한국   대만   중국   일본 
Марк Твен ? Википедия Эст?лекк? к?серг?

Марк Твен

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
Марк Твен
ингл.   Mark Twain

Марк Твен в 1895 йылда
Исеме:

Сэмюэл Лэнгхорн Клеменс ( ингл.   Samuel Langhorne Clemens )

Псевдонимдары:

Марк Твен,
сьер Луи де Конт,
Томас Джефферсон Снодграсс

Тыу?ан к?н?:

30 ноябрь 1835 ( {{padleft:1835|4|0}}-{{padleft:11|2|0}}-{{padleft:30|2|0}} )

Тыу?ан урыны:

Флорида ?асаба?ы, Миссури , А?Ш

Вафат бул?ан к?н?:

21 апрель 1910 ( {{padleft:1910|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:21|2|0}} ) (74 й?ш)

Вафат бул?ан урыны:

Реддинг, Коннектикут , А?Ш

Гражданлы?ы:

Америка Ҡушма Штаттары  А?Ш

Эшм?к?рлеге:

Я?ыусы-прозаик, журналист

Марк Твен (1909)

Марк Твен ( ингл.   Mark Twain , ысын исеме Сэ?мюэл Лэ?нгхорн Кле?менс; 30 ноябрь 1835 йыл , Флорида ?асаба?ы (Миссури штаты) ? 21 апрель 1910 йыл , Реддинг (Коннектикут штаты); ? Америка я?ыусы?ы, журналист ??м й?м???т эшм?к?ре. Ул т?рл? й?н?лешт?р?? ижад итк?н ? юмор, сатира, ф?лс?ф??и фантастика, публицистика ?. б., улар?ы? бары?ында ла гуманист ??м демократ булара? таныш.

Уильям Фолькнер Марк Твен ≪беренсе ысын америка я?ыусы?ы, ??м бе? барыбы? ?а шул ва?ыттан алып уны? вари?тары булды?≫ тип я?а, ? Эрнест Хемингуэй , х??ерге америка ???би?те Марк Твенды? ≪Хьюклберри Финн мажаралары≫ тип атал?ан китабынан килеп сы??ан, тип и??пл?й. Марк Твен тура?ында уры? я?ыусылары Максим Горький ??м Александр Куприн айырыуса йылы ?????р мен?н и?к? алалар.

Псевдонимы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Клеменс ра?лауынса, Марк Твен псевдонимын ул й?ш са?ында йыл?а суднолар й?р?ш? шарттарынан ал?ан. ?у?ынан ул Миссисипи штатында лоцман яр?амсы?ы була, ? ≪марк твен≫ (ингл. mark twain, ???м?-??? ? ≪ике там?а≫) лотлинда?ы билд? буйынса йыл?а суднолары ?те? ?с?н яра?лы минималь т?р?нлекк? ? 2 ди?ге? фатомына (? 3,7 м) барып ет? тиг?нде а?лата.

?мм? был псевдонимды? ???би килеп сы?ышы версия?ы бар: 1861 йылда Vanity Fair (≪Северная звезда≫) журналы Артемус Уордты? юмористик повесын (ысын исеме Чарльз Браун) ?с матрос тура?ында ба?тыра, улар?ы? бере?е Марк Твен тип атала. Самуил был журналды? юмористик б?леге мен?н бик мауы?а ??м ??ене? т??ге спектаклд?ренд? Уорд ???р??рен у?ый.

Марк Твен псевдонимдарынан тыш, Клеменс 1896 йылда бер тап?ыр сэр Луи де Комте (французса: сэр Луи де Комте) тип я?ыла. Сьер Луи де Конте) ? ошо псевдонимы а?тында ≪Личная воспоминания о Джоану Арка сэр Луи де Комте, его страница и секретарь≫ романын ба?тырып сы?ара [1] .

Биография?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Бала са?ы ??м ??мер йылдары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Сэмюэл Клеменс 1835 йылды? 30 ноябренд? Флорида ?асаба?ында (Миссури штаты, А?Ш), Джон ??м Джейн Клеменстар ?аил??енд? ?с?нс? бала булып тыуа. ??е б?л?к?й са?та Ганнибал ?ала?ына к?с?л?р. Ошо ?ала хал?ын ≪Том Сойер мажаралары≫ китабында ??р?тл?ндер? л? инде.

Ата?ы ?аты ауырып ?лг?с, ?аил? ауыр х?лд? ?ала. ?лк?н а?а?ы Ора?йон г?зит сы?ара башлай ??м Сэм унда типограф, м???л?л?р авторы булып эшл?й башлай. ?ы?ы?лы ??м б?х?с тыу?ыр?ан м???л?л?р авторы ла йыш ?ына ул була. Сент-Луис ??м Нью-Йорк я?тарына с?й?х?т ит?.

Миссисипи йыл?а?ы мен?н ?ы?ы??ыныу пароходта лоцман эше мен?н таныштыра. 1861 йылда Граждандар ?у?ышы башланып, баш?а эш э?л?рг? м?жб?р була. А?а?ы Орайон мен?н К?нбайыш?а к?м?ш сы?арыу шахталарында байы?ыу ни?те мен?н сы?ып кит?л?р.

???би карьера?а тиклемге осоро [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Марк Твен ок. 1851 г.

Миссисипи йыл?а?ы Клеменсты пароходта лоцман булып эшл??г? эт?р? [2] . Клеменс ??е ?йте?енс?, 1861 йылда граждандар ?у?ышы ш?хси суднолар й?р?ш?н? н?кт? ?уйма?а, ул ??мере буйы ошо ш???л?н ташлама? ине. Клеменс икенсе эш э?л?рг? м?жб?р була.

Твен 1861 йылды? 22 майында Сент-Луиста?ы 79-сы ≪Поляр йондо?≫ ложа?ында масонлы??а ?ушыла [3] . С?й?х?тт?рене? бере?енд? ул Палестинанан ??ене? ложа?ына ≪с?кеш≫ еб?р?, у?а юмористик х?реф мен?н я?ыл?ан: ≪С?кеш ?абын Клеменсты? а?а?ы тарафынан ливан кедрыны? олононан уйыл?ан, уны ?асандыр Иерусалим диуар?ары янында Буйон ?усты?ы Гоффред ултырт?ан≫.

Халы? ополчение?ы мен?н ?ы??а ?ына таныш?андан ?у? (был т?жриб?не ул 1885 йылда матур итеп ??р?тл?й), Клеменс 1861 йылды? июленд? ?у?ыштан к?нбайыш?а кит?. Ул ва?ытта ?усты?ы Орайон?а Невада территория?ы губернаторына секретарь вазифа?ын т??дим итк?н булалар. Сэм мен?н Орайон ике а?на буйына шахтёр?ар ?ала?ы Вирджиния?а юллана, унда, Невада штатында, к?м?ш сы?аралар.


К?нбайышта ??м беренсе китабы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

А?Ш-ты? К?нбайышында булыу т?жриб??е Твенды я?ыусы булара? формалашыу?а яр?ам ит?. К?нбайыш т?ь?ораттары уны? икенсе китабыны? ниге?ен т?шкил ит?. Невада штатында, байытыр?а ?м?тл?неп, Сэм Клеменс шахтер булып кит? ??м к?м?ш сы?ара башлай. Лагер?а о?а? ва?ыт баш?а старателд?р мен?н й?ш?рг? тура кил? ? артабан ???би?тт? ошо й?ш?? р??ешен ??р?тл?й. Клеменс у?ышлы старатель була алмай. Ул к?м?ш сы?арыу?ы ?алдыра. Шул у? урында, Вирджинияла, ≪Территориаль предприятие≫ г?зитен? эшк? урынлашыр?а тура кил?. Был г?зитт? ул т??ге тап?ыр ≪Марк Твен≫ псевдонимын ?уллана. 1864 йылда Сан-Франциско?а к?сеп кил?, унда бер ?к ва?ытта бер нис? г?зит ?с?н я?а башлай. 1865 йылда Твенды? т??ге ???би у?ышы була, ≪Знаменитая скачущая лягушка из Калавераса≫ ? ≪Калаверасты? данлы?лы галлопинг ба?а?ы≫ тиг?н юмористик повесы б?т? ил буйынса ба?ылып сы?а ??м ≪Америкала был м?лд? ижад ителг?н юмористик ???би?тте? и? я?шы ???ре≫ тип атала. 1866 йылды? я?ында Твенды ≪Sacramento Union≫ г?зите Гавайи?а еб?р?. Юл буйында у?а ??ене? мажаралары тура?ында хаттар я?ыр?а тура кил?. Сан-Франциско?а ?айт?ас, был хаттар Твен?а ?ур у?ыш килтер?. Полковник Джон Мак Комбе, ≪Алта Калифорния≫ г?зите н?шерсе?е, Твенды, мауы?тыр?ыс лекциялар у?ып, штат буйлап экскурсия?а са?ыра. Лекциялар шунда у? бик популяр булып кит?, ??м Твен, й?м???тселекте к??ел астырып, ??р ты?лаусынан доллар йыйып, б?т? д??л?т буйлап с?й?х?т ит?.

Твенды? Европа ??м Азия илд?ре буйлап с?й?х?те ва?ытында я??ан хаттары г?зитт? ба?ыла, ? ?у?ыра? ≪Сит илд?ге Simpletons≫ китабыны? ниге?ен т?шкил ит?. Китап 1869 йылда ба?ылып сы?а, я?ылыу юлы мен?н таратыла ??м ?ур у?ыш ?а?ана. ??мерене? а?а?ына тиклем к?пт?р Твенды ≪Сит илд?ге simpletons≫ авторы булара? бел?. ??м?м?н, я?ыусылы? карьера?ы дауамында Твен Европа , Азия, Африка ??м Австралия буйлап с?й?х?т ите? м?мкинлеген? эй? була.

Никахы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

1870 йылды? февраленд? Марк Твен ≪Простаков за границей≫ у?ышыны? и? ю?ары н?кт??енд? Нью-Йоркты? Барма?тар (Пальчиковые) к?лд?рене? матур районында урынлаш?ан Эльмира ?ала?ында тыу?ан Оливия Лэнгдон?а (27.11.1845 ? 5.6.1904) ?йл?н?. Уны? мен?н 1867 йылды? декабренд? ?усты?ы Чарльз аша таныша. Т??ге осрашыу?арында улар Чарльз Диккенсты? Нью-Йорк ?ала?ында?ы лекция?ында ?атнаша. Клеменс-Твен 1868 йыл дауамында Оливия?а илтифат к?р??теп й?р?й, уны? мен?н хатлашып тора. 1869 йылды? февраленд? туй Эльмирала ?т?, ? тантананы конгрегация министр?ары Джозеф Твиккелл ??м Томас Бихер ?тк?р?.

Туй?ан ?у? Клеменс ?аил??е мен?н Буффало?а (Нью-Йорк штаты) к?сеп кил?, унда улар ?с?н Оливияны? ата?ы Джервис Лангдон ?атып ал?ан йортта й?ш?й??р. Т???? улар?а й?ш??е бик ауыр була. Август айында Джервис яман шешт?н вафат була. Ноябрь айында Клемстар?ы? т??ге бала?ы тыуа. Ул, Лэнгдон Клеменс, ва?ытынан алда тыуа. Оливия тиф мен?н ауырый башлай, шу?а к?р? Клеменс Оливияны? ?с??е янына Лангдонды ла, ауырыу Оливияны ла ?арай ал?ын ?с?н, Эльмира?а к?сеп кил?.

1871 йылда ?аил? Коннектикут штатыны? Хартфорд ?ала?ында к?сеп кил?. Т???? улар Нук утары районында ?ур йортто ?уртым?а ала ??м ти? арала ижтима?и-???би тормошта м??им ?атнашыусылар булып кит?. Был осор?а Твен А?Ш -та ??м Англияла йыш лекциялар у?ый. ?у?ынан Америка й?м?и?тен ??м с?й?см?нд?рен ?ыр?а т?н?итл?п, ?ткер сатира я?а башлай, был айырыуса 1883 йылда я?ыл?ан ≪Жизнь на Миссисипи≫ йыйынты?ында ?и?ел?. Сэмюэл Клеменсты? китаптарынан ??м лекцияларынан ал?ан килеме, шулай у? Оливия мира?ы ар?а?ында ?аил?не? Хартвортта?ы тормошо я?шыра. 1874 йылда Клеменс ?атып ал?ан ер участка?ында ????ре т???г?н йорт?а к?с? ??м унда 1891 йыл?а тиклем й?ш?й.


Ижади ?р??ре [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Джон Росс Браунды? и?к?рм?л?р стиле Твенды? ил?амландыр?ыс ?йбер??рене? бере?е булып тора [4] .

Америка ??м донъя ???би?тен? Твенды? и? ?ур ?л?ш? булып ≪Хьюклберри Финнды? мажаралары≫ романы тора. Шулай у? ≪Приключения Тома Сойера≫, ≪Принц и паупер≫, ≪Янки из Коннектикута при дворе короля Артура≫ ??м ≪Жизнь на Миссисипи≫ автобиографик хик?й?л?р йыйынты?ы бик популяр була. Марк Твен ??ене? ???би карьера?ын ябай юмористик ???р??р мен?н башлай, ? неск? ирониялы очерктар, социаль-с?й?си тематикалы ??м ф?лс?ф??и я?тан т?р?н ки?кен сатирик памфлеттар, шул у? ва?ытта цивилизация я?мышы тура?ында бик пессимистик фекер??р мен?н тамамлай.

К?п кен? сы?ыш я?а?ан телм?р??ре ??м лекциялары ю?ала й?ки я?ылмай. Айырым ???р??ре ??м хаттары автор ??е тере са?ында ??м вафатынан ?у? да ти?т?л?г?н йылдар дауамында ба?тырыу ?с?н тыйыла.

Твен ш?п оратор була. Танылыу ??м дан яула?ан Марк Твен к?п ва?ытын й?ш ???би таланттар э?л??г? ба?ышлай. ??ене? йо?онто?он ??м ??е ал?ан н?шри?т компания?ын фай?аланып, й?ш ???би?т таланттарына яр?ам ит?.

Твен ф?н мен?н мауы?а ??м Никола Тесла мен?н ду? була. Улар к?п ва?ыттарын Тесла лаборатория?ында берг? ?тк?р?. ≪Янки из Коннектикута при дворе короля Артура≫ ???ренд? Твен ва?ыт с?й?х?тен индер?, Англияла король Артур ва?ытында заманса технологиялар к?п була. Романда бирелг?н техник деталд?р Твенды? х??ерге ф?н ?а?аныштары мен?н я?шы таныш булыуын к?р??т?.

1882 йылда ? А?Ш-та дактилоскопия алымдары билд?ле бул?ан?а тиклем ун йылдан ашыу ва?ыт элек ? Твен ен?й?тсене барма? э???ре буйынса э?л?? тура?ында ≪Жизнь на Миссисипи≫ романында тасуирлай [5] .

Марк Твен (1909)

Марк Твенды? баш?а билд?ле мауы?ыу?арыны? ик???е бильярд уйнау ??м т?м?ке тартыу була. Твен йортона киле?сел?р ?ай?ы бер?? я?ыусы кабинетында т?м?ке т?т?н? шул тиклем ?алын, хужа?ыны? ??ен к?ре? м?мкин т?гел тиерлек, ти??р.

Ва?ыты-ва?ыты мен?н Твенды? ?ай?ы бер эшт?ре Америка цензура?ы тарафынан т?рл? с?б?пт?р ар?а?ында тыйыла. Был башлыса я?ыусыны? ???ем гражданлы? ??м ижтима?и позиция?ы мен?н б?йле була. Кешел?р?е? дини хист?рен р?нйет? ал?ан ?ай?ы бер ???р??рен Твен ?аил??ене? ?тенесе буйынса ба?тырып сы?арма?ан. М???л?н, ≪Таинственный незнакомец≫ 1916 йыл?а тиклем ба?ылмай ?ала. Твенды? и? б?х?сле ???р??рене? бере?е булып Париж клубында ≪ Размышления о науке онанизма≫ исеме а?тында ба?ыл?ан юмористик лекция?ы тора. Лекцияны? т?п идея?ы: ≪?г?р ?е?г? ысынлап та енси фронтта ?? ??мереге??е х??еф?е?л?ндерерг? к?р?к ик?н, тим?к, арты? мастурбацияланма?ы?≫. Эссе 1943 йылда ?ына 50 даналы? сикл?нг?н ба?мала ба?ылып сы?а. Динг? ?аршы та?ы бер нис? ???ре 1940-се йылдар?а тиклем ба?ылмай ?ала.

Твен ??е цензура?а ирония мен?н ?ара?ан. 1885 йылда Массачусетс асы? китапхана?ы ≪Приключения Гекльберри Финна≫ фондтан сы?арыу тура?ында ?арар ?абул итк?с, Твен ??ене? н?шерсе?ен? былай тип я?а:

≪Приключения Гекльберри Финна≫ ны китапхананан ≪с?п-сар ?ына≫ итеп сы?ар?ылар, шу?а к?р? та?ы ла 25 000 дана ?атаса?бы?.

2000-се йылдар?а А?Ш-та натуралистик тасуирламалар ??м ?ара т?нлел?рг? ??ж?м ите?се ???м?-??? ?йтемд?р ар?а?ында та?ы ≪Приключения Гекльберри Финна≫ романын тыйыр?а маташыу?ар була. Твен расизм?а ??м империализм?а ?аршы бул?а ла ??м расизмды кире ?а?ыу буйынса замандаштарына ?ара?анда к?пк? ал?а китк?н бул?а ла, Марк Твен заманында ки? тарал?ан ??м романда ?уллан?ан ?????р?е? к?бе?е х??ер ысынлап та раса мы??ыллау?ары ке?ек я??ырай [6] . 2011 йылды? февраленд? А?Ш-та Марк Твенды? ≪Приключения Гекльберри Финна≫ ??м ≪Приключения Тома Сойера≫ китаптарыны? беренсе ба?ма?ы сы?а, унда бындай ?????р ??м ?йтемд?р с?й?си я?тан д?р?? (корректлы) ?????р мен?н алмаштырыла [7] (м???л?н, слово ≪nigger≫ (негр) текста ≪slave≫ (?ол)) [8] .

?у??ы йылдары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Марк Твен и Генри Роджерс. 1908 год

Я?ыусы ??ене? вафатына тиклем д?рт бала?ыны? ?с???ен ю?алта, ?атыны Оливияны? вафатын кисер?. Артабан?ы йылдар?а Твен ны? т?ш?нк?л?кк? бирел?, ?мм? ?аман да шаярта ала. "Нью-Йорк Журнал"да?ы хаталы некролог?а яуап итеп, ул билд?ле фразаны ?йт?: ≪мине? ?лемем тура?ында имеш-мимешт?р бер ни тиклем арттырып ?т?л?≫. Твенды? финанс х?ле л? ?а?шай: уны? н?шри?т компания?ы б?лг?нл?кк? т?ш?; ??ене? байлы?ын ??м ?атыныны? капиталын Пейджа йыйыу машина8ына ?ала, был уны? финанс у?ыш?ы?лы?ы булып сы?а; плагиаттар уны? бер нис? китабына хо?у? урлай.

Марк Твенды? ??бере

1893 йылда Твенды ≪Standard Oil≫ компания?ыны? директор?арыны? бере?е бул?ан нефть магнаты Генри Роджерс мен?н таныштыралар. Роджерс Твен?а финанс эшт?рен табышлы итеп ??г?ртеп ?орор?а яр?ам ит?. Улар я?ын ду?тар булып кит?л?р. 1909 йылда Роджерсты? ?апыл вафат булыуы Твенды ны? тетр?ндер?. Марк Твен Роджерс?а уны финанс ауырлы?тарынан ?от?ар?аны ?с?н бер нис? тап?ыр асы?тан-асы? р?хм?т ?йт?, улар?ы? ду?лы?ы ике?е ?с?н д? фай?алы була.

К?р??е?, Твен ≪цербер Роджерс≫ ?ушаматы бул?ан тек? нефть магнатыны? хол?он йомшартыу?а ?и?елерлек йо?онто я?а?андыр. Роджерс ?лг?нд?н ?у? уны? ?а?ы??арында билд?ле я?ыусы мен?н ду?лы? меценатты? р?хим?е? мистериянан сы?ыуына ?ур йо?онто я?а?аны к?рен?. Твен мен?н ду?лаш?ан са?ында Роджерс белем бире??? ???ем яр?ам ит? башлай, белем бире? программаларын ойоштора, бигер?к т? ?ара т?нлел?р ??м м?мкинлект?ре сикл?нг?н ??л?тле кешел?р ?с?н к?п изгелек эшл?й.

Б?т? донъя?а Марк Твен булара? билд?ле Сэмюэл Клеменс 1910 йылды? 21 апреленд?, ??мерене? 75-се йылында, к?кр?к тоя?ынан (стенокардия) вафат була. ?лер??н бер йыл алда ул: ≪Мин 1835 йылда Галлей комета?ы мен?н килдем, бер йылдан ?у? ул я?ынан килеп ет?, ??м мин уны? мен?н китерг? и??п тотам≫, ? ти. ??м ул шулай була ла [9] .

Я?ыусы Нью-Йорк штатыны? Эльмира ?ала?ында?ы Вудлон зыяратында ерл?нг?н.

Х?тер [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Портрет Марка Твена работы Джеймса Беквита
  • Миссури штатыны? Ганнибал ?ала?ында Твен малай са?ында уйна?ан йорт бар; ??м бала са?ында тикшерг?н ??м ?у?ынан билд?ле ≪Том Сойер мажараларында≫ ??р?тл?нг?н м?мерй?л?р. ?ле унда туристар кил?.
  • Марк Твенды? Хартфордта?ы йорто уны? ш?хси музейына ?йл?ндерел? ??м А?Ш-та милли тарихи милек тип и?лан ител?.
  • Р?с?й?е? Волгоград ??м Дербент ?алаларында Марк Твен исеменд?ге урамдар бар.
  • 1976 йылда Твен исеме мен?н Меркурий?а?ы кратер атал?ан [10] .
  • 1984 йылды? 8 ноябренд? Марк Твен х?рм?тен? ?ырым астрофизик обсерватория?ында Н. С. Черных ас?ан астероид?а (2362) Марк Твен исеме бирел? [11] .
  • Я?ыусыны? 176 йыллы?ы х?рм?тен? Google Doodle.
Миссури штатында?ы топонимдар

Рус теленд? ?айланма ???р??ре [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • Марк Твен . Собрание сочинений в одиннадцати томах. ? СПб. : Тип. братьев Пантелеевых, 1896?1899.
    • Том 1. ≪Американский претендент≫, юмористические очерки и рассказы;
    • Том 2. ≪Янки при дворе короля Артура≫;
    • Том 3. ≪Похождения Тома Соуэра≫, ≪Том Соуэр за границей≫;
    • Том 4. ≪Жизнь на Миссисипи≫;
    • Том 5. ≪Приключения Финна Геккльберри, товарища Тома Соуэра≫;
    • Том 6. ≪Прогулка за границей≫;
    • Том 7. ≪Принц и нищий≫, ≪Сыскные подвиги Тома Соуэра в передаче Гекка Финна≫;
    • Том 8. Рассказы;
    • Том 9. Простодушные у себя дома и заграницею;
    • Том 10. Простодушные у себя дома и заграницею (заключение);
    • Том 11. ≪Вильсон Мякинная голова≫, из ≪Новых странствований вокруг света≫.
  • Марк Твен. Собрание сочинений в 12 томах. ? М .: ГИХЛ, 1959?1961, 300 000 экз.
    • Том 1. Простаки за границей, или путь новых паломников (перевод И. Гуровой и Р. Облонский)
    • Том 2. Налегке (перевод В. Топер и Т. Литвиновой)
    • Том 3. Позолоченный век (перевод Н. Галь и Л. Хвостенко)
    • Том 4. Приключения Тома Сойера (перевод К. Чуковского ) . Жизнь на Миссисипи (перевод Р. Райт-Ковалёвой )
    • Том 5. Пешком по Европе. Принц и нищий
    • Том 6. Приключения Гекльберри Финна. Янки из Коннектикута при дворе короля Артура
    • Том 7. Американский претендент. Том Сойер за границей. Простофиля Вильсон
    • Том 8. Личные воспоминания о Жанне Д`Арк
    • Том 9. По экватору. Таинственный незнакомец
    • Том 10. Рассказы. Очерки. Публицистика. 1863?1893
    • Том 11. Рассказы. Очерки. Публицистика. 1894?1909
    • Том 12. Из ≪Автобиографии≫. Из ≪Записных книжек≫
  • Марк Твен. Собрание сочинений в 8 томах. ? М .: ≪Правда≫ (серия ≪Библиотека ?Огонёк“≫), 1980
  • Марк Твен. Собрание сочинений в 8 томах. ? М .: Голос, Глагол, 1994. ? ISBN 5-900288-05-6 , 5-900288-09-9
  • Марк Твен. Собрание сочинений в 18 томах. ? М .: Терра, 2002. ? ISBN 5-275-00668-3 , 5-275-00670-5

Экранлаштырыу [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. Мария Бессмертная. Раскрыта правда о псевдониме Марка Твена . Коммерсантъ Weekend (11 октябрь 2013). Дата обращения: 31 октябрь 2013.
  2. Венгерова З. А. Клеменс, Сэмюэл Ленгхорн // Брокгауз ??м Ефронды? энциклопедик ???леге : 86 томда (82 т. ??м 4 ??т?м? том). ? СПб. , 1890?1907.   (рус.)
  3. Морамарко М. Масонство в прошлом и настоящем
  4. J. Ross Browne Collection // Online Archive of California
  5. Торвальд Юрген. Век криминалистики . Booksonline.com.ua .
  6. Ефимова, М. Марк Твен и политкорректность  : [ арх. 10 август 2020 ] / Ведущий Иван Толстой // Радио Свобода. ? 2001. ? 18 сентября.
  7. A word about the NewSouth edition of Mark Twain’s Tom Sawyer and Huckleberry Finn 2011 йыл 30 апрель архивлан?ан .   (инг.)
  8. New version of 'Huck Finn' eliminates the 'N'-word 2013 йыл 12 октябрь архивлан?ан .   (инг.)
  9. Бонч-Осмоловская М. А. Законы природы после чуда? Трагедия и фарс. Часть 11
  10. Mark Twain  ? на сайте рабочей группы МАС по номенклатуре планетной системы
  11. Циркуляры малых планет за 8 ноября 1984 года  ? в документе надо выполнить поиск Циркуляра № 9214 (M.P.C. 9214)