Дзяды
| Народная традыцыя
|
 |
| Значэньне
| Ушанаваньне памяц? продка?
|
|---|
| Дата
| 1-я субота л?стапада
|
|---|
Беларуская
манэта
≪
Дзяды
≫, 20 рублё?,
рэвэрс
Дзяды?
(
Дзень памяц? продка?
) ?
славянск?
народны пам?нальны
абрад
, рытуальная вячэра ? памяць памерлых продка?. Дзядам? таксама называл? дзень, кал? адбыва?ся абрад, ? душы
[1]
нябожчыка?, як?х ушано?вал?.
У найбольш арха?чнай форме захавал?ся тольк? ?
беларуса?
[1]
.
На Дзяды памяць продка? ушано?ваюць дома зваротам: ≪Сьвятыя дзяды, завём вас. Хадз?це да нас. Ёсьць тут усё, што Бог да?, чым тольк? хата багата. Прос?м вас: ляц?це да нас≫. Сямейны стол став?цца пад бэлькай каля
покуц?
, на якой нап?саныя ?мёны
родз?ча?
. Чальцы
сям’?
сядзяць за сталом без дакрананьня адно да аднаго. На накрыты стол ставяць няцотны л?к страва? ? запаленую
грамн?чную
сьвечку. За сьвяточным сталом
дзед
расказвае
?нукам
пра свайго дзеда, як?я ? вын?ку спазнаюць свой
род
да 5-га калена. Дзеля ?шанаваньня памяц? продка? на стале асобна кладуць кавалк? пададзеных страва?. Таксама дараваньня зь ?х боку просяць у
мал?тве
[2]
.
Дзяды
Паходзяць Дзяды з дахрысьц?янскага балта-славянскага звычаю
трызны
, зьвязанага з
культам продка?
. Пазьней абрад ускладн??ся напластаваньнем
хрысьц?янскага
культу.
Дзяды спра?лял? ? пэ?ныя дн?, у залежнасьц? ад мясцовасьц? па некальк? разо? на год, часьцей вясной ? ?восень. Гало?ным? был? Зьм?тра?ск?я Дзяды (асян?ны) у суботу перад Зьм?травым днём (26 кастрычн?ка паводле
старога стылю
), а таксама на
рада?н?цу
, перад
масьлен?цай
,
сёмухай
.
На Дзяды гатавал? рытуальныя стравы (7 ? больш няцотных сьвяточных ? абрадавых страва?). Абавязковым? был?
куцьця
,
клёцк?
,
бл?ны
,
мяса
,
яечня
. Паводле звычаю, ад кожнай стравы ? асобны посуд адкладвал? па кавалачку для нябожчыка? ? пак?дал? на ноч: л?чылася, што душы памерлых продка?, як?я прыходзяць на Дзяды, трэба пачаставаць.
[3]
А пасьля вячэры са стала не прыб?рал? ? для таго, каб памерлыя магл? за ?м пасядзець у ц?шын?.
Абрад пакл?каньня душа? памерлых на Дзядо? мастацка ап?саны
Адамам М?цкев?чам
у яго паэме ≪
Дзяды
≫.
У сучаснай
Беларус?
правасла?ныя
адзначаюць Дз?м?тра?скую пам?нальную суботу ? першую суботу перад 8 л?стапада.
Катал?к?
?спам?наюць ус?х памерлых верн?ка? 2 л?стапада. Першую акцыю ? памяць ахвяра? пал?тычных рэпрэс?я? на Дзяды зладз?л? моладзевыя згуртаваньн? ≪Тутэйшыя≫ ? ≪Талака≫ ? парку Янк? Купалы ? Менску ? 1987 годзе. У наступным годзе ?
м?тынгу 30 кастрычн?ка 1988 году
прынял? ?дзел тысячы людзей. Упершыню з 1944 году на масавым мерапрыемстве бы? узьняты бел-чырвона-белы сьцяг. М?тынг бы? гвалто?на разагнаны ?нутраным? войскам?. З таго часу ? Беларус? штогод праводзяць ман?фэстацы? на Дзяды. Акрамя таго ? наступную суботу пасьля шэсьця ? Курапаты
КХП БНФ
падае зая?ку на правядзеньне шэсьця ? Лошыцу.
Шэсьце на
Курапаты
? 2009 годзе
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6 /Рэдкал.: Г. П. Пашко? ? ?нш. ? Мн.:БелЭн, 1998. ? 576 с.: ?л. ? Артыкул ≪Дзяды≫. ? С. 136.
- Энцыклапедыя г?сторы? Беларус?: У 6 т. Т. 3 / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашко? (гало?ны рэд.) ? ?нш.; Маст. Э. Э. Жакев?ч. ? Мн.: БелЭн, 1996. ? 527 с.: ?л.; Артыкул ≪Дзяды≫. ? С.234; Артыкул ≪?Дзяды“≫. А?тар Вольга Герас?мов?ч. ? С.234-235.
- Беларуская м?фалог?я: Энцыклап. сло?н.
/ С. Санько, Т. Валодз?на, У. Вас?лев?ч ? ?нш. ?
Менск
: Беларусь, 2004.? 592 с.: ?л.
ISBN 985-01-0473-2
.
- Шейн П. В. Материалы для изучения быта и языка русского населения Северо-Западного края. Т.1, Ч.2. Спб, 1890.
- Романов Е. Белорусский сборник. Вып. 8. Вильна, 1912.
- Никифоровский Н. Я. Простонародные приметы и поверья, суеверные обряды и обычаи, легендарные сказания о лицах и местах. Витебск, 1897.
- Пахаванн?. Пам?нк?. Галашэнн?. Мн., 1986.