2012. С. 13.
  15. ^ ЭГБ . ? Мн. : 1997 Т. 4. С. 327.
  16. ^ БЭ . ? Мн. : 1999 Т. 9. С. 91.
  17. ^ г. Логойск   (рас.) . Логойский районный исполнительный комитет Праверана 2 студзеня 2011 г.
  18. ^ а б Колькасць насельн?цтва на 1 студзеня 2015 года ? сярэднегадавая колькасць насельн?цтва за 2014 год па Рэспубл?цы Беларусь у разрэзе абласцей, раёна?, гарадо?, пасёлка? гарадскога тыпу   (рас.) Нацыянальны статыстычны кам?тэт Рэспубл?к? Беларусь
  19. ^ Гарады ? вёск? Беларус?. Энцыкл. Т. 8. Кн. 3. ? Менск , 2012. С. 10.
  20. ^ Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа   (рас.) Нацыянальны статыстычны кам?тэт Рэспубл?к? Беларусь
  21. ^ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа   (рас.) Нацыянальны статыстычны кам?тэт Рэспубл?к? Беларусь
  22. ^ Боровой Р. Исторический центр Логойска: хронология, планировочная структура и проблемы охраны // Архитектура и строительство. № 10 (197), 2008.
  23. ^ а б в Самцэв?ч В. Лагойск (Менскай акруг?) // Наш край. Штомесячн?к Цэнтральнага Бюро Краязна?ства пры ?нстытуце Беларускае Культуры. 1928. № 4 (31). С. 27.
  24. ^ Туристская энциклопедия Беларуси. ? Мн. , 2007.

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]