?нжынэрная справа

?нжынэ?рная спра?ва , ?нжынэ?рыя ( па-француску : Ingenierie , таксама ?нжын?рынг ад анг . Engineering , зыходна ад лац . Ingenium ? вынаходл?васьць; выдумка; веды, майстэрск?) ? вобласьць чалавечай ?нтэлектуальнай дзейнасьц?, дысцыпл?на, прафэс?я , задачай якой зья?ляецца прымяненьне дасягненьня? навук? , тэхн?к? , выкарыстаньне закона? ? прыродных рэсурса? для вырашэньня канкрэтных праблема?, мэта? ? задач чалавецтва.

?накш кажучы, ?нжынэрыя ёсьць сукупнасьць прац прыкладнога характару, якая ?ключае перадпраектныя тэхн?ка-эканам?чныя дасьледаваньн? й абгрунтаваньн? плянаваных кап?тала?кладаньня?, неабходную лябараторную й экспэрыментальную дапрацо?ку тэхналёг?я? ? прататыпа?, ?хную прамысловую прапрацо?ку, а таксама наступныя паслуг? й кансультацы?. Спэцыял?стам?, як? займаюцца ?нжынэрай справай называюць ?нжынэрам . Шырокая ?нжынэрная дысцыпл?на ?ключае ? сябе шэраг больш спэцыял?заваныя паддысцыпл?ны, кожная зь як?х мае больш канкрэтны акцэнт на пэ?ныя вобласьц? навук? й тэхналёг??.

Этымалёг?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

?нжынэрыя ?снуе са старажытных часо?, кал? людз? зраб?л? фундамэнтальныя вынаходзтвы , як то вынаходзства шк?ва , рычага й кола . Кожнае з гэтых вынаходзтва?, у адпаведнасьц? з сучасным вызначэньнем тэхн?к?, выкарысто?вае асно?ныя мэхан?чных прынцыпы для распрацо?к? карысных ?нструмэнта? ? аб’екта?.

Тэрм?н ≪?нжынэрыя≫ сам па сабе мае значна больш позьнюю этымалёг?ю , якая вын?кае са слова ≪?нжынэр≫, якое ? сваю чаргу ?зыходз?ць да 1325 году, кал? слова engine’er (у л?таральным сэнсе ? ≪той, хто прыводзе ? дзеяньне рухав?к≫), першапачаткова азначала ≪канструктара ваенных машына?≫. Так?м чынам панятак ≪рухав?к≫ став??ся да ваеннай машыны, гэта значыць да мэхан?чнага збудаваньня, якое выкарысто?валася ? вайне, як то катапульта . На сёньняшн? дзень гэтае вызначэньне слова ≪?нжынэрыя≫ састарэла, аднак прыкметным выключэньнем састарэлага выкарыстаньня й па сёньняшн? дзень ёсьць ваенна-?нжынэрныя корпусы, як то ?нжынэрны корпус арм?? ЗША .

Слова ≪рухав?к≫ у сваю чаргу ёсьць яшчэ больш старажытным, ? ? канчатковым рахунку, яно вын?ке з лац?нскага слова ingenium (каля 1250 году), што азначае ≪прыроджаная якасьць, асабл?ва разумовыя здольнасьц?≫ ^[1].

Пазьней, для канструяваньня грамадзянск?х структур, як то масто? ? будынка? , сфармава?ся новы панятак ≪ цыв?льная ?нжынэрыя ≫ ^[2], як? ?вайшо? у лексыкон як спосаб правесьц? адрозненьне пам?ж той дысцыпл?най, якая спэцыял?зуецца на буда?н?цтве неваенных праекта? ? той, якая став?цца да ваеннай тэхн?к?.

Г?сторыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Антычнасьць [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Фарос Александрыйск? , п?рам?ды ? Эг?пце , В?сячыя сады Сэм?рам?ды , Акропаль ? Парфэнон у Грэцы? , рымск?я аквэдук? , В?я Ап?я й Кал?зэй , Тэаты?акан , гарады й п?рам?ды ?мпэрыя? мая , ?нка? ? ацтэка? , Вял?кая К?тайская сьцяна , храм Брыхадэшварар й грабн?цы ?нды? , сярод шматл?к?х ?ншых, ёсьць сьведчаньнем вынаходл?васьц? й майстэрства старажытных грамадзянск?х ? ваенных ?нжынэра?.

Самым раньн?м вядомым ?нжынэрам-буда?н?ком бы? ?мхатэп ^[2]. У якасьц? аднаго са службовых асоба? фараона Джасэра , ён, верагодна, распрацава? ? к?рава? буда?н?цтвам п?рам?да? Джасэра ? Сакары ? Эг?пце каля 2630?2611 гадо? да н. э. ^[3]. Ён таксама бы? адказным за першае вядомае выкарыстаньне калёна? у арх?тэктуры.

У Старажытнай Грэцы? был? створаны машыны, як у грамадзянскай, гэтак ? ? ваеннай гал?нах ?нжынэры?. Мэхан?зм Антык?тэра ёсьць першым вядомым мэхан?чным кампутарам ^[4]^[5], а мэхан?чных вынаходзтвы Арх?мэда зья?ляюцца прыкладам? раньняга машынабудаваньня . Некаторыя з вынаходзтва? Арх?мэда, а таксама мэхан?зм Антык?тэра патрабуюць глыбок?я веда? дыфэрэнцыяльнай перадачы або плянэтарнай перадачы , два ключавых прынцыпы ? машыннай тэоры?, з дапамога? як?х был? распрацаваны зубчастых перадачы ? прамысловай рэвалюцы? , ? да гэтага часу шырока выкарысто?ваецца сёньня ? самых розных гал?нах, як то робататэхн?ка й а?тамаб?льная тэхн?ка ^[6].

К?тайск?я, грэцк?я й рымск?я войск? выкарысто?вал? складаную ваенную тэхн?ку й вынаходзтвы, як то артылерыю , якая была распрацавана грэкам? каля IV стагодзьдзя да н. э. ^[7], трырэмы , бал?сты й катапульты . У Сярэднявеччы ваенным? ?нжынэрам? бы? распрацаваны трэбушэт .

Эпоха Рэнэсанса [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Першым ?нжынэрам-электрыкам л?чыцца ??льям Г?лбэрт , як? ? 1600 годзе выда? публ?кацыю ≪ De Magnete ≫, у як?м упершыню выкарысто?ваецца тэрм?н ≪ электрычнасьць ≫ ^[8].

Першая паравая машына была пабудавана ? 1698 годзе ?нжынэрам-мэхан?кам Томасам Сэвэры ^[9]. Разьв?цьцё гэтай прылады прывяло да прамысловай рэвалюцы? ? бл?жэйшыя дзесяц?годзьдз? пасьля таго, ул?чваючы пачатак масавай вытворчасьц?.

З ростам ?нжынэры? як прафэс?? ? XVIII стагодзьдз? тэрм?н ?нжынэрная справа ста? прымяняцца да больш вузкай практычнай сфэры навук?, у цеснай сувяз? з матэматыкай ? натуральным? навукам? . Акрамя таго, у дадатак да ваенна-грамадзянскай сфэры да панятка было далучана мэхан?стычнае мастацтва .

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

^ ≪Ingenium≫ ? Random House Unabridged Dictionary, Random House, Inc. 2006.
^ ^а ^б ≪Engineers' Council for Professional Development≫ . Encyclopaedia Britannica
^ Barry J. Kemp, Ancient Egypt, Routledge 2005, p. 159
^ ≪The Antikythera Mechanism Research Project≫ , The Antikythera Mechanism Research Project.
^ Discovering How Greeks Computed in 100 B.C. . New York Times.
^ Wright, M T. (2005). ≪Epicyclic Gearing and the Antikythera Mechanism, part 2≫. Antiquarian Horology 29 (1 (September 2005)): 54-60.
^ Greek civilization in the 5th century Military technology . Encyclopaedia Britannica
^ Merriam-Webster Collegiate Dictionary, 2000, CD-ROM, version 2.5.
^ Jenkins, Rhys (1936). ≪Links in the History of Engineering and Technology from Tudor Times≫. Ayer Publishing. p. 66. ISBN 0-8369-2167-4

Глядз?ца таксама [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

National Academy of Engineering (NAE) (анг.)
American Society for Engineering Education (ASEE) (анг.)

[1] ≪Ingenium≫ ? Random House Unabridged Dictionary, Random House, Inc. 2006.

[britannica-2] а ^б ≪Engineers' Council for Professional Development≫ . Encyclopaedia Britannica

[3] Barry J. Kemp, Ancient Egypt, Routledge 2005, p. 159

[4] ≪The Antikythera Mechanism Research Project≫ , The Antikythera Mechanism Research Project.

[5] Discovering How Greeks Computed in 100 B.C. . New York Times.

[6] Wright, M T. (2005). ≪Epicyclic Gearing and the Antikythera Mechanism, part 2≫. Antiquarian Horology 29 (1 (September 2005)): 54-60.

[7] Greek civilization in the 5th century Military technology . Encyclopaedia Britannica

[8] Merriam-Webster Collegiate Dictionary, 2000, CD-ROM, version 2.5.

[9] Jenkins, Rhys (1936). ≪Links in the History of Engineering and Technology from Tudor Times≫. Ayer Publishing. p. 66. ISBN 0-8369-2167-4

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]