 |
| артыкул з
сэры?
пра
|
Сусьветныя саборы
Катал?цкай Царквы
|
|---|
 Рэнэсансы старадрук з выявай Трыдэнцкага сабору
|
| Антычнасьць (
к.
50
? 451)
|
|
|
| Раньняе Сярэднявечча (553?870)
|
|
|
| Сярэдняе ? позьняе Сярэднявечча (1122?1517)
|
|
|
| Сучаснасьць (1545?1965)
|
|
|
|
Канста?нцк? сабо?р 1414?1418 гадо?
? сабор
катал?цкай царквы
(аф?цыйна ? 16-ы ?сяленск?) у па?днёванямецк?м горадзе
Канстанц
, скл?каны з мэтай пакласьц? канец яе расколу.
На момант пачатку сабору дзейн?чал? тры папы ? асабл?вы размах набыл? розныя ≪
ерас?
≫ ? пасьлядо?н?ка?
Яна Гуса
?
Чэх??
,
Дж. ??кл?фа
?
Ангельшчыне
? да т. п., барацьба зь як?м? з ?н?цыятывы германскага ?мпэратара
Жыг?монта (С?г?змунда)
? антыпапы
Яна XXIII
выйшла на першы плян у дзейнасьц? Канстанцкага сабору. У 1415 годзе на саборы бы? асуджаны ? спалены Ян Гус, што стала штуршком да сэры?
гус?цк?х война?
у
Цэнтральнай Э?ропе
. У 1417 годзе скасаваныя па?намоцтвы ?с?х ранейшых папа? ? абраны адз?ны папа
Марц?н V
. На шостай сэс?? сабору было абвешчана вяршэнства сабора? над папам?, правы ? даходы як?х мус?л? быць ?стотна ?рэзаныя.
З пункту гледжаньня катал?цкага канан?чнага права тое, што г?сторык? называюць Канстанцк?м саборам, ? гэта два розныя пасьлядо?ныя б?скупск?я сходы. Першы зь ?х, скл?каны ?мпэратарам ? антыпапам, л?чыцца нядзейсным, таксама ? ?се яго пастановы, уключаючы пастанову пра вяршэнства сабора? над папам?. Сапра?дны сабор з гэтага пункту гледжаньня пачынаецца зь яго аф?цыйнага аб’я?леньня сапра?дным папам
Рыгорам XII
. Рыгор XII пагадз??ся з тым, што тольк? адмова ?с?х старых прэтэндэнта? ад папскага пасаду можа прым?рыць Царкву, ? пак?ну? пасад, так?м чынам да?шы дарогу для выбару новага Папы.
Канстанцк? сабор бы? ? найбуйнейшай дыпламатычнай сустрэчай, на якой вырашал?ся найважнейшыя м?жнародныя пытаньн?, перш за ?сё зьвязаныя з прэтэнз?ям? ?мпэратара С?г?змунда на пал?тычную гегемон?ю ?
Э?ропе
. Акты?ны ?дзел у працы Канстанцкага сабору прымала
ВКЛ
, а?тарытэт якога пасьля
Вял?кай вайны 1409?1411 гадо?
значна ?зрос. Вял?к? князь
В?та?т
некальк? разо? нак?ро?ва? у Канстанц свае дэлегацы?. Так, у 1415 годзе падольск? стараста Гедыгольд прапано?ва? перавесьц?
Тэ?тонск? Ордэн
, як? згуб?? фармальныя падставы для сваёй дзейнасьц? ?
Прыбалтыцы
пасьля хрышчэньня
Жмудз?
? 1413 годзе, бл?жэй да
Асманскай ?мпэры?
? у
Па?ночнае Прычарнамор’е
ц? на
К?пр
? абвярга? абв?навачваньн? ? патаемным супрацо?н?цтве В?та?та з асманам?.
У 1416 годзе значная ?вага была ?дзеленая Канстанцк?м саборам спрэчкам пам?ж ВКЛ ? Ордэнам за Жмудзь: 13 лютага разглядалася скарга (
Propos?c?o Samaytarum
) ахрышчаных
жмудз?на?
на ?ц?ск з боку
крыжако?
, як?я працягвал? свае раба?н?чыя наезды, апрацаваная польск?м юрыстам
Па?лам Уладков?чам
, прафэсарам
Крака?скай акадэм??
. 17 чэрвеня 1416 году сабор прыня? кампрам?снае рашэньне па справе Жмудз?, паводле якога ? адм?н?страцыйным дачыненьн? яна падпарадко?валася ?мпэратару С?г?змунду (гэта значыла фактычна Ордэну), а ? царко?ным ? польск?м ? л?то?ск?м б?скупам (было вырашана стварыць асобную
дыяцэз?ю
). 11 жн??ня 1416 году
льво?ск?
арцыб?скуп
Ян Жэшо?ск?
?
в?ленск?
б?скуп
Пётар Ястрэмбец
был? прызначаныя дэлегатам? Канстанцкага сабору, як?я мус?л? зьдзейсьн?ць гэтыя рашэньн? на месцы, працягнуць хрышчэньне жмудз?на?, арган?заваць дыяцэз?ю ? пачаць пабудову катэдральнага касьцёлу. У 1417 годзе на Канстанцк?м саборы прысутн?ча? ≪герцаг Павал з сапра?днай Рус?, падначалены герцагу В?та?ту≫.
Асабл?ва прадста?н?чая дэлегацыя на чале з К?е?ск?м м?трапал?там
Рыгорам Цамблакам
была нак?раваная ? Канстанц у 1418 годзе. У яе ?ваходз?л? правасла?ныя яп?скапы з розных япарх?я? ВКЛ ?
Малдовы
, а таксама сьвецк?я прадста?н?к?
К?еву
,
Смаленску
,
Вял?кага Но?гараду
? ?ншых гарадо?. Яе мэтай было заключэньне ун?? пам?ж
правасла?най
? катал?цкай цэрквам? на тэрыторы? ВКЛ, а таксама прызнаньне сюзэрэн?тэта В?та?та над Малдовай ? Вял?к?м Но?гарадам (у вын?ку гэтых захада? Марц?н V прызначы? яго генэральным в?карыем Но?гараду). У лютым 1418 м?трапал?т Цамблак прысягну? Марц?ну V ад ?мя правасла?най Царквы ВКЛ. Спроба ун??, аднак, засталася нерэал?заванай з-за супрац??леньня правасла?нага духавенства ВКЛ ? пазыцы?
канстантынопальскага патрыярхату
.
Кашто?най крын?цай для вывучэньня г?сторы?
Беларус?
? ВКЛ зья?ляецца ≪
Хрон?ка Канстанцкага сабору
≫ баварца
Ульрыха фон Рыхенталя
, у якой, у прыватнасьц?, неаднакратна згадваецца
Белая Русь
. Так, ап?сваючы ?рачысты ?езд дэлегацы? К?е?скага м?трапал?та Р.Цамблака 19 лютага 1418 году, хран?ст занатава?: ≪У суботу, на 19 дзень месяца лютага, прыеха? высакародны пан Георг, арх?б?скуп К?е?ск?, з кра?ны Белай Рус?, са Смаленску≫. Пазба?лены В?та?там улады апошн? нашчадак вял?кага смаленскага княжаньня
Фёдар Юр’ев?ч
, у 1404?1412 гадах служылы князь Вял?кага Но?гараду, ф?гуруе ? хрон?цы як ≪Фёдар, герцаг Белай Рус? ? гаспадар Смаленску≫. Яшчэ ? адным месцы Рыхенталь вылучае тры ≪катэгоры?≫ руск?х: ≪сапра?дныя руск?я, чырвоныя руск?я, белыя руск?я; кра?на ? горад Вял?к? Но?гарад, як?я ёсьць хрысьц?янск?м?≫. Хрон?ка Рыхенталя пацьвярджае разуменьне Белай Рус? як сынон?му Вял?кага Но?гараду, характэрнае перш за ?сё для нямецкамо?най л?таратуры
XIII
?
XVI
стагодзьдзя?. У дададзеным да хрон?к? гербо?н?ку зьмешчаныя каляровыя выявы гербо? Фёдара ? В?та?та.
- Алесь Белы
//
. ?
Мн.
: .
- Ulrichs von Richental Chronik des Constanzer Concils 1414 bis 1418. Herausgegeben von M. R. Buck. Tuebingen, 1882.
- Piekosinski F. Gosci polscy na soborze Konstancyiskim // Rozprawy Akademii umiejetnosci. Wydzial historyczno-filozoficzny. Ser. II, T. 12 (37). Krakow, 1899.
- Chodynicki K. Kosciol prawoslawny a Rzeczpospolita Polska. Warszawa, 1934.
- Грабарь В. Э. Вселенские соборы западно-христианской церкви и светские конгрессы XV в. // Средние века. Вып. 2, 1946.
- Ulrich Richental. Das Konzil zu Konstanz. Faksimileausgabe. Starnberg ? Konstanz ? Stuttgart, 1964.
- Begunov Ju. Weisse Rus und Weissrussen in einer Deutschen Chronik des 15. Jahrhunderts // Forschungen zur Osteuropaeischen Geschichte. B. 27. Berlin, 1980.
- Blaszczyk Gr. Diecezja ?mudzka od XV w. do poczatku XVII w. Ustroj // Universitet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ser. Historia. Nr 180. Pozna?, 1993.