Смоле?нск ?лк??е
рус.
Смоленская область
?
Р?с?й Федерация?ы
субъекты,
???к федераль округы
составына ин?
[4]
.
Административ ???ге ?
Смоленск
?ала?ы. Смоленски?ан
М?ск??г?
тиклем ? 365 км,
Мински?а
? 331 км.
Смоленск ?лк??е к?нсы?ышта ? Р?с?й Федерация?ыны?
М?ск??
, к?нья?-к?нсы?ышта ?
Калуга
,
Брянск
, т?нья?та ?
Псков
??м
Тверь
?лк?л?ре ??м к?нбайышта
Белоруссияны?
Могилёв ??м Витебск ?лк?л?ре мен?н сикт?ш.
Май?аны ? 49 779 км².
1937 йылды? 27 сентябренд? К?нбайыш ?лк? территория?ында барлы??а кил?.
Ленин ордены
мен?н б?л?кл?н? (1958).
Смоленск ?лк??е
К?нсы?ыш Европа (рус) тиге?легене?
???к ?л?ш?нд? урынлаш?ан. Т?б?кте? ?ур ?л?ш?н Смоленск?М?ск?? ?ал?ыулы?ы бил?й, т?нья?-к?нбайышта Балтик уй?ыулы?ы, к?нья?та ? Днепр уй?ыулы?ы урынлаш?ан. К?нбайышта ?лк? Белоруссия (Витебск ??м Могилев ?лк?л?ре), т?нья?та ? Псков ??м Тверь ?лк?л?ре, к?нсы?ышта ? М?ск?? ?лк??е, к?нья?-к?нсы?ышта Калуга ?лк??е, к?нья?та ? Брянск ?лк??е мен?н сикт?ш. Т?нья?тан к?нья??а табан о?онло?о ? 300 км, ? к?нбайыштан к?нсы?ыш?а ? 290 км. Смоленск ?лк??ене? Белоруссия сигенд?ге территория?ыны? бер ?л?ш? формаль р??ешт? сикл?нг?н сик зона?ына ин?.
1708 йылда Смоленск губерна?ы барлы??а кил?. 1929 йылда РСФСР составында К?нбайыш ?лк? ойошторола, уны? ???ге Смоленск ?ала?ында була. Смоленск ?лк??е 1937 йылды? 27 сентябренд? ойошторол?ан.
- Бродская Валентина Егоровна
(14.07.1939), театр актёры.
Баш?ортостан Республика?ыны? халы? артисы
(1995).
Ст?рлетама?
?ала?ыны? почётлы гражданы (2016). Демидов районыны? Михайловка ауылынан.
- Дементьев Евгений Павлович
(10.04.1939), ?алим-ветеринар врач, ю?ары м?кт?п у?ытыусы?ы. Ауыл хужалы?ы ф?нд?ре докторы (1991), профессор (1992). Баш?орт АССР-ыны? ат?а?ан?ан ветеринар врачы (1980),
Р?с?й Федерация?ыны?
почётлы ю?ары профессиональ белем бире? хе?м?тк?ре (2000). И?ке Широкий ауылынан
[5]
.
- Тухачевский Михаил Николаевич
(
16 февраль
1893
?
12 июнь
1937
) ?
совет
х?рби эшм?к?ре,
Граждандар ?у?ышы
осоронда?ы РККА-ны? военачальнигы, х?рби теоретик, Советтар Союзы Маршалы (
1935
).
1937 йылда
≪х?рби эш буйынса≫ репрессиялана,
1957 йылда
а?лана.
- Румянцева Надежда Васильевна
(
9 сентябрь
1930 йыл
, Смоленск ?лк??е Гжатский районы Потапово ауылы ?
8 апрель
2008 йыл
,
М?ск??
) ?
СССР
??м
Р?с?й
актриса?ы. РСФСР-?ы? халы? артисы (
1991
).
- Гагарин Юрий Алексеевич
(
9 март
1934 йыл
, Клушино, Гжатский (х??ерге Гагарин) районы, К?нбайыш ?лк? (х??ерге ? Смоленск ?лк??е),
СССР
?
27 март
1968 йыл
, Новосёлов ауылы, Киржач районы,
Владимир ?лк??е
, СССР) янында ? СССР-?ы? лётчик-космонавы,
Советтар Союзы Геройы
, бер нис? д??л?тте? ю?ары ма?тау билд?л?ре кавалеры, бик к?п Р?с?й ??м сит ил ?алаларыны? почетлы гражданы
. СССР Х?рби-?ауа к?ст?ре полковнигы (1963), 1-се класлы х?рби осоусы, СССР-?ы? ат?а?ан?ан спорт мастеры (1961), ВЛКСМ ???к Комитеты а?за?ы, 7-се ??м 8-се са?ырылыш
СССР Ю?ары Советы
депутаты.
- Твардовский Александр Трифонович
(
21 июнь
1910 йыл
?
18 декабрь
1971 йыл
) ?
СССР
я?ыусы?ы, ша?ир ??м прозаик, журналист, махсус корреспондент. Подполковник (1945). ≪
Новый мир≫
журналыны? баш м?х?ррире (1950?1954 ??м 1958?1970) йылдар?а)
- Борис Федорович Годунов
(1552 йыл ? 13 (23) апрель 1605 йыл) ? баяр, батша Федор I Иоанновичты? ?айна?а?ы, 1587?1598 йылдар?а д??л?т хакимы, 1598 йылды? 17 (27) феврален?н 1605 йылды? 13 (23) апрелен? тиклем ? Годуновтар династия?ынан беренсе рус батша?ы.
- Айзек Азимов
(
Isaac Asimov
, тыу?анда?ы исеме
Исаак Юдович Азимов
;
1920
йылды?
2 ?инуары
,
РСФСР
, Смоленск ?лк??е, Шумячи районы, Петровичи ауылы ?
1992
йылды?
6 апреле
,
Нью-Йорк
,
А?Ш
) ? Америка фантаст-я?ыусы?ы, ф?нде популярлаштырыусы, биохимик. 500-??н ашыу китап авторы
500 000
1 000 000
1 500 000
2 000 000
2 500 000
3 000 000
1959
1991
1996
2001
2006
2011
2016
Р?с?й Д??л?т статистика?ы федераль хе?м?те м??л?м?тт?ре буйынса, ?лк? хал?ы 958 630 (2016) кеше т?шкил ит?. Халы? ты?ы?лы?ы ? 19.26 кеше/км
2
(2016). ?ала хал?ы ? 72.44 % (2015).
- Милли состав
Халы?
|
2002 йыл
, кеше (
*
2012 йыл 26 ?инуар
архивлан?ан
.
)
|
2010 йыл
, кеше
[6]
|
Уры?тар
|
980 073 (93,4 %)
|
893 675 (94,6 %)
|
Украиндар
|
17 362 (1,7 %)
|
12 223 (1,3 %)
|
Белорустар
|
16 231 (1,55 %)
|
12 012 (1,3 %)
|
?рм?нд?р
|
3 893
|
4 776 (0,5 %)
|
Си?андар
|
3 011
|
-
|
Татар?ар
|
2 424
|
-
|
?зербайжандар
|
2 416
|
-
|
Й???дт?р
|
1 434
|
-
|
Немецтар
|
1 133
|
-
|
Баш?алар
|
м.ю.
|
21 394
|
Милл?тен к?р??тм?г?нд?р
|
11 002 (1,1 %)
|
41 457
|
?аны 1000 ашыу бул?ан халы?тар к?р??телг?н
|
Смоленск ?лк??енд?
2002 йылда
? 303
баш?орт
й?ш?г?не терк?лг?н
[7]
.
2006 йылдан алып ?лк? территория?ында 350 муниципаль бер?мек бар, шул и??пт?н:
- 2 ?ала округы
- 25 муниципаль район
- 23 ?ала бил?м??е
- 300 ауыл бил?м??е
Картаны? легенда?ы (билд? ??т?н? ба??анда халы? ?аны к?рен?):
|
1-??н 4 999-г? тиклем кеше (тик район ???кт?ре)
|
|
5 000-д?н 9 999-г? тиклем кеше
|
|
10 000-д?н 19 999-г? тиклем кеше
|
|
20 000-д?н 49 999-г? тиклем кеше.
|
|
50 000-д?н 299 999-г? тиклем кеше
|
|
300 000 ашыу кеше
|
Тулайым т?б?к продукты а?ымда?ы ха?тар буйынса: 2014 йылда ? 234,7 млрд ?ум; 2006 йылда ? 79,2 млрд ?ум; 2005 йылда ? 68,4 млрд ?ум.
Тулайым т?б?к продукты й?н башына: 2014 йылда 242,9 ме? ?ум (85 т?б?к ара?ында 53-с? урын); 2013 йылда 232,5 ме? ?ум. 2015 йылды? декабренд? халы?ты? й?н башына уртаса
килеме
айына 34347 ?ум т?шкил ит?
[8]
:14
.
Т?б?кте? тупланма бюджеты (2022):
килемд?ре ? 59 млрд ?ум
[8]
:18
;
сы?ымдар ? 57,9 млрд ?ум
[9]
;
профицит
? 1,1 млрд ?ум
[8]
:21
С?н???т комплексы тулайым т?б?к продукты я?ынса 38 процентын т?шкил ит? (2006 йыл), шулар?ы? 23,1 проценты ? етештере? (т?? сиратта химия ??м а?ы?-т?лек с?н???те), 8,3 % ?
энергетика
, 6,5 % ? т???л?ш комплексы, агрос?н???т комплексында 10 процент (2006).