Вэ?рнэр Карл Га?йзэнбэрг
(
па-нямецку
:
Werner Karl Heisenberg
;
5 сьнежня
1901
,
Вюрцбург
,
Нямеччына
?
1 лютага
1976
,
Мюнхэн
,
Нямеччына
) ? нямецк? ф?зык-тэарэтык, ля?рэат
Нобэле?скае прэм??
(
1932
), за
фундамэнтальны ?нёсак у стварэньне
квантавае мэхан?к?
.
Гайзэнбэрг нарадз??ся ?
Вюрцбургу
, (
Нямеччына
) у сям’? наста?н?ка
клясычнае л?таратуры
Каспара Эрнеста А?густа Гайзэнбэрга (
па-нямецку
:
Kaspar Ernst August Heisenberg
) й яго жонк? Ан? Фуклейн (
па-нямецку
:
Annie Wecklein
).
Ён вывуча?
матэматыку
й
ф?зыку
з
1920
па
1923
гадах у
Мюнхэнск?м
(
па-нямецку
:
Ludwig-Maximilians-Universitat Munchen
) ?
Гётынгенск?м ун?вэрсытэтах
(
па-нямецку
:
Georg-August-Universitat Gottingen
). У
Мюнхэне
ягоным? навуковым? к?ра?н?кам? был?
Арнольд Зомэрфэльд
?
В?льгельм В?н
, у
Гётынгене
?
Макс Борн
?
Джэймз Франк
, матэматыку ён вывуча? з дапамогай
Дэв?да Г?лбэрта
. Дактарат скончы? у
1923
годзе пад к?ра?н?цтвам
Арнольда Зомэрфэльда
.
Хаб?л?тацыю
зраб?? у
1924
годзе ?
Гётынгене
пад к?ра?н?цтвам
Макса Борна
.
З 1924 па 1927 гады Гайзенбэрг бы?
прыватдацэнтам
у
Гётынгене
. Пачынаючы з 17 верасьня 1924 году па 1 тра?ня 1925 году пры падтрымцы таварыства ≪М?жнародны адукацыйны фонд Ракфэлера≫ (
па-ангельску
:
International Education Board Rockefeller Foundation
) праводз?? сумесныя дасьледаваньн? разам з
Н?льсам Борам
, дырэктарам
?нстытуту Тэарэтычнай ф?зык?
ун?вэрсытэту ? Капэнгагене
. Гайзэнберг пасьля вярну?ся ? Гётынген разам з
Максам Борнам
?
Паскалем Ёрданам
, каб прадо?жыць разбудо?ваць сваю тэорыю
матрычнай мэхан?к?
, аднаго з сфармуляваньня?
кантавай мэхан?ка
. З 1 тра?ня 1926 года пача? чытаць лекцы?, як асыстэнт
Бора
на ?н?вэрсытэце Капэнгагене. Менав?та там у 1927 годзе Гайзенбэрг адкры? свой
прынцып нявызначанасьц?
. 23 лютага Гайзэнбэрг нап?са? л?ст свайму сябру
Вольфгангу Па?л?
, зь як?м бы? знаёмы па вучобе ?
LMU
, дзе ап?са? гэты новы прынцып.
У 1927 годзе Гайзенбэрг атрыма? пасаду звычайнага прафэсара (
па-нямецку
:
ordentlicher Professor
) па тэарэтычнай ф?зыцы й ?значал?? факультэт ф?зык?
Ун?вэрсытэту ? Ляйпцыгу
. Лекцыя, прысьвечаная яго ?на?гурацы?, адбылася 1 лютага 1928 году. Адна з першых прац, апубл?каваных у ляйпцыск? пэрыяд жыцьця, была прысьвечана вытлумачэньню фэрамагнэтызму праз
прынцып выключэньня
, адкрыты Вольфгангам Па?л?.
Фундамэнтальны артыкул Гайзенбэрга, прысьвечаны квантавай мэхан?цы
[6]
, азадачы? ф?зыка? ды г?сторыка?.
У 1941 годзе ён бы? прызначаны дырэктарам ?нстытуту ф?зык? кайзэра В?льгельма ? Бэрл?не ? к?рава? нямецк?м праектам па стварэньн? атамнай збро?
[7]
.
Памёр
1 лютага
1976
у сва?м дому ?
Мюнхэне
ад раку
нырак
.
Адз?н са стваральн?ка?
квантавае мэхан?к?
. Ля?рэат
Нобэле?скае прэм??
па ф?зыцы (
1932
, за вял?зны ?нёсак у разьв?цьцё квантавае мэхан?к?.