СГС (сыстэма адз?нак вымярэньня)

СГС ( с антымэтар- г рам- с экунда)?? сыстэма адз?нак вымярэньня , якая мела шырок? распа?сюд да прыняцьця м?жнароднай сыстэмы адз?нак ( С? ) ? выкарысто?ваецца дагэтуль у ф?зыцы ды астраном?? .

У рамках СГС ?снуюць тры незалежныя памернасьц? (да?жыня, маса ? час), усе астатн?я зводзяцца да ?х за конт перамнажэньня, дзяленьня ? ?звядзеньня ? ступень (магчыма ? дробавую). Акрамя трох асно?ных адз?нак вымярэньня ? сантымэтру , граму ? сэкунды , у СГС ?снуе шэраг дадатковых адз?нак вымярэньня, як?я зья?ляюцца вытворным? ад асно?ных. Некаторыя ф?зычныя канстанты атрымл?ваюцца беспамерным?. ?снуе некальк? варыянта? сыстэм СГС, як?я адрозьн?ваюцца пам?ж сабою выбарам электрычных ? магн?тных адз?нак вымярэньня ? вел?чынёй канстант у розных законых электрамагнэтызму (СГСЭ, СГСМ, Га?сава с?стэма адз?нак).

СГС адрозьн?ваецца ад С? ня тольк? выбарам пэ?ных адз?нак вымярэньня. З-за таго, што ? С? был? дадаткова ?ведзены асно?ныя адз?нк? для электрамагн?тных ф?зычных вел?чынь, як?х не было ? СГС, некаторыя адз?нк? маюць ?ншыя памернасьц? . З-за гэтага некаторыя ф?зычныя законы ? гэтых сыстэмах зап?сваюцца па-рознаму (напрыклад, закон Кулёна ). Адрозьненьне заключаецца ? каэф?цыэнтах большасьць як?х мае памернасьць. Таму, кал? ? формулы, што зап?саныя ? СГС, проста падстав?ць адз?нк? вымярэньня С? , то будуць атрыманы памылковыя вын?к?. Гэтае ж тычыцца ? розных тыпа? СГС ? у СГСЭ, СГСМ ? Га?савай сыстэме адз?нак адныя ? тыя ж формулы могуць зап?свацца па-рознаму.

У формулах СГС адсутн?чаюць неф?зычныя каэф?цыэнты, неабходныя ? С? (напрыклад, электрычная нязьменная ? законе Кулона), таму с?стэму СГС л?чаць больш зручнай для тэарэтычных дасьледваньня?.

Пашырэньн? СГС

Для палягчэньня працы ? СГС у электрадынам?цы был? прынятыя дадаткова сыстэмы СГСМ ? СГСЭ.

СГСМ

У СГСМ магн?тная нязьменная μ ₀ ваку?му беспамерная ? ро?ная 1, а электрычная нязьменная ε ₀ = 1/c² (памернасьць: c²/см²), дзе c ?? хуткасьць сьвятла ? ваку?ме , 29 979 245 800 см/с.

СГСЭ

У СГСЭ μ ₀ = 1/ с ² (памернасьць: с ²/см ²), ε ₀ = 1. Электрычныя адз?нк? ? сыстэме СГСЭ ?жываюць у асно?ным у тэарэтычных работах. Яны ня маюць уласных найменьня? ? нязручныя для вымярэньня?.

СГС сымэтрычная, альбо Га?сава сыстэма адз?нак

У сымэтрычнай СГС (яе таксама называюць зьмяшанай альбо Га?савай сыстэмай адз?нак) магн?тныя адз?нк? ро?ныя адз?нкам сыстэмы СГСМ, электрычныя - адз?нкам сыстэмы СГСЭ. Магн?тная ? электрычная нязьменныя ? гэтай сыстэме беспамерныя ? маюць адз?нкавую вел?чыню: μ ₀ = 1, ε ₀ = 1.

Г?сторыя

Сыстэма мер, заснаваная на сантымэтры, граме ды сэкундзе, была прапанаваная нямецк?м навуко?цам Га?сам у 1832 годзе. У 1874 годзе Джэймз Макс?эл ? ??льям Томсан удасканал?л? сыстэму, дада?шы ? яе электрамагн?тныя адз?нк? вымярэньня.

Вел?чын? шматл?к?х адз?нак сыстэмы СГС был? прызнаныя нязручным? для практычнага выкарыстаньня, ? не?забаве яна была замененая сыстэмай, заснаванай на мэтры , к?ляграме ? сэкундзе ( МКС ). СГС працягвал? выкарысто?ваць паралельна з МКС, у асно?ным у навуковых дасьледаваньнях.

Пасьля прыняцьця ? 1960 годзе сыстэмы С? , СГС амаль што выйшла з выкарыстаньня ? ?нжынэрных прыкладаньнях, аднак працягвае шырока выкарысто?вацца, напрыклад, у тэарэтычнай ф?зыцы з-за больш простага выгляду закона? электрамагнэтызму .

З трох дадатковых сыстэм найбольшае распа?сюджваньне атрымала Га?сава сыстэма СГС.

Некаторыя адз?нк? вымярэньня

да?жыня ? сантымэтар (см);
маса ? грам (г);
час ? сэкунда (с);
хуткасьць ? см/с;
паскарэньне ? см/с²;
с?ла ? дын , г·см/с²;
энэрг?я ? эрг , г·см²/с²;
магутнасьць ? эрг/с, г·см²/с³;
ц?ск ? бар , дын/см², г/(см·с²);
дынам?чная вязкасьць ? пуаз , г/(см·с);
к?нэматычная вязкасьць ? стокс , см²/с;
магн?тная плынь ? максвэл ;
магн?тная ?ндукцыя ? га?с ;
напружанасьць магн?тнага поля ? эрстэд ;
магн?тарухаючая с?ла ? г?льбэрт .

Глядз?це таксама

МТС (сыстэма адз?нак вымярэньня)