Шарлауы?
Хоуптон
(
Австралия
)
Арктика
Тир?-я? м?хит
? бер?й урында?ы
т?би??т шарттарын
??м
экологик
хал?тен ?ылы??ырла?ан д?й?мл?штерелг?н т?ш?нс?. ????тт?, м?хитте?
организм
(кеше, хайуан ??м баш?алар) мен?н, тере ??м й?н?е? т?би??т объекттары мен?н м?н?с?б?тк? инг?н бер ?л?ш? итеп ?арала.
"Тир?-я? м?хит" ???те?м??е, ?а?и?? булара?,
Ер
??т?нд?ге т?би??т шарттары, уны? глобаль ??м локаль
экосистема?ы
торошо ??м
кеше
мен?н ??-ара м?н?с?б?тк? б?йле ?улланыла. Шул м???н?л? халы?-ара термин булара? ?улланыла
[1]
.
Х??ерге д??ер?? кешене? эшм?к?рлеге ?? эсен? б?т?
географик тышлы?ты
ал?ан, быны? д??м?ле х??ер глобаль масштабта?ы т?би??т процестары х?р?к?те мен?н са?ыштырып була ??м тир?-я? м?хит торошона кире йо?онто я?ай
[1]
.Тир?-я? м?хит ?
й?ш?? м?хите
??м
кешелекте?
эшм?к?рлеге,
т?би??тте
??м антропоген м?хитте л? индереп, кешел?р?е уратып ал?ан б?т? донъя ул
[1]
.
БМО
сикт?ренд? махсус т???лг?н ойошма ?
тир?-я? м?хит буйынса БМО программа?ы
(
ингл.
UNEP
) бар. Тир?-я? м?хитте ?а?лау проблемаларына и?тибар?ы й?леп ите? ма?сатында БМО
Б?т? донъя тир?-я? м?хит к?н?
и?лан итте.
Баш?ортостан т?би??те
Р?с?й??
? Р?с?й Федерация?ында закон р??ешенд?ге ≪у?айлы тир?-я? м?хит≫ билд?л?м??е ≪Тир?-я? м?хитте ?а?лау тура?ында≫ № 7-ФЗ Федераль законды? 1-се статья?ында бирелг?н (10 ?инуар,
2002 йыл
):
У?айлы тир?-я? м?хит - т?би?и экологик системалар?ы?, т?би?и ??м т?би?и-антропоген объекттар?ы? тоторо?ло эшм?к?рлеген т?ьмин итеп тор?ан тир?-я? м?хит.
?ис шик?е?, ≪ т?би?и экология системалары тоторо?ло эшм?к?рлеген?≫ юридик факт билд?л?? ??м?лд? уны тормош?а ашырыу?а ярай?ы ?атмарлы? тыу?ыра. Шу?а к?р? терминды? баш?а билд?л?м??ен? м?р?ж???т итерг? к?р?к - шул у? 1-се статьяла былай тиел?:
Тир?-я? м?хитте ?а?лау ?лк??енд?ге нормативтар (артабан шулай у? ? т?би??тте ?а?лау нормативтары) ? тир?-я? м?хитте? сифат нормативтары ??м у?а р?хс?т ителг?нс? т?ь?ир ите? нормативтары билд?л?нг?н, улар?ы ?т?г?н осра?та т?би?и экологик системалар?ы? тоторо?ло эшм?к?рлеге т?ьмин ител? ??м биологик т?рл?л?г?н ?а?лана.
Шулай итеп, у?айлы тир?-я? м?хитк? хо?у? т?би??тте ?а?лау нормативтары система?ы мен?н т?ьмин ител?, ? был хо?у?ты ?т?? критерийы булып тир?-я? м?хитте? сифаты ??м у?а т?ь?ир ите? т?би??тте ?а?лау нормативтарына ярашлы булыр?а тейеш.
- ↑
1,0
1,1
1,2
Окружающая среда // Российский энциклопедический словарь. / глав. ред. А. М. Прохоров. ? М.: ≪Большая российская энциклопедия≫, 2000. ? С. 1090 (книга 2).