Зьвестк? зь В?к?пэды? ? вольнай энцыкляпэды?
Акс?ёма або аксыёма
(
па-старажытнагрэцку
:
?ξ?ωμα
? сьцвярджэньне, станов?шча) або
пастулят
? сьцвярджэньне, прыманае без
доказа?
.
Аксыяматызацыя
тэоры? ? в?давочнае ?казаньне канчатковага набору аксыёма?.
Сьцьвярджэньн?, як?я вын?каюць з аксыёма?, завуцца
тэарэмам?
.
Прыклады розных, але ра?нас?льных набора? аксыёма? можна сустрэць у
матэматычнай лёг?цы
?
Э?кл?давай геамэтры?
.
Набор аксыёма? завецца несупярэчл?вым, кал? з аксыёма? набору, карыстаючыся прав?лам?
лёг?к?
, нельга прыйсьц? да супярэчнасьц?. Аксыёмы зья?ляюцца своесабл?вым? роду ≪пунктам? адл?ку≫ для пабудовы любой навук?, пры гэтым сам? яны не даказваюцца, а выводзяцца непасрэдна з эмп?рычнага наз?раньня (
досведу
).
Упершыню тэрм?н ≪аксыёма≫ сустракаецца ?
Арыстотэля
(
384
?
322 да н. э.
) ? перайшо? у
матэматыку
ад
ф?лёзафа?
Старажытнай Грэцы?
.
Э?кл?д
адрозьн?вае паняцьц? ≪пастулят≫ ? ≪аксыёма≫, не тлумачачы ?х адрозьненьня. З часо? Баэцыя пастуляты перакладаюць як патрабаваньн? (petitio), аксыёмы ? як агульныя паняцьц?. Першапачаткова слова ≪аксыёма≫ мела значэньне ≪?сьц?на, в?давочная сама па сабе≫. У розных манускрыптах "Пачатка?" Э?кл?да разьб?цьцё сьцьвярджэньня? на аксыёмы ? пастуляты рознае, не супадае ?х парадак. Верагодна перап?счык? прытрымвал?ся розных гледжаньня? на адрозьненьне гэтых паняцьця?.
- Зыходнае цьверджаньне, можа быць прав?льным ц? памылковым, ? яно ня можа быць даказаным.
- Цьверджаньне, якое прыймаецца безь ляг?чнага доказу з гледз?шча непасрэднай пэ?насьц?.
- ?сьц?ннае
зыходнае цьверджаньне (але ?трыравана, пара?най з п. 1).
