한국   대만   중국   일본 
Гуман?зм ? В?к?пэдыя Перайсьц? да зьместу

Гуман?зм

Зьвестк? зь В?к?пэды? ? вольнай энцыкляпэды?

Гуман?зм ( па-лац?нску : humanitas  ? чалавецтва , humanus ? гуманны, homo ? чалавек) ? ф?лязофская плынь, якая став?ць чалавека на першы плян, аддае перавагу крытычнаму мысьленьню ? доказам, н?ж прыняцьцю догмата? альбо забабона? .

Паняцьцё гуман?зму ? суцэльным выглядзе ?першыню зьяв?лася ? эпоху Адраджэньня . Да таго часу чалавецтва назапас?ла давол? значныя здабытк? ? культуры , мастацтве , натуральных ? сацыяльных навуках. Гэты рух супярэчы? нормам жыцьця Сярэднявечча зь яго жорсткасьцю адно да аднаго, да прыроды, м?ждзяржа?ным? канфл?ктам? . Так?м чынам у г?сторы? чалавецтва зьяв?лася новая ?дэалёг?я , якая стала адстойваць лепшыя бак? ? аднос?нах пам?ж людзьма, якая адма?ляла няро?насьць людзей у ф?нансавых, маёмасных ? ?ншых аднос?нах. ?дэя гуман?зму ляжыць у замацаваньн? норма? грамадзян?на ? грамадзтве. Прых?льн?к? ?дэалёг?? был? прых?льн?кам? вызваленьня грамадзтва ад рабскага ? фэадальнага спосаба? мысьленьня. Далей паняцьцё гуман?зму распа?сюдз?лася на м?жнацыянальныя, м?жрасавыя ? м?ждзяржа?ныя аднос?ны людзей. Шматл?к?я тэз?сы, як?я адстойва? гуман?зм, знайшл? ?васабленьне ? рэл?г?йных вучэннях розных народа? сьвету. Напрыклад, некаторыя з гуман?стычных тэз?са? был? адлюстраваны ? Б?бл?? .

Заснавальн?кам ?дэалёг?? прынята л?чыць Франчэска Пэтрарку .

Этымалёг?я ? азначэньне [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Слова ≪гуман?зм≫ паходз?ць ад лац?нскага ≪humanitas≫, упершыню выкарыстанага Цыцэронам для ап?су кашто?насьця?, зьвязаных зь л?бэральнай адукацыяй, чымсьц? кшталту сучаснага мастацтва, ф?лязоф??, г?сторы?, л?таратуры. На слова ?спамятал?ся падчас ?тальянскага Адраджэньня, кал? umanista дасягнула ан?ельскай мовы ? XVI стагодзьдз?. Слова выкарысто?валася ня як -?зм, а як -?ст для ап?су групы людзей, як?я вывучаюць ? прапагандуюць адукацыю на базе клясычнай л?таратуры . У пачатку XIX стагодзьдзя тэрм?н выкарысто?ва?ся ? Нямеччыны , як гуман?зм зь розным? значэньням?, ? адтуль ён зно? ?вайшо? у ан?ельскую мову зь двума розным? сэнсам?, адз?н зь як?х павязаны зь вывучэньнем клясычнай л?таратуры, як? заста?ся акадэм?чным тэрм?нам, а друг? бы? больш папул?заваны ? азнача? нерэл?г?йны падыход да жыцьця, што азначае антытэзу тэ?зму . Хутчэй за ?сё, менав?та баварск? тэоляг Фрыдрых ?ману?л Н?тамер увё? тэрм?н гуман?зм для ап?су новай клясычнай праграмы, якую ён плянава? прапанаваць у нямецк?х сярэдн?х школах. Не?забаве сьвет прынял? ?ншыя навуко?цы, напрыклад Гэорг Фойгт ? Яка? Буркхарт. У XX стагодзьдз? гэтае слова ?дакладн?лася, дайшо?шы да сучаснага значэньня, што азначае натурал?стычны падыход да жыцьця з акцэнтам на дабрабыт ? волю людзё?.

Даць вызначэньне гуман?зму ? скляданая задача, якая раскрывае супярэчнасьц? навокал гуман?зму. Зь аднаго боку, гуман?зм вызначаецца заступн?кам чалавечай вол? ? годнасьц?, зь другога ? ён павязаны з прыгнётам (празь тое, што ён зья?ляецца пабочным прадуктам сучаснасьц?). У 1974 годзе ф?лёзаф С?дн? Хук вызначы? гуман?зм, або гуман?ста?, па нэгаты?ных характарыстыках. Па-першае, гуман?сты выступаюць супраць навязваньня адной культуры ? розных цыв?л?зацыях, не належаць да царквы ц? ?сталяванай рэл?г??, не падтрымл?ваюць дыктатуры, не апра?дваюць ?валт за сацыяльныя рэформы альбо болей лаяльныя да арган?зацы?, чым ?х абстрактныя кашто?насьц?.

Прыклады гуман?зму ? г?сторы? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]