Терпел?р
(
лат.
Erinaceidae
) ?
афроевразия
име?е?сел?ре
?аил??е. Б?ж?к ашаусылар отрядына кер?. Барлы?ы 24 т?р? билд?ле, улар 10 ырыу?а б?лен?
[1]
. ????тт?, терпел?р составы 2 ярым ?аил?: терпел?р, й?ки ысын терпел?рг? (
Erinaceinae
), ??м гимнуралар, й?ки ?ома? терпел?рг? (
Galericinae
) б?лен?
[2]
.
К?пселек илд?р?? й?ш?й, б?ж?кт?р мен?н ту?лана тор?ан ??м шул я?ы мен?н ауыл хужалы?ы ?с?н фай?алы бул?ан имс?кле кейек
[3]
; ?ырты эн? мен?н ?аплан?ан б?л?к?й й?нлек
[4]
.
Баш?ортостанда
ике т?р? бар: ябай терпе ??м ?ола?лы терпе.
Ябай терпене? о?онло?о 23,7 ? 27,2 см тир??енд? була, ауырлы?ы 240?250 грам?а ет?. Ул
урман
ситт?ренд?,
а?ландар?а
, ?ыр?ындылар?а й?ш?й. ?а?лы урындар?ы, ?уйы урмандар?ы яратмай.
Терпел?р урман, дала, с?лд?р?? й?ш?й. Тау?ар?а 2500?2800 метр бейеклекк? тиклем к?т?рел?л?р. Терпе э?ер??, т?нд? ?унар?а сы?а, к?нд? оя?ында ?тк?р? (?ай?ы бер т?р??ре т??лекте? я?ты осоронда ла ???емлек ?а?лай)
[5]
. Ау?ан а?ас тамыр?ары а?тында, эре ?л?н т?б?н? япра?тар?ан, ?ыу ?л?нд?р??н, ва? бота?тар?ан оя я?ай. Ер ?ар?ып, ?ал?ындар б?тк?нсе шул оя?ында йо?лай.
Терпе йо?ла?ан осор?а
?ола?лы терпе йыш ?ына
ирл?н
,
йомран
,
?ыу?ар
???н фай?алана.
Май?июнь ай?арында 2?6 бала килтер?, 3?4 с???тт?н балаларыны? эн?л?ре ?ал?а башлай. 5?6 к?нд?н эн?л?ре к?ренерлек була. Егерме к?нд?н к????ре асыла, эн?л?ре ?о??орт т??к? ин? ??м ?ата. Терпе балаларын име?еп ??тер?.
Терпе а?ы??а талым?ы?, ним? тура кил?, шуны ашай: умырт?а?ы??ар,
амфибиялар
,
??йр?ле?сел?р
(терпел?р йылан а?ыуына ?аршы тороусанлы?ы мен?н билд?ле), емтек, ?ош йоморт?алары
[6]
.
- ↑
Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference. 3rd ed. Vol. 1
] / Ed. by D. E. Wilson, D. M. Reeder. ? Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2005. ? xxxv + 743 p. ?
ISBN 0-8018-8221-4
.
? P. xxviii?xxix.
- ↑
Зайцев, Войта, Шефтель, 2014
, с. 45?46
- ↑
Терминологический словарь по зоологии. Русско-башкирский и башкирско-русский (Т. Г. Баишев, 1952)
- ↑
Толковый словарь современного башкирского литературного языка. (под. ред З. Г. Ураксина, 2005)
- ↑
Зайцев, Войта, Шефтель, 2014
, с. 44?45
- ↑
Зайцев, Войта, Шефтель, 2014
, с. 45
- Ёж, млекопитающее отряда насекомоядных
//
Брокгауз ??м Ефронды? энциклопедик ???леге
: 86 томда (82 т. ??м 4 ??т?м? том). ?
СПб.
, 1890?1907.
(рус.)
- Дзержинский Ф. Я.
, Васильев Б. Д.,
Малахов В. В.
.
Зоология позвоночных. 2-е изд. ?
М
.: Издат. центр ≪Академия≫, 2014. ? 464 с. ?
ISBN 978-5-4468-0459-7
.
- Зайцев М. В., Войта Л. Л., Шефтель Б. И. .
Млекопитающие фауны России и сопредельных территорий. Насекомоядные. ?
СПб.
:
Наука
, 2014. ? 391 с. ? (Определители по фауне России, издаваемые Зоологическим институтом Ран. Вып. 178). ?
ISBN 978-5-02-038380-7
.
- Кэрролл Р.
.
Палеонтология и эволюция позвоночных: В 3-х тт. Т. 3. ?
М
.:
Мир
, 1993. ? 312 с. ?
ISBN 5-03-001819-0
.
- Млекопитающие России: систематико-географический справочник / Под ред. И. Я. Павлинова и А. А. Лисовского. ?
М
.: Т-во научн. изданий КМК, 2012. ? 604 с. ? (Сб. трудов Зоологического музея МГУ, т. 52). ? ISBN 978-87317-844-5.
- Lopatin A. V. .
Early Paleogene insectivore mammals of Asia and establishment of the major groups of Insectivora
//
Paleontological Journal
, 2006,
40
(Suppl. 3).
? P. S205?S405. ?
DOI
:
10.1134/S0031030106090012
.
- McKenna M. C.
, Bell S. K. .
Classification of Mammals Above the Species Level
. ? New York:
Columbia University Press
, 1997. ? 631 p. ?
ISBN 0-231-11012-X
.
- Simpson G. G.
The Principles of Classification and a Classification of Mammals
//
Bull. of the American Museum of Natural History
. ? 1945. ? Vol. 85. ? P. 1?350.
- ?алып:Книга:Wozencraft, W. C.: Mammal Species of the World