한국   대만   중국   일본 
Таттар ? Википедия Эст?лекк? к?серг?

Таттар

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
Таттар
?? атама?ы

тат, тати, парси, даглы, лохиджихон

?аны ??м й?ш?г?н урыны

Барлы?ы: 127 100 [5]
Әзербайжан  ?зербайжан :
25 200 (2009), 10 922 (1999)

Рәсәй Федерацияһы  Р?с?й Федерация?ы :
575 (2021) [1] , 1 585 (2010) [2] [3]

Тел

тат теле , ?зербайжан теле [6]

Дин

ислам (к?пселеге ши?ый?ар , ??селеге с?нни??р )

Халы?

иран халы?тары

Ту?андаш халы?тар

талыштар , фарсылар , тажиктар (тел буйынса)
?зербайжандар (антропология ??м м???ни?т буйынса)

Этник т?рк?м

лагичи

Таттар (исемд?р?е? варианттары ? кавказ фарсылары, Кавказ аръя?ы фарсылары) ? ?зербайжанда ??м Р?с?й?? (башлыса Да?станды? к?нья?ында) й?ш?г?н фарсы этносы. ??атама варианттары (т?б?кк? ?арап) ? тати, парси, даглы, лохиджихон . Иран телд?рене? к?нья?-к?нбайыш т?рк?м?н? инг?н тат теленд? ??йл?ш?л?р. Таттар ара?ында ?зербайжан ??м уры? телд?ре л? тарал?ан. М???ни?те, к?нк?реше, дине, йолалары буйынса таттар ?зербайжандар?ан айырылмай?ар тиерлек [7] .

Динд?ре [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Диндар?ар ислам инаныслы ? ши?ый ??м с?нни й?н?лешт?ре бар.

С?нни таттар башлыса Губа (2009 йыл?ы халы? и??бен алыу буйынса, ?зербайжанда татар?ар?ы? и? ?ур й?ш?? урыны) ??м ?зербайжанды? Шабран райондарында й?ш?й [7] . Шулай у? Да?станда (Р?с?й) Дербент ?ала?ынан к?нбайышта?ы ауылдар?а т?пл?нг?нд?р [8] . Шулай у? таттар Грузияны? Гомбори ауылында(Кахетияны? Сагареджой муниципалитеты) халы?ты? я?ынса 45%-ын т?шкил ит?. И? м??им байрамдар?ы? бере?е ? Науруз , шулай у? баш?а д?й?м мосолман байрамдары билд?л?н? [9] .

Этимология?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

≪Тат≫ ? т?рки ???е, ????тт? ултыра? т?рки булма?ан халы?ты билд?л?? ?с?н ?улланыла [10] .

Ба?ы губерна?ыны? Куба ?й??енд? Адур ауылынан бер т?рк?м тат ир-егетт?р, 1880 йыл. Д. И. Ермаков фото?ы.

Х??ерге таттар?ы? ата-бабалары Кавказ аръя?ына С?с?ни??р династия?ы осоронда к?сенг?н (б.э. III?VII быуаттары) [11] [12] .

Антропологик тип [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Антропологик я?тан тат-мосолмандар европеоид раса?ы каспий кесе тибы. Бында шулай у? ?зербайжандар , курдтар , белуджи?ар, ?умы? , цахур этностары ин?.

Д?й?м м??л?м?тт?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

1886-1890 йылдар?а Р?с?й?е? Ба?ы ??м Елисаветполь губерналары (Х??ерге ?зербайжан территория?ы) территория?ында таттар?ы? т?пл?не?е

Фарсылар?ы? Кавказ аръя?ында барлы??а киле?е тура?ында т??ге м??л?м?тт?р ???м?ни??р?е? (б. э. т. 558?330 й.) ба?ып алыу экспансия?ы мен?н б?йл?й??р. Был ?зербайжан , ?рм?нстан ??м Грузия территорияларында?ы археологик э?л?не???р мен?н ра?лана, ????мт?л? ???м?ни архитектура?ы биналары емереклект?ре, шулай у? ювелир изделиелар ??м ?ауыт-?аба табыла [13] .

Тел [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Таттар ??йл?ш? тат теленд?, иран телд?рене? к?нья?-к?нбайыш т?рк?мс??ен? ?арай. XX быуат а?а?ынан тат телен ?а?лау, ?йр?не? ??м ??тере? буйынса тырышлы?тар к?р??тел?. 1990 йылды? 14 декабренд? ?зербайжан ССР-ы юстиция Министрлы?ы коллегия?ында тат телен, тарихын ??м этнография?ын ?йр?не? ??м ??тере? буйынса ?зербайжпн м???ни-а?артыу й?м?и?те ра?лана. ?лифба, д?реслек, автор ???р??ре ??м фольклор ?лг?л?ре ба?ылып сы?а [14] .

Да?стан Республика?ында тат теле р?сми телд?р?е? бере?е статусына эй?.

?зербайжанда тат теле ю??а сы?а ??м ?ы?ыры?лана ?зербайжан теле .

Лагич ?асаба?ы

Я?ылышлы?тар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Таттар ??м таулы й???дт?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Тау й???дт?ре тел ??м баш?а билд?л?ре буйынса фарсы телле й???дт?р берл?шм??ен? ?арай, айырым т?рк?мд?ре Иран , Аф?анстан ??м Урта Азияла ( Бохара й???дт?ре ) й?ш?й. ????рен тау й???дт?ре ≪еуди≫ (≪иудей≫) й?ки ж??д (ср.фарс. juhud ? й???д) тип атай.

1888 йылда И. Ш. Анисимов ≪Кавказ таулы й???дт?ре≫ тиг?н хе?м?тенд? таулы й???дт?р?е? ??м кавказ фарсыларыны? (таттар?ы?) телд?рене? я?ынлы?ын к?р??теп, таулы й???дт?р?е? Иранда у? й???дилек ?абул итк?н ??м ?у?ынан Кавказ аръя?ына к?сеп килг?н ≪иран тат ??бил??е≫ в?килд?ре булыуы тура?ында ?ы?ымта я?ай.

Был тат ??м тау й???дт?ре ?????рене? синоним?а ?йл?не?ен? килтер?.

Шулай у? ?ара?ы? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Национальный состав населения Российской Федерации согласно переписи населения 2021 года .
  2. 2,0 2,1 Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года . Дата обращения: 10 март 2012. Архивировано 5 июнь 2016 года.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Всероссийская перепись населения 2010. Национальный состав населения РФ 2010 . Дата обращения: 10 март 2012. Архивировано 23 декабрь 2021 года.
  4. Приложения к итогам ВПН 2010 года в городе Москве. Приложение 5. Национальный состав населения по административным округам города Москвы (недоступная ссылка)
  5. Mussulman Tat :: Joshua Project   (ингл.) . joshuaproject.net. Дата обращения: 24 ?инуар 2016. Архивировано 24 ?инуар 2016 года.
  6. Грюнберг-Цветинович А. Л. Тат теле // Языки народов СССР. Т. 1: Индоевропейские языки. ? М .: Наука , 1966. ? С. 281.
  7. 7,0 7,1 Грюнберг, 1963
  8. История образования села Джалган (недоступная ссылка)
  9. Таты Азербайджана . Дата обращения: 2 сентябрь 2021. Архивировано 17 май 2018 года.
  10. Г. А. Гулиев.  Народы Азербайджанской Советской Социалистической Республики. Таты / Под редакцией Б.А.Гарданова, А.Н.Гулиева, С.Т.Еремяна, Л.И.Лаврова, Г.А.Нерсесова, Г.С.Читая. ? Народы Кавказа: Этнографические очерки : Издательство Академии наук СССР, 1962. ? Т. 2. ? С. 181.

  11. С.А. Токарев. Этнография народов СССР: исторические основы быта и культуры. ? Изд-во Московского университета, 1958. ? С. 222.
  12. Толстов С.П., Левин М.Г., Чебоксаров Н.Н. Очерки общей этнографии: Азиатская часть СССР. ? Издательство Академии наук СССР, 1960. ? С. 92.
  13. Kroll Stephan. ≪Medes and Persians in Transcaucasia: archaeological horizons in north-western Iran and Transcaucasia≫, in : G. B. Lanfranchi, M. Roaf, R. Rollinger, eds., Continuity of Empire (?) Assyria, Media, Persia. Padova, S.a.r.g.o.n. Editrice e Libreria, 2003, pp. 281?287. History of the Ancient Near East / Monographs ? V .
  14. Cavadov Q. Az?rbaycanın azsaylı xalqları v? milli azlıqları. ? Б. : Elm, 2000. ? С. 94.

???би?т [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • Грюнберг А. Л. Язык североазербайджанских татов. ? Л. : Изд-во АН СССР, 1963.

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]


Был тамамланма?ан м???л? . ?е? м???л?не т???теп ??м тулыландырып Википедия проектына яр?ам ит? ала?ы?ы? .