한국   대만   중국   일본 
Урбанизация ? Википедия Эст?лекк? к?серг?

Урбанизация

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те

Урбаниза?ция ( лат. urbanus  ? ?алала?ыса) ? й?м?и?т ??ешенд? ? алалар?ы? ???ми?те к?т?реле? барышы. Урбанизацияны? т??шарттары ? ?алалар?а с?н???т ??еше, улар?ы? м???ни ??м с?й?си функциялары артыу, территориаль хе?м?т б?ленеше т?р?н?йе?. Урбанизация?а ауыл хал?ыны? ?алалар?а к?се?е ??м ?ала тир??енд?ге ауылдар ??м б?л?к?й ?алалар мен?н ?ала ???ге ара?ында?ы маятник х?р?к?те (эшк?, м???ни-к?нк?реш к?р?ге мен?н ?ала?а килеп й?р??) к?с?йе?е хас. Урбанизация?а ?апма-?аршы процесс рурализация тип атала.

Урбанизация процесы т?б?нд?гел?р и??бен? бара:

  • ауыл торама пункттарын ?алалар?а ?йл?ндере?;
  • ки? ?ала яны зоналары хасил ите?;
  • ауыл ерен?н (провинциянан) ?ала?а к?се?.

Т?би?и ландшафттар?ы я?алма?а ?йл?ндере? барышы ≪ т?би??тте урбанизациялау ≫ тип атала. Я?алма ??м т?би?и фактор?ар?ы? ?уша ??м й?н?ш эволюция?ы геоурбанизация тип атала, уны геоурбанистика ?йр?н?.

Урбанизация йыш ?ына д??л?тт?ге с?й?си процестар?а б?йле була. М???л?н, Р. Адамс [1] ?алалар?ы? булыуын д??л?тте? мотла? билд?л?рен? индер?. ?ай?ы бер тикшерене?сел?р урбанизация мен?н д??л?тселек эволюция?ы ара?ында ты?ы? б?йл?неш булыуын билд?л?й [2] . ?йт?йек, урбанизацияны? беренсе фаза?ы б.э.т. IV?III ме? йыллы? башында к???телг?н ??м ирт? д??л?тт?р барлы??а киле? мен?н б?йле бул?ан. Т??ге ??ешк?н д??л?т барлы??а киле? (б.э.т. II ме? йыллы?та Мысыр?а) урбанизацияны ти?л?теп еб?р?: б.э.т. XIII быуатта донъяла ?алала й?ш??сел?р ?аны т?? башлап 1 миллионды ??а. [3] XIX-ХХ бб. урбанизацион шартлау ??м мегаурбанизация б?т? ер?? л? ?лг?рг?н д??л?тселек таралыу мен?н б?йлелект? ?арала [4] .

Ауыл хал?ыны? ?ала?а а?ылыуы эшсе к?ст?рг? ихтыяжды у?ып кит?, был йыш ?ына эш?е?лекк?, социаль-и?тисади проблемалар?ы? ки?кенл?ше?ен? килтер?.

Субурбанизация [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Субурбанизация ? эре ?алалар тир??енд?ге ?ала яны зона?ыны? ?урайыуы ??м ??е?е. ????мт?л? ?ала агломерациялары барлы??а кил?. Субурбанизацияла ?ала янында й?ш??сел?р ?аны агломерацияны? ???генд?гег? ?ара?анда йылдамыра? арта [5] .

Халы?ты? етеш тормошо ?ала янында ≪ауыл тибында?ы≫ йорттар т???рг?, ?ур ?алала?ы тауыштан, ?ауа бысра?лы?ынан, й?шеллек етм????н ?.б. ?отолор?а м?мкинлек бир?. Л?кин ?ала янында й?ш??сел?р ауыл кеше?ен? ?йл?нм?й, ?ала эсенд? эшл??ен дауам ит?. Субурбанизация халы?та автомобилд?р ?аны артыуы мен?н бара, с?нки ?ала янында инфраструктура етешм?й (магазиндар, м?кт?пт?р ?. б. ю?), и? м??име ? эшл?р урын ю?.

Р?с?й?? субурбанизация билд?л?ре и? элек М?ск?? тир??енд? к???тел?, л?кин бында уны? бер ??енс?лекле я?ы бар: мегаполис хал?ыны? к?бе?е ?алала?ы фатирынан баш тартмай, ва?ытты? бер ?л?ш?н ген? ?ала янында?ы дачалар?а ?тк?р?.

К?нбайыш Европала ??м Т?нья? Америкала субурбанизация 1950-сы йылдар?а башлана.

И?тисадты? компьютерлашыуы барышында ?у??ы ти?т? йыллы?та хе?м?т урыныны? хе?м?т бурыстарын ?т?й тор?ан урындан айырылыуы к???тел?: компьютер аша кеше фирманы? эшен Ер шарыны? икенсе сигенд? бул?ан х?лд? л? баш?ара ала. Ошо ар?ала субурбанизацияны тот?арла?ан транспорт проблема?ы ла йомшара ??м ≪тотош донъя ? бер ауыл≫ концепция?ы барлы??а кил?: б?т??е л? (аны?ыра? итеп ?йтк?нд? ? эшм?к?р??р?е? м??л?м?т-коммуникатив типтары) ирт?ме-?у?мы экологик та?а ?ала янына к?с?с?к [ сы?ана? 3260  к?н к?р??телм?г?н ] ??м ?алалар ??ешт?н ту?таяса? [ сы?ана? 3260  к?н к?р??телм?г?н ] .

Субурбанизация т?ш?нс??ен? рурбанизация ( ингл . Rural  ? ауылда?ыса, лат. urbanus  ? ?алала?ыса) т?ш?нс??е ? ауылдар?а ?ала формаларыны? ??м й?ш?? шарттарыны? таралыуы, урбанизация т?ш?нс??ен ки?ер?к а?лау ? я?ын. Рурбанизация ?ала хал?ыны? ауыл тормаларына к?се?е, ?алалар?а хас хужалы? эшм?к?рлеген ауылдар?а к?сере? мен?н бара. Р?с?й?? XXI быуат башынан был к?ренеш ниге??? М?ск?? ?лк??енд? к???тел?. ??м?лд? ауыл тип ?анал?ан к?п торамалар?а М?ск????н с?н???т предприятиелары ??м кел?тт?р к?сереп т???л?, халы?ты? к?пселеге ?аласа й?ш?? р??еше алып бара, М?ск????н ??м баш?а т?б?кт?р??н к?сене?сел?р и??бен? халы? ?аны арта.

Субурбанизацияны? кире э?емт?л?ре [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?ала янында й?ш??сел?р йыш ?ына ≪автомобиль ?олона≫ ??ерел?, с?нки ?ала янында й?м???т транспорты булмай тиерлек. ? халы? ты?ы? й?ш?г?н илд?р??, м???л?н, Бельгияла ??м Нидерландтар?а , ?ала яны торамалары б?т? буш урынды бил?й ??м т?би?и ландшафттар?а урын ?алдырмай. А?Ш-та, КАР-?а, Британияла субурбанизация а?тар?ы? ?асыуы мен?н бара: ?алалар?ы? ???к райондарын негроид раса?ы в?килд?ре бил?й, ? а? т?нле халы? ?ала янына к?сен? [6] .

Халы?ты? ?ала янына к?пл?п к?сене?е ар?а?ында юлдар?а ты?ындар я?ала, ?ауа бысрана, к?п ва?ыт ю?алтыла ?. б. Былар?а ?аршы ?ала яны й?м???т транспортын ?тере? сара?ы к?рел?, м???л?н, Парижда RER система?ы т???лг?н.

Ш?хси автотранспортты? к?плеге тупра?ты бо?а, ошо ар?ала гидро- ??м терморежимдар бо?ола, урмандар к?мей, автотранспорт ?ауаны ??м ?ыу?ы бысрата [7] , кеше юлда автотрассалар?а к?п ва?ытын ?тк?р?, былар?ы? э?емт??е булара?. халы?ты? ?аулы?ы насарлана [8] [9] [10] . Авто??л?к?тт?рг? эл?ге? х??ефе арта [11] [12] . А? х?р?к?тл?не? ??м ?имере? ?? ?аулы??а зыян килтер? [13] .

Ашы?ыс яр?ам ??м ян?ын ??ндере? машиналары к?р?к урын?а о?а?ыра? кил? [14] .

Дезурбанизация [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Дезурбанизация ? халы?ты? ?алалар?ан ките?е.

Ял?ан урбанизация [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Джакартала?ы аласы?тар

Демографик шартлау ар?а?ында ??еше?се илд?р??, б?т??ен?н элек Латин Америка ?ы, К?нья?-К?нсы?ыш Азия илд?ренд? ял?ан урбанизация . тиг?н т?ш?нс? барлы??а килде. Ул я?ы эшсе урындары барлы??а килм?г?н шарттар?а ?ала хал?ыны ?аныны? йылдам артыуынан тора. ?т? ты?ы? аграр райондар?ан ауыл хал?ыны? ?алалар?а ≪эт?реп сы?арылыуы≫ бара. ?алалар?а а?ыл?ан ауыл хал?ы эш?е???р ??ск?рен тулыландыра, ? торла? етешм?? ?ала ситт?ренд? санитария талаптарына яуап бирм?г?н ??м у?айлы?тары булма?ан торла? артыуына килтер?.

Р?с?й?? урбанизация [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

20-се быуат башында Р?с?й??ге халы?ты? 87%-ы ауыл еренд? й?ш?й. 1887 йылда Р?с?й?? 50 000 ме?д?н ашыу кеше й?ш?г?н 16 ?ала бул?а, 1989 йылда РСФСР-?а 1001 ?ала булып, 170 ?алала халы?ты? 70%-ы й?ш?й. 2010 йыл?а ?ала хал?ы проценты 73,7 % т?шкил ит? (урбанизацияны? ю?ары ким?ле) [15] .

Ф?н [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Урбанизация процестарын XX ??м XXI быуаттар ?с?н я?ы дисциплина ? геоурбанистика ?йр?н?.

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. Adams, R. 1966.
  2. А. В. Коротаев, Л. Е. Гринин. Урбанизация и политическое развитие Мир-Системы: сравнительный количественный анализ // История и математика.2007
  3. Modelski, G. 2003.
  4. Гринин, Л. Е. 2006. О стадиях эволюции государства. Проблемы теории. История и современность (1): 3-44
  5. Субурбанизация
  6. Eduardo Bonilla-Silva and David G. Embrick  "Every Place Has a Ghetto...": The Significance of Whites' Social and Residential Segregation : Symbolic Interaction . ? Summer 2007. ? № Vol. 30, No. 3. ? С. Pages 323-345.
  7. Spatial Distribution of U.S. Household Carbon Footprints Reveals Suburbanization Undermines Greenhouse Gas Benefits of Urban Population Density Christopher Jones and Daniel M. Kammen Environ. Sci. Technol., 2014, 48 (2), pp 895?902.
  8. ≪Климат, качество атмосферного воздуха и здоровье москвичей≫ под ред. Б.А.Ревича, изд.НИЦ-Принт Москва 2006.
  9. http://www.cdc.gov/healthyplaces/articles/Urban_Sprawl_and_Public_Health_PHR.pdf .
  10. https://vk.com/doc-91950628_387432161 .
  11. https://vk.com/doc-91950628_387435218 . ? С. 203-204.
  12. Thomas E. Lambert and Peter B. Meyer  Ex-Urban Sprawl as a Factor in Traffic Fatalities and EMS Response Times in the Southeastern United States // JOURNAL OF ECONOMIC ISSUES Vol. XL No. 4 December, 2006 .
  13. https://vk.com/doc-91950628_387449724?dl=37dcf5aaad0a94b5c3 .
  14. Lambert, T. E.; Meyer, P. B. (2008). "Practitioner's Corner: New and Fringe Residential Development and Emergency Medical Services Response Times in the United States". State 40 (2): 115?124..
  15. Росстат подвел итоги переписи населения 2010 года ? Александр Суринов ? ≪Кем мы себя считаем≫ ? Российская Газета ? Росстат представил в "Российской га …

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]