Б?тва на Нёмане
(
па-польску
:
Bitwa nad Niemnem
,
па-расейску
:
Сражение на Немане
) ? апошняя значная б?тва ?
польска-савецкай вайне
1919?1920 гадо?. Працягвалася з 20 верасьня да 26 верасьня (некаторыя л?чаць да 28 верасьня). Другая па значнасьц? перамога польскага войска, пасьля
Цуду пад Варшаваю
, якая скончыла разгром Чырвонай Арм?? Заходняга фронту ? ? вын?ку прывяло да падп?саньня
Рыскай м?рнай дамовы
(1921).
26 жн??ня Заходн? фронт
М?ха?ла Тухачэ?скага
спын??ся на л?н?? рэк
Нёман
,
Шчара
?
Сьв?слач
. Сюды сьцягвал?ся савецк?я рэзэрвы. За каротк? час был? адно?лены амаль усе дыв?з?? разьб?тыя пад
Варшаваю
. Пад камандаю Тухачэ?скага знаходз?лася каля 73 тысячы жа?нера? ? 220 гармат. Гало?накамандуючы Чырвонай Арм?яй
Сяргей Камяне?
, загада? рыхтавацца да новага наступу.
Камандуючы Фронту зьб?ра?ся правесьц? наступ с?лам? трох арм?я?, захап?ць
Беласток
?
Берасьце
, а пасьля нанесьц? ?дар у к?рунку
Любл?на
. Удары пав?нны был? нанос?ць:
3 Арм?я
?ладз?мера Лазарэв?ча (шэсьць дыв?з?я?),
15 Арм?я
Корка (чатыры дыв?з??) ?
16 Арм?я
Салагуба (чатыры дыв?з??).
Тухачэ?ск? разьл?чва? таксама на дапамогу воска перак?нутага зь ф?нскага фронту.
- 3 Арм?я
?ладз?мера Лазарэв?ча
(па?ночнае крыло Заходняга Фронту)
- тры дыв?з?? (5, 6, 56 Стралковыя Дыв?з??) занял? рубеж ад летув?скай гран?цы па Сьв?слач
- у рэзэрве знаходз?л?ся 2, 21 Стралковыя Дыв?з?? ды 33 Кубанская дыв?з?я
- 15 Арм?я
А?густа Корка
(цэнтар групо?к? фронту)
- 11 ? 16 Стралковыя Дыв?з?? па рацэ Сьв?слач
- рэзэрв стварал? 27 Стралковая Дыв?з?я ? аддзелы ≪ВУАР≫ (ВОХР)
- 16 Арм?я
М?калая Салагуба
- 17 ? 48 Стралковая Дыв?з?я занял? пазыцы? на по?дн? ад Сьв?лачы
- 8 ? 10 Стралковыя дыв?з?? был? рэзэрвам Арм??.
- 4 Арм?я
(па?днёвае крыло Заходняга Фронту)
- 17 Дыв?з?я Кавалеры? ды 19, 55, 57 Сталковыя Дыв?з?? трымал? п?нск? к?рунак.
10 верасьня ? Штабе Гало?нанкамандуючага ?
Берасьц?
пры ?дзеле камандуючых 2 ? 4 Арм?я?
Юзэф П?лсудзк?
прадстав?? плян апэрацы? б?твы на Нёмане ? Шчары.
На думку камандуючага патрэбны бы? удар у к?рунку
Горадн?
?
Ва?кавыску
, каб зьвязаць асно?ныя с?лы бальшав?ко?. Адначасова ?дарная група 2 Арм?? мус?ла шыбк?м маршам прайсьц? празь
летув?скую
тэрыторыю ? выйсьц? ? глыбок?я тылы Чырвонай Арм??, якая загразьне ? баях на л?н?? Нёмана.
Загад ад 19 верасьня ?дакладн?? заданьн? арм?я?, апэрацыйным групо?кам ? асобным адз?нкам. На правядзеньне апэрацы? был? вызначаны:
- 2 Арм?я гэн. Эдварда Рыдз-Сьм?глага ? складзе: 1 ДП Лег, 3 ДП Лег, 17 ДП, 21 Горная дыв?з?я, 22 Дыв?з?я Добраахвотн?ка?, 1 Дыв?з?я Л?то?ска-Беларуская, 2 i 4 Брыгада Кавалеры?, Групо?ка Цяжкай артылеры?.
- 4 Арм?я гэн. Леанарда Скерскага ? складзе 11, 14, 15, 16 ДП.
Абедзьве арм?? нал?чвал? 67 тысяча? жа?нера? ? 432 гарматы.
- 2 Арм?я Рыдза-Сьм?глага
- левае крыло арм?? ? па?ночная ?дарная група ? 1 Дыв?з?я Пяхоты Лег?ёна? ? 1 дыв?з?я Л?то?ска-Беларуская, а таксама 2 ? 4 Брыгада Кавалеры? пав?нны был? правесьц? атаку па вос?
Сейны
?
Друскен?к?
, праб?цца на тэрыторыю Летувы, а пасьля, выкарысто?ваючы наступ гало?ных с?ла? на гарадзенск?м к?рунку, рушыць на
Л?ду
.
- 17 Дыв?з?я пяхоты абараняла Сувальшчыну перад магчымай атакаю летув?скага войска
- цэнтар 2 Арм??: 21 ? 22 дыв?з?? ?змоцненыя Групо?каю Цяжкай Артылеры? пав?нны был? наступаць на
Горадню
- правае крыло Арм??: 3 Дыв?з?я пяхоты лег?ёна? атрымала загад апанаваць пераправы на
Нёмане
? вакол?цах
Масто?
.
- 4 арм?я Скерскага
- Пав?нна была захап?ць на працягу двух дзён ад пачатку наступу
Ва?кавыск
, значны чыгуначны вузел на л?н?ях
Беласток
?
Л?да
? Беласток ?
Баранав?чы
? быць гатоваю замкнуць кола акружэньня з па?днёвага боку.
20 верасьня 21 Горная Дыв?з?я ген. Анджэя Гал?цы ? 22 Дыв?з?я Добраахвотн?ка? палк. Адама Коца ?дарыл? па 5 ? 6 Стралковых дыв?з?ях, каб выправ?ць палажэньне аддзела? ? стварыць найлепшыя варунк? для наступу.
Для бальшав?ко? гэта было зус?м нечакана. Яны сьпешна пачал? адыход у бок
Гарадзенск?х
фарто?. Адначасова 3 ПДЛ, што дзейн?ча? на правым крыле 2 Арм?? адк?ну? 11 ? 16 Стралковыя дыв?з?? ? сфарсавал?
Сьв?слач
.
21 верасьня ?зно? прынёс посьпех польскаму боку. Контратак? 5 ? 6 Стралковых дыв?з?я? не прынесьл? посьпеху саветам. 11 стралковая дыв?з?я панесла вял?к?я страты ? баях з 3 Дыв?з?яй пяхоты лег?ёна? каля
Вял?кай Берастав?цай
. Паляк? разьб?л? 93 ? 97 стралковыя палк? ? пагражал? штабу дыв?з??. ?х камандз?р бы? паранены ? ратава?ся ?цёкам?.
22 верасьня да баё? далучыл?ся рэзэрвовыя 3 ? 15 Арм??. Тры польск?я дыв?з?? (каля 19 000 жа?нера?, 124 гарматы) сутыкнул?ся з шасьцю савецк?м? дыв?з?ям? (каля 20 000 жа?нера?, 100 гармат). 2 Арм?я Рыдза-Сьм?глага распачала надзвычай зацятыя ба?. Шмат як?я ?мацаваньн? неаднаразова пераходз?л? з рук у рук?. Дабраахвотная дыв?з?я плк. Коца адб?ла некальк? атака? на
Новы Двор
? Рагачэ?, Горная Дыв?з?я б?лася каля Кузьн?цы ? Длугасельца?. Затое 3 ДП Лег?ёна? пад
Вял?кай
?
Малой Берастав?цам?
адб?ла некальк? атак 11, 16 Стралковых Дыв?з?я? ? 56 Самастойнай Стралковай Брыгады пераведзенай зь ф?нскага фронту.
23 верасьня гало?ныя с?лы 2 Арм?? пав?нны был?
сфарсаваць
Нёман ? захап?ць Горадню. Але зацяты адпор Чырвонай Арм?? не дазвол?? тое ажыцьцяв?ць.
21 Горная Дыв?з?я крывав?лася пад
?ндураю
?
Адэльскам
з савецка?м? 6 ? 56 дыв?з?ям?.
22 Дыв?з?я Добраахвотн?ка?, тольк? ?вечары левым крылом дасягнула Нёмана на по?нач ад Горадн?. 205 дабраахвотны полк пяхоты маёра
Бэрнарда Монда
пад покрывам ночы зачап??ся за па?разбураны мост над
Гожай
? распача? пераправу празь Нёман. Але з-за недахопу сувяз?, той посьпех ня бы? своечасова выкарыстаны.
Пад
Вял?кай Берастав?цай
3 ДП Лег. адб?ва? хвал? савецк?х атак.
Але 24 верасьня контратак? бальшав?ко? пачал? слабець. Да паляка? пачал? перабягаць чырвонаармейцы беларускай ? ?кра?нскай нацыянальнасьця?. Дайшл? паведамленьн? пра сфарсаваньне Нёману аддзелам? маёра Монда, як? самастойна набл?жа?ся да
форта?
Горадн?. 2 Кавалерыйскай брыгадзе было загадана патрымаць 205 полк пяхоты.
22 верасьня распачала свае дзеяньн? польская ?дарная Група 2 арм??. Начале яе ?шла 4 Кавалерыйская Брыгада падпалко?н?ка Адама Няне?скага ? зьмятала летув?ск?я аддзелы, як?я спрабавал? яе стрымаць. 23 верасьня яна забыла ня зьн?шчаны мост на Нёмане ?
Друскен?ках
. Узяла некальк? палонных. 1 ДП Лег. у шасьц?гадз?ннай б?тве разьб?ла 22 верасьня два летув?ск?я палк? пяхоты, узяла каля 1700 палонных, 12 гармат ? захап?ла
Сейны
. 23 верасьня дыв?з?я была ? Друскен?ках, а 24 верасьня заняла
Марц?нканцы
.
У гэты час
1-я беларуска-л?то?ская дыв?з?я
ген. Жандко?скага з 2 Кавалерыйскай Брагадай разьб?л? летув?ск? 7 полк пяхоты ? дасягнула
Парэчча
. Але далейшыя дзеяньн? групо?к? залежал? ад разьв?цьця сытуацы? на цэнтральным к?рунку ? раёне Горадн?.
Б?тва на Нёмане гэта апошняя вял?кая б?тва
польска-савецкай вайны
. Чырвоная Арм?я пацярпела паразу, гэткую ж значную як ? ?
Варша?скай б?тве
. Паляк? захап?л? 40 тысяча? палонных ? 140 гармат, шмат амун?цы? й вайсковага ладунку.
Гэта б?тва мела вял?зны ?плы? падчас падп?саньня
Рыскай м?рнай дамовы
. Чырвонае войска было разьб?та ? дэмарал?завана. Савецкая дэлегацыя саступ?ла ад ранейшых патрабаваньня? ? пак?дала польскую дзяржаву ? супако?.
Аднак
Беларусь
была падзелена на дзьве частк?. Да Польшчы адыйшла 4,5-м?льённая
Заходняя Беларусь
плошчай больш за 110 тыс. км². К?ра?н?к савецкай дэлегацы? А. Ёфэ, увогуле, прапано?ва? саступ?ць Польшчы ?сю тэрыторыю тагачаснай
БССР
(да Бярэз?ны) на?замен на тэрытарыяльныя саступк? ?ва ?кра?не, аднак польск? бок не прыня? гэтую прапанову.
[1]
Гэта справакавала пачатак
Слуцкага збройнага чыну
.
Апэраты?нае к?ра?н?цтва 2 ? 4 Арм?ям? праводз??
Юзэф П?лсудзк?
.
- 4 Арм?я
Леанарда Скерскага
(баявы стан 23 000 жа?нера?):
- Рэзэрв гало?накамандуючага (баявы стан 30 000):
- 2 Дыв?з?я Пяхоты Лег?ёна?
(без IV БП),
- 4 Дыв?з?я пяхоты,
- 9 Дыв?з?я пяхоты,
- 10 Дыв?з?я пяхоты,
- III Брыгада кавалеры?
- 34 полк пяхоты,
- 213 Дабраахвотны полк пяхоты (пал?цыйны).
Заходн? фронт ген.
М?ха?л Тухачэ?ск?
(каля 100 000 жа?нера?, 220 гармат)
- 3 Арм?я
?ладз?мера Лазарэв?ча
- 2 Стралковая Дыв?з?я
- 5 Стралковая Дыв?з?я
- 6 Стралковая Дыв?з?я
- 21 Стралковая Дыв?з?я
- 56 Стралковая Дыв?з?я
- 33 Кубанская Дыв?з?я
- 15 Арм?я
А?густа Корка
- 11 Стралковая Дыв?з?я
- 16 Стралковая Дыв?з?я
- 27 Стралковая Дыв?з?я
- Адзел ≪Вохра≫ (
ра?назначны стралковай дыв?з??
)
- 16 Арм?я
М?калая Салагуба
- 8 Стралковая Дыв?з?я
- 10 Стралковая Дыв?з?я
- 17 Стралковая Дыв?з?я
- 48 Стралковая Дыв?з?я
- 4 Арм?я (
да?нейшая Мазырская Група
)
- 19 Стралковая Дыв?з?я
- 55 Стралковая Дыв?з?я
- 57 Стралковая Дыв?з?я
- 17 Стралковая Дыв?з?я