An
Maragtas
iyo sarong gibo ni Pedro Alcantara Monteclaro na may titulong
Maragtas kon (historia) sg pulo nga Panay kutub sg iya una nga pamuluyo tubtub sg pag-abut sg mga taga Borneo nga amo ang ginhalinan sg mga bisaya kag sg pag-abut sg mga Katsila
("Uusipon kan Panay gikan sa mga enot na mga kag-istar asin an mga paradayo kan Borneo, na ninuno ninda, hasta sa pag-abot kan mga Kastila") na sa Ingles iyo
History of Panay from the first inhabitants and the Bornean immigrants, from which they descended, to the arrival of the Spaniards
.
An panurat na ini iyo nakasurat sa pinagsalak na tataramong
Hiligaynon
asin
Kinaray-a
sa
Iloilo
kaidtong 1907. Ini iyo sarong orihinal na panurat na nakabase sa napagkuanang mga toltolang nakasurat asin mga bagay na nasambit sa awtor.
[1]
An Maragtas iyo sarong orihinal na panurat na pigsasabing gikan sa mga nakasurat na asin nasambit na toltolan kun sain mayong kopya an yayaon pa sa ngunyan.
[2]
An kagsurat mayong pigheheras na an panurat igwang transkripsyon nin mga partikular na pre-Hispanikong dokumento.
[3]
Ini iyo igwang introduksyon kan nag-publikar na si Salvador Laguda, pagpa-abot kan awtor, anom na mga kabtang, asin an epilogo.
[4]
An enot na kabtang iyo pigheras an mga nagligad na kaugalian, pagbado, dialekto, hereditiya, organisasyon, asin iba pa kan mga
Aeta
sa
Panay
, na may espesyal na pagsambit ki Marikudo, aki kan gurang na pamayo na si Polpulan; an ikaduwang kabtang an nagpuon sa naratibo kan paghale nin sampulong Datu sa
Borneo
asin an karautan ni Rajah Makatunaw duman pasiring sa isla nin
Panay
.
An mga Datu
|
Distrito
|
Agom
|
Mga Aki
|
Datu Puti
|
Sinugbohan
(
San Joaquin
)
|
Pinangpangan
|
|
Datu Sumakwel
|
Malandog
(
Antique
)
|
Kapinangan/Alayon
|
1.Omodam
2.Baslan
3.Owada
4.Tegunuko
|
Datu Bangkaya
|
Aklan
|
Katorong
|
Balinganga
|
Datu Paiburong
|
Irong-Irong (
Iloilo
)
|
Pabulangan
|
1.Ilohay Tananyon
2. Ilehay Solangaon
|
Datu Lubay
|
Malandog
(
Antique
)
|
Mayong nasambit
|
|
Datu Padohinog
|
Malandog
(
Antique
)
|
Ribongsapay
|
|
Datu Dumangsil
|
Salog nin Katalan,
Taal
|
Mayong nasambit
|
|
Datu Dumangsol
|
Malandog
(
Antique
)
|
Mayong nasambit
|
|
Datu Balensucla
|
Salog nin Katalan,
Taal
|
Mayong nasambit
|
|
An mga Datu nakipagsundo sa lokal na pamayo kan mga Ati na si Marikudo para sa kapatagan asin lambak sa isla, karibay nin mga
bulawan
. An sarong Datu na si Paiburong, iyo pigkua an teritoryo kan Irong-Irong, na iyo na ngunyan an probinsya nin
Iloilo
sa
Filipinas
; an ikatolong kabtang iyo pig-istorya an pagkamoot ni Sumakwel, Kapinangan asin an saiyang namomotan na si Gurung-garung; an ikaapat na kabtang iyo pigtapos an istorya kan sampulong mga datu, pagsambit sa saindang istadong politikal asin an saidang paglibot-libot sa isla; an ikalimang kabtang iyo pigsambit an tataramon, komersyo, pagbado, kaugalian, pag-agum, paglubong, gawi sa pagmundo, sabong, teknik sa pagtipid nin oras, kalendaryo, asin mga personal na karakter; an ikaanom asin pinal na kabtang nagtao nin lista kan mga Kastilang opisyal sa tahaw nin taon 1637 sagkod taon 1808; an epilogo iyo may kadikit na petsa sa ika-18 na siglo.
[5]
- Scott, William Henry (1984),
Prehispanic Source Materials for the study of Philippine History
, New Day Publishers,
ISBN
971-10-0226-4
.
- Beyer, Henry Otley (1949),
Outline Review of Philippine Archaeology by Islands and Provinces
, Bureau of Printing, 1949
.
- "The Maragtas Legend"
,
Sarisari
, mts.net, archived from
the original
on 2014-02-27
.
- MARAGTAS EPIC STORY
, scribd.com
.