Вацла? Пануцэв?ч
, сапр.
Вацла? Папуцэв?ч
(
1911
?
1991
) ? беларуск? пал?тычны ? рэл?г?йны дзяяч, г?сторык.
Нарадз??ся ? вёсцы
Малая Альшанка
каля
Горадн?
. Паходз?? зь сям’? беларуса?-катал?ко?.
Вучы?ся ? В?ленскай духо?най катал?цкай сэм?нары?. Бы? выключаны зь л?ку клерыка? за беларускую дзейнасьць.
З
1936
вучы?ся на юрыдычным факультэце
?н?вэрсытэта Стэфана Баторыя
?
В?льн?
. Удзельн?ча? у працы ≪Акадэм?цкага кола сябро? Беларусаведы≫ (
1936
?
1939
). Адз?н з арган?затара? ≪руху маладых адраджэнца?≫. З
1935
сябра
БХД
. З
1 сьнежня
1935
году сябра рэдкалег?? ≪Студэнцкай Трыбуны≫, маладзёвага дадатку да ≪
Беларускай Крын?цы
≫.
У
1935
?
1938
гадах бы? рэдактарам часоп?са ≪
25 сакав?ка
≫ (л?стапад
1936
? сакав?к
1938
).
З
26 лютага
1936
году сакратар В?ленскага аддзелу
Б?Г?К
. Пасьля расколу
БХД
у
1936
належа? да ≪Беларускага фронту≫
кс. В. Гадле?скага
. Прыма? удзел у выданьн? газэт ≪
Беларуск? фронт
≫. За надрукаваны рэдакцыйны артыкул ≪Залежнасьць ц? незалежнасьць≫ у № 3 ≪
Беларускага фронта
≫ за
30 жн??ня
1938
году бы? асуджаны на год турмы умо?на.
У верасьн?
1939
, з пачаткам 2-й сусьветнай вайны,
маб?л?заваны
? 81-ы стралковы полк, як? фармава?ся ?
Горадн?
.
22 верасьня
1939
, пасьля заняцьця савецк?м? войскам?
Горадн?
, трап?? у
палон
. Бы? вызвалены ? жы? у
Горадн?
. Паводле Б. Граб?нскага, прыкладна ?
1940
да В. Папуцэв?ча ?
Горадню
ад варша?ск?х беларуса? (кс.
В. Гадле?скага
, М. Шчорса ? ?нш.) прыбы? сувязны, як? адначасова зья?ля?ся агентам
НКУС
, але В. Папуцэв?ч ≪адразу западозры?, што пасылаюць хлопца бальшав?к?, ? заяв?? у
НКУС
≫.
Нейк? Пануцэв?ч у
1940
годзе выклада? у гарадзенскай школе № 1 беларускую мову ? л?таратуру. Восеньню
1941
В. Пануцэв?ч жы? у
Горадн?
па адрасе: вул. Па?ночная, 5.
З пачаткам нямецкай акупацы? ?
кастрычн?ку
1941
году разам з
А. Русаком
В. Пануцэв?ч ездз?? у
В?льню
з мэтай наладз?ць сувязь зь В?ленск?м БНК. Паводле Я. Малецкага, ягоная кандыдатура разглядалася мясцовым? нямецк?м? ?ладам? на пасаду
бургам?стра
Горадн?
. Вё? наста?н?цк?я курсы пры Гарадзенск?м БНК.
27 кастрычн?ка
1941
году разам з Я. Малецк?м сустрака?ся з гарадзенск?м еп?скапам Антон?ем па справе беларус?зацы? правасла?най царквы ? арган?зацы? ?
Горадн?
беларускай правасла?най сэм?нары?. У сярэдз?не
л?стапада
1941
году пераеха? з
Горадн?
?
Баранав?чы
.
З
1944
у
эм?грацы?
? спачатку ?
Нямеччыне
, у перасыльных лагерах, дзе займа?ся арган?зацыяй беларускага
ска?тынгу
.
Пасьля
1949
? у
ЗША
. Жы? у
Чыкага
. Узначальва? ≪
Згуртаваньне Беларуск?х Ска?та? на Чужыне
≫. К?ра?н?к ска?цкай дружыны ≪Арлы≫ ?
Чыкага
.
У
1950
сакратар
Беларуска-амэрыканскай нацыянальнай рады
, з тра?ня
1950
? в?цэ-старшыня
Беларуска-амэрыканскага катал?цкага таварыства
. У пач.
1960-х
заснава? выдавецтва ≪
Беларуская выдавецкая сябрына
≫. Выдава? рэл?г?йна-г?старычныя часоп?сы: ≪
Беларуская царква
≫ (выдава?ся
к?рыл?цай
), ≪
Л?тва
≫ (
лац?нкай
). Бы? жанаты з дачкой
Э. Будзьк?
? ?рэнай.
Пануцэв?ч пак?ну? па сабе значную творчую спадчыну. Апрацо?ва? ? выдава? казк?, чытанк?, перакла? на беларускую мову ≪Падарожжа Гул?вера да волата?…≫ Дж. Св?фта (Swift, J. Падарожжа Гул?вэра да волата? у кра?не Бробзынгнаг. Перакла? В. П. [Вацла? Пануцэв?ч]. Фленсбург, 1949.), нап?са? некальк? кн?жак пра беларуск? ска?тынг. Зраб?? пераклад л?тург?? св. ?аана Залатавуста (Чыкага, 1958), як?м карыстал?ся ? беларускай грэка-катал?цкай Спаскай царкве ? Чыкага.
Асно?ныя працы Пануцэв?ча ? кн?г? па г?сторы? Беларус?:
- ≪Zamojdz ? Litva: Roznyja krainy ? narody≫ (
Чыкага
,
1953
?
1954
),
- ≪З г?сторы? Беларус? або Крыв?ччыны-Л?твы≫ (
Чыкага
,
1965
),
- ≪Крыв?цкая этнаграф?чная прастора≫,
- ≪Зь г?сторы? вышэйшых школ у Беларус?. 1. В?ленская акадэм?я≫,
- ≪Пачатк? хрысьц?янства на нашых землях≫,
- ≪Плян Аг?нскага 1811 г.≫,
- ≪Сьв. Афрас?ньня Полацкая≫,
- ≪З г?сторы? Беларус? альбо Крыв?ччыны-Л?твы≫,
- ≪В?нцэсь Гадле?ск?…≫ (≪Спадчына≫, 1993),
- ≪Л?тва ? Беларусь≫,
- ≪Берасьцейская вун?я≫,
- ≪Сьвяты Язафат Кунцэв?ч≫ (
Чыкага
,
1963
;
Полацак
, ≪Саф?я≫,
2000
),
- ≪Па?станьне 1863 на Беларус?≫,
- ≪Гарадзеншчына ? нацыянальным руху ? 1918?1919 гадах≫ (≪Бацька?шчына≫,
1960-я
; ≪Пагоня≫,
1994
),
- ≪Беларуская А?такефальная Правасла?ная Царква≫ ? ?нш.
Большасьць кн?г выйшл? м?зерным? накладам?, зья?ляюцца рарытэтам?. Шырока супрацо?н?ча? зь беларуск?м эм?гранск?м пэрыядычным друкам (≪Бацька?шчына≫, ≪Беларус≫ ? ?нш.). Большасьць прац аб’ёмныя ? патрабуюць асобнага перавыданьня.
- Юрэв?ч Л. ≪Выбраныя працы≫ Вацлава Пануцэв?ча // Кантакты ? дыялог? №9, 2002
- Жлутка А. Пра Вацлава Пануцэв?ча // Наша Вера №2(5), 1998
- Казак П. Пануцэв?ч Вацла? // Беларуск? нацыянал?зм: Даведн?к. ? Мн.: Голас Краю, 2001
- Надсан А. Працягваючы справу сьвятых апостала? славяна? // Беларус?ка ? Альбарутэн?ка. Беларуск? кн?газбор, ? Мн., 2001. С. 29?38.
- Вашкев?ч А. Яшчэ раз пра Вацлава Пануцэв?ча // Куфэрак В?леншчыны. 2004, № 1(9). С. 99-100.
- Вашкев?ч А. Вацла? Пануцэв?ч у Беларус? амаль невядома // Куфэрак В?леншчыны. 2002, № 2(7)
- Гарб?нск? Ю. Папуцэв?ч Вацла? // Беларуск?я рэл?г?йныя дзеячы XX ст.: Жыццярысы, мартыралог?я, успам?ны. М?нск-Мюнхен: Беларуск? кн?газбор, 1999.
ISBN 985-6318-65-3
.